Vắc-xin thương hàn Typhim Vi (Sanofi, Pháp): Công dụng, liều dùng, tác dụng phụ

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Đoàn Ngọc Quỳnh - Bác sĩ Nhi - Trung tâm Nhi - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.

Vắc-xin thương hàn Typhim Vi là một loại vắc-xin được sử dụng để tiêm phòng bệnh thương hàn cho người lớn và trẻ em từ 2 tuổi trở lên. Tại Việt Nam vắc-xin Typhim được sử dụng trong chương trình tiêm chủng mở rộng đối với các vùng khi bị dịch, hoặc được tiêm dịch vụ theo yêu cầu tại các phòng tiêm vắc-xin dịch vụ.

Bệnh thương hàn là một bệnh lý thường gặp ở trẻ nhỏ bị gây ra bởi trực khuẩn thương hàn và trực khuẩn phó thương hàn gây nên tình trạng nhiễm độc toàn thân có kèm theo các tổn thương đặc hiệu trên đường tiêu hóa.

Để phòng bệnh thương hàn cần phải phối hợp rất nhiều phương pháp nhưng hữu hiệu nhất vẫn là sử dụng vắc - xin phòng bệnh thương hàn Typhim.

Vắc - xin thương hàn thuộc nhóm dị ứng và liên quan trực tiếp đến hệ miễn dịch. Khi được đưa vào cơ thể, chúng sẽ kích hoạt hệ miễn dịch và tạo ra các kháng thể tự nhiên (miễn dịch chủ động) để kháng lại trực khuẩn thương hàn từ đó có thể phòng bệnh thương hàn, