Tiêm nhắc lại vắc-xin viêm gan B cho trẻ lúc nào?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ Chuyên khoa I Trần Thanh Phước - Bác sĩ Nhi - Trung tâm Nhi, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City

Tại Việt Nam 15- 20% dân số bị nhiễm viêm gan B, điều này nói lên tính cấp thiết của việc tiêm phòng viêm gan B cho trẻ sau khi sinh ra đời. Tiêm phòng virus viêm gan B 3 mũi hay 4 mũi, vào thời gian nào được phân ra làm các trường hợp cụ thể.

Tiêm vắc xin phòng virus viêm gan B 3 mũi hay 4 mũi, vào thời gian nào được phân ra làm 3 trường hợp cụ thể như sau:

1.1. Trường hợp 1: Trẻ có mẹ nhiễm viêm gan B

Theo nhiều nghiên cứu y học 90% những đứa trẻ có mẹ nhiễm viêm gan B bị viêm gan B mãn tính. 25% trong số đó bị xơ gan, ung thư gan. Vì đây là bệnh lý nguy hiểm nên cần gấp rút tiêm phòng viêm gan B cho trẻ.

Đối với những người mẹ bị nhiễm viêm gan B, khi ra đời trong vòng 24h sau sinh trẻ bắt buộc phải tiêm đầy đủ 2 mũi.

• Mũi thứ nhất là tiêm phòng viêm gan B bằng huyết thanh: Thời điểm tiêm tốt để tiêm ngừa huyết thanh là trong vòng 2 giờ sau sinh. Vì hệ miễn dịch của trẻ chưa hoàn chỉnh nên mũi tiêm này giúp kháng thể đặc hiệu có nguồn gốc từ người hay động vật vào cơ thể để trẻ có thể chống lại virus viêm gan B. Trong y học, được gọi là miễn dịch thụ động. Vì là miễn dịch thủ động nên huyết thanh sẽ mất đi tác dụng nhanh chóng trong vài ngày. Vì thế, muốn bảo vệ cơ thể trẻ phòng bệnh lâu hơn cần phải có một loại miễn dịch khác chính là miễn dịch chủ động đặc hiệu. Miễn dịch này được tạo ra bằng cách tiêm vắc xin ngừa viêm gan B vào cơ thể trẻ.
• Mũi thứ hai là tiêm phòng viêm gan B bằng vắc xin: Mũi này có tác dụng đưa kháng nguyên vào cơ thể để trẻ tự sản xuất kháng thể chống lại virus viêm gan B. Kháng nguyên có nguồn gốc từ vi sinh vật gây bệnh, hoặc có thể là kháng nguyên của một vi sinh vật khác, có cấu trúc gần giống với kháng nguyên của vi sinh vật gây bệnh. Không giống với kháng thể có trong huyết thanh cơ thể trẻ có thể sử dụng được ngay, kháng thể trong vắc xin phải mất từ 7-14 ngày mới tạo ra được. Vì vậy sau 7- 10 ngày cơ thể trẻ mới được bảo vệ bởi vắc xin viêm gan B. Tiêm phòng viêm gan B bằng vắc xin mang lại hiệu quả phòng ngừa bệnh ở trẻ là 90- 95%.

Sau khi hai mũi sau sinh này, các bà mẹ nhớ lưu ý cho trẻ tiếp tục tiêm 3 mũi vắc xin viêm gan B còn lại để hoàn chỉnh tiêm ngừa viêm gan B cho trẻ.

