Giá trị PRO - GRP trong chẩn đoán và theo dõi điều trị ung thư phổi tế bào nhỏ

Bài viết được viết bởi ThS, BS Trần Thị Huyền Trang, Khoa Xét nghiệm - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City

Ung thư phổi là ung thư thường gặp nhất và là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong do ung thư, với 2 triệu trường hợp chẩn đoán mới mỗi năm và 1.7 triệu trường hợp tử vong mỗi năm trên thế giới. Tại Việt Nam, hàng năm có khoảng 22.000 ca mắc mới và 19.500 ca tử vong do ung thư phổi, năm 2020 ước tính tăng lên đến 34.000 ca.

Yếu tố nguy cơ hàng đầu trong ung thư phổi là hút thuốc lá hoặc hút thuốc lá thụ động, phơi nhiễm với bức xạ, phơi nhiễm với môi trường sinh ung thư như hít phải sợi asbestos (hay gặp trong amiang) hoặc diesel (hay gặp khi đốt nhiên liệu hóa dầu), hóa chất hoặc khoáng chất..., xạ trị vào ngực, tiền sử gia đình (ví dụ đột biến NST 6q có nguy cơ cao bị ung thư phổi), ô nhiễm không khí...

Peptide giải phóng progestrin (progastrin-releasing peptide) là một tiền chất của một hormone neuropeptide có tên là peptide giải phóng gastrin (gastrin-releasing peptide: GRP). GRP có mặt trong các sợi thần kinh, não, các tế bào thần kinh nội tiết trong biểu mô cuống phổi của bào thai, phổi trẻ sơ sinh và được sản xuất bởi các tế bào ung thư phổi tế bào nhỏ (small cell lung cancer: SCLC). Chức năng của GRP là kích thích sản xuất gastrin ở cơ quan tiêu hóa người và kích thích phát triển cơ quan hô hấp. Do bán hủy ngắn thời gian là 2 phút, không thể đo GRP trong máu nên Pro – GRP đã được phát triển và chứng minh là một dấu ấn sinh học đáng tin cậy trong ung thư phổi tế bào nhỏ (SCLC), là một dấu ấn nhạy nhất để chẩn đoán phân biệt với các loại ung thư phổi khác và các bệnh lành tính của phổi.

• Chẩn đoán ung thư phổi tế bào nhỏ ở các bệnh nhân có các triệu chứng nghi ngờ ung thư phổi: ho kéo dài, ho ra máu, đau ngực, khó thở, sụt cân không rõ nguyên nhân, mệt...
• Chẩn đoán phân biệt ung thư phổi tế bào nhỏ với các loại ung thư phổi khác
• Đánh giá hiệu quả điều trị ung thư phổi tế bào nhỏ;
• Phát hiện tái phát sau điều trị ung thư phổi tế bào nhỏ.
  

Nồng độ ProGRP huyết tương người khỏe mạnh bình thường là ≤ 50 ng/L, trong một số trường hợp (khoảng 5%) có nồng độ ProGRP cao hơn bình thường nhưng vẫn < 75 ng/L.

Nồng độ Pro GRP tăng > 200 ng/L được coi là dấu hiệu cảnh báo nguy cơ mắc ung thư phổi tế bào nhỏ.

Nồng độ Pro GRP tăng cao > 300 ng/L, chức năng thận bình thường thì có thể nghĩ đến mắc ung thư phổi tế bào nhỏ.

Ở bệnh nhân suy thận (eGFR ≥ 30) nồng độ ProGRP có thể tăng lên đến 350 ng/L.

Trong chẩn đoán phân biệt, ProGRP là một dấu ấn ung thư nhạy nhất cho ung thư phổi tế bào nhỏ, giúp phân biệt với các loại ung thư phổi khác. Ở cả hai giai đoạn chưa di căn (Mo) và di căn (M1) của ung thư phổi tế bào nhỏ, độ nhạy chẩn đoán của ProGRP đều cao hơn rõ rệt so với các dấu ấn ung thư phổi khác như NSE, CEA, CA125, CYFRA 21-1 và SCC.
Phát hiện tái phát ung thư phổi tế bào nhỏ: Xét nghiệm ProGRP ( thường phối hợp với NSE) được sử dụng để phát hiện sự tái phát sau điều trị ung thư phổi tế bào nhỏ bằng cách theo dõi nồng độ ProGRP (giảm nhiều khi đáp ứng điều trị; không thay đổi khi không đáp ứng điều trị và tăng lên khi có tái phát).

Trong tiên lượng bệnh nhân ung thư phổi: Nồng độ ProGRP ban đầu trước điều trị cao tiên lượng cho thời gian sống ngắn; Mức giảm >51% của ProGRP so với mức ban đầu sau hóa trị đợt 1, có thể loại trừ sự tiến triển bệnh sau hóa trị đợt 2 ở >95% bệnh nhân.

(1) ProGRP là một dấu ấn đặc hiệu cho ung thư phổi tế bào nhỏ. Là một xét nghiệm tốt cho chẩn đoán, tiên lượng, theo dõi điều trị ung thư phổi tế bào nhỏ, có độ nhạy cao hơn NSE và các dấu ấn ung thư phổi khác, giúp chẩn đoán phân biệt với các khối u khác của phổi, đặc biệt hữu ích khi sinh thiết khối u phổi không thể thực hiện được. Chỉ cần lấy 2,5 ml máu tĩnh mạch chống đông heparin (không cần nhịn ăn khi lấy máu ).

(2) Phối hợp các xét nghiệm dấu ấn ung thư (bộ 5 xét nghiệm: CEA, Cyfra 21-1, SCC, ProGRP, NSE) cùng với chẩn đoán hình ảnh giúp giải quyết những thách thức trong chẩn đoán sớm ung thư phổi.

Tầm soát ung thư phổi là biện pháp hữu hiệu nhất để bạn phát hiện và điều trị kịp thời ung thư phổi, bảo vệ sức khỏe và tính mạng của mình. Hiện nay tại các bệnh viện Đa khoa quốc tế Vinmec có chương trình chăm sóc sức khỏe Tầm soát ung thư phổi với nhiều ưu điểm vượt trội như: Đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao, giàu kinh nghiệm; Có đầy đủ các phương tiện chuyên môn để chẩn đoán xác định bệnh và xếp giai đoạn trước điều trị: Nội soi, CT scan, PET-CT scan, MRI, chẩn đoán mô bệnh học, xét nghiệm gen - tế bào...Có đầy đủ các phương pháp điều trị chủ đạo bệnh ung thư: phẫu thuật, trị xạ, hóa chất, ghép Tế bào gốc.... Quý khách có nhu cầu đăng ký khám vui lòng đặt lịch trên website để được phục vụ.