Phương pháp phẫu thuật nội soi tim là gì? Những điều bạn cần biết

Phương pháp phẫu thuật nội soi tim là một tiến bộ quan trọng trong lĩnh vực phẫu thuật tim, giúp bệnh nhân giảm thiểu cơn đau và phục hồi nhanh chóng hơn so với phẫu thuật mở bình thường. Đây là một quá trình tiên tiến sử dụng công nghệ nội soi để thực hiện các ca phẫu thuật tim mà không cần mở ngực.

Phẫu thuật nội soi tim là thủ thuật phẫu thuật tim thực hiện thông qua các lỗ trocar (trô-ca) nhỏ và sử dụng hệ thống nội soi. Phẫu thuật nội soi được coi là một cấp độ cao hơn của phẫu thuật tim với đặc điểm ít xâm lấn hơn.

Trước thập kỷ 1990, phẫu thuật tim chỉ thực hiện thông qua đường mổ truyền thống - cưa toàn bộ xương ức. Đối với một xã hội ngày càng phát triển về kinh tế và nâng cao chất lượng sống, quan tâm đến sự phục hồi sau mổ của bệnh nhân ngày càng tăng cao. Phương pháp mổ truyền thống này mang lại nhiều hạn chế như nguy cơ viêm hoặc chậm liền xương ức, biến dạng lồng ngực ở trẻ em, sẹo mổ dài và thiếu thẩm mỹ, ảnh hưởng đến tâm lý của bệnh nhân, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em. Những vấn đề này tạo ra nhiều rào cản, cản trở quá trình hồi phục và tái nhập xã hội của bệnh nhân.

Xuất phát từ nhận thức này, phẫu thuật tim ít xâm lấn, với mục tiêu là mổ tim mà không cần cưa toàn bộ xương ức, đã bắt đầu thực hiện từ đầu những năm 1990. Phẫu thuật nội soi tim, một cấp độ cao hơn của phẫu thuật tim ít xâm lấn, xuất hiện sau vào khoảng những năm 2000.

Phẫu thuật tim ít xâm lấn là một khái niệm rộng lớn, áp dụng cho mọi loại phẫu thuật tim không cần cưa toàn bộ xương ức. Để đơn giản hóa, các chuyên gia thống nhất chia thành 4 cấp độ. Hai cấp độ đầu được gọi là "phẫu thuật tim ít xâm lấn" vì vẫn có mức độ xâm lấn cao: vết mổ vẫn dài và sử dụng dụng cụ banh xương sườn. Tuy nhiên, từ "ít xâm lấn" ở đây chỉ đơn giản là ít xâm lấn hơn so với phẫu thuật cưa toàn bộ xương ức.

Cấp độ 3 và 4 là phẫu thuật nội soi tim trong đó vết mổ chỉ sử dụng các trocar nhỏ, không sử dụng dụng cụ banh xương sườn, và toàn bộ quá trình phẫu thuật thực hiện thông qua nội soi. Cấp độ 4 sử dụng sự hỗ trợ của robot - hiện chỉ thực hiện ở các nước phát triển.

Thủ thuật mổ nội soi tim đã tạo nên một cuộc cách mạng trong điều trị tim mạch, mang lại chất lượng sống tốt hơn cho bệnh nhân sau mổ.

Sự phát triển của mổ nội soi nói chung và nội soi tim nói riêng không thể tách rời khỏi sự tiến bộ trong lĩnh vực khoa học và công nghệ. Ban đầu, hệ thống nội soi còn thô sơ với công nghệ hình ảnh hai chiều (gọi là 2D), độ phân giải kém. Việc chuyển từ cách nhìn 3 chiều của mắt sang hình ảnh 2 chiều đòi hỏi phẫu thuật viên phải học cách tưởng tượng hình ảnh, ước lượng kích thước và vị trí của cơ thể.

Trong hơn một thập kỷ qua, công nghệ hình ảnh 3 chiều đã phát triển và được sử dụng trước hết trong điện ảnh và video game, tạo ra ấn tượng mạnh mẽ với trải nghiệm thị giác. Công nghệ 3D sau đó được áp dụng trong y học, giúp thủ thuật này trở nên dễ dàng hơn, giúp người thực hiện dễ hình dung giải phẫu và nhanh chóng làm chủ kỹ thuật.

Hiện nay, công nghệ hình ảnh đã tiến xa hơn với hình ảnh 3 chiều siêu nét 4K, mang lại cảm giác chân thực và sắc nét vượt trội, hứa hẹn cung cấp góc nhìn và chi tiết tốt nhất mà phẫu thuật viên có thể nhìn thấy khi thực hiện phẫu thuật mà trước đây là không thể.

Phẫu thuật nội soi tim đã đóng góp vào việc cải thiện chất lượng sống của bệnh nhân sau mổ, bao gồm nhiều tiêu chí quan trọng:

• Cải thiện sức khỏe tổng thể.
• Giảm thiểu các biến chứng liên quan đến vết mổ lớn như nhiễm trùng xương ức, chậm liền xương ức và biến dạng ngực chim bồ câu.
• Giảm đau sau phẫu thuật.
• Giảm lượng mất máu so với phẫu thuật mở.
• Thời gian nằm viện ngắn hạn.
• Khả năng trở lại sinh hoạt bình thường (đi làm, đi học) nhanh chóng, thường chỉ mất 3-4 tuần so với 5-6 tháng trong phẫu thuật mở.
• Sẹo mổ nhỏ, thẩm mỹ, giúp bệnh nhân có sự tự tin khi hội nhập vào xã hội.

Chuẩn bị trước cho thủ thuật phẫu thuật nội soi tim đòi hỏi sự chú ý đặc biệt để đảm bảo an toàn và hiệu quả. Dưới đây là những bước chuẩn bị mà bệnh nhân cần thực hiện:

• Bệnh nhân sẽ được đánh giá kỹ lưỡng về cơ chế bệnh qua các phương tiện như siêu âm tim thành ngực, thực quản, và MSCT nếu cần thiết.
• Kiểm tra để loại trừ các yếu tố chống chỉ định của phẫu thuật nội soi, bao gồm việc chụp MSCT hệ thống động mạch để xác định vị trí động mạch chủ có phù hợp hay không, tình trạng vôi hóa, xơ vữa nguy hiểm, và khả năng thiết lập tuần hoàn ngoại cơ thể ngoại vi.
• Kiểm tra lịch sử phẫu thuật và thủ thuật vào phổi bên phải.
• Đánh giá tiền sử bệnh lý phổi nặng nề, bao gồm các bệnh như COPD, hen phế quản, lao phổi, thói quen hút thuốc lá, sử dụng thuốc lào trong nhiều năm, và các yếu tố khác có thể ảnh hưởng đến quá trình phẫu thuật.

Quy trình thực hiện phẫu thuật nội soi tim bao gồm các bước như sau:

1. Bệnh nhân được đưa vào tình trạng gây mê như trong các phẫu thuật thông thường.
2. Áp dụng phương pháp giảm đau cạnh sống để hỗ trợ người bệnh trong giai đoạn hồi sức một cách nhanh chóng và nhẹ nhàng.
3. Đặt người bệnh vào tư thế phù hợp.
4. Thiết lập tuần hoàn ngoài cơ thể ngoại vi bằng cách đặt các ống thông qua mạch đùi và tĩnh mạch cảnh.
5. Thiết lập các trocar nhỏ trên ngực của bệnh nhân để tạo lỗ nhập cho hệ thống nội soi.
6. Sử dụng hệ thống nội soi cùng với bộ dụng cụ chuyên dụng để thực hiện các thao tác thay thế hoặc sửa chữa các tổn thương trong tim.
7. Khi hoàn thành các thao tác, mổ chính trên tim được kết thúc và hệ thống tuần hoàn ngoài cơ thể được tạm dừng, trong khi quả tim vẫn đang hoạt động. Siêu âm tim qua thực quản được thực hiện để đánh giá kết quả phẫu thuật.
8. Rút hệ thống nội soi và tuần hoàn ngoài cơ thể, kết thúc ca mổ.