Tóm lại trẻ có mẹ bị nhiễm viêm gan B cần tiêm các mũi sau sau khi ra đời để phòng ngừa viêm gan B:

1 Mũi huyết thanh phòng viêm gan B (trong vòng 24 giờ nhưng tốt là trong vòng 2 giờ sau sinh)

4 Mũi vaccine phòng viêm gan B:

• Mũi đầu tiên: trong vòng 24h sau sinh
• Mũi thứ hai: 1 tháng sau khi tiêm mũi vắc xin đầu tiên (trẻ đúng 1 tháng tuổi)
• Mũi thứ ba: 2 tháng sau mũi tiêm vắc xin đầu tiên (trẻ đúng 2 tháng tuổi)
• Mũi thứ tư: 12 tháng sau mũi tiêm vắc xin đầu tiên (trẻ đúng 12 tháng tuổi)

1.2. Trường hợp 2: Trẻ có mẹ không bị nhiễm viêm gan B

Nếu trường hợp người mẹ không bị nhiễm viêm gan siêu vi B thì phác đồ tiêm phòng viêm gan B cho trẻ được tính như sau:

• Mũi đầu tiên: Trong vòng 24h sau sinh.
• Mũi thứ hai: 1 tháng sau khi tiêm mũi vắc xin đầu tiên (trẻ đúng 1 tháng tuổi).
• Mũi thứ ba: 6 tháng sau khi tiêm mũi vắc xin đầu tiên (trẻ đúng 6 tháng tuổi).

Sau 12 tháng tuổi, trẻ có thể tiêm bổ sung 1 mũi vắc xin thứ tư để nhắc lại vào trẻ đủ 16 - 18 tháng tuổi.

Lưu ý: Trong cả hai Trường hợp 1 và 2, trẻ có thể được chỉ định tiêm vắc xin phối hợp (vaccine xin 6 trong 1) có chứa kháng nguyên viêm gan B với lịch tiêm 3 mũi cơ bản khi trẻ được 2 tháng tuổi, 3 tháng tuổi, 4 tháng tuổi và 1 mũi nhắc lại một mũi khi trẻ được 16-18 tháng tuổi (Tổng cộng 4 mũi cho một phác đồ vắc xin 6 trong 1 cho trẻ).

1.3. Trường hợp 3: Trẻ thuộc nhóm đối tượng hoãn tiêm

Trẻ khi sinh ra nếu có mẹ không bị nhiễm viêm gan B nhưng lại thuộc các nhóm đối tượng sau thì việc tiêm ngừa vắc xin viêm gan B cần phải xem xét để hoãn lại:

• Trẻ sinh non, sinh khó, không đủ 2000gr tại thời điểm tiêm vắc xin, trẻ bị dị tật hoặc đang được theo dõi ở hồi sức sơ sinh.
• Mắc các bệnh cấp tính hoặc mãn tính, sốt cao hoặc mắc bệnh dị ứng miễn dịch.
• Mẹ đang bị sốt, nước ối bẩn, có nguy cơ nhiễm trùng chu sinh.

Thời gian hoãn tiêm không quá 7 ngày sau khi sinh. Số mũi tiêm là 3 mũi bình thường như những trẻ thuộc nhóm đối tượng có mẹ không bị nhiễm viêm gan B.

Không phải cứ tiêm 3 hoặc 4 mũi cơ bản là nghiễm nhiên trong cơ thể của trẻ sản sinh đủ kháng thể vì hiệu quả của kháng thể còn tùy thuộc vào cơ địa của từng người. Thực tế, kháng thể có thể suy giảm theo thời gian, thông thường tiêm phòng viêm gan B cho trẻ sẽ có hiệu quả tốt trong khoảng thời gian từ 5-10 năm. Chính vì vậy, sau khoảng thời gian này gia đình nên cho trẻ đi kiểm tra lại lượng kháng thể HBsAb. Trong trường hợp kháng thể HBsAb <10ml thì nên tiêm viêm gan B nhắc lại để tăng cường khả năng kháng bệnh.

Đối với những trẻ sơ sinh có nguy cơ mắc bệnh cao: gia đình có người mắc bệnh, tiếp xúc với người mắc bệnh nên thường xuyên quan tâm đến vấn đề này. Cần tiêm phòng viêm gan B nhắc lại ngay khi kết quả kháng thể thấp hơn mức cho phép.

Chú ý khi tiêm phòng viêm gan B nhắc lại mũi tăng cường cần phải cách mũi đầu tiên khoảng 6 tháng. Không nên tiêm quá gần không đảm bảo được thời gian sản sinh kháng thể cũng như thời gian để vắc-xin viêm gan B phát huy tác dụng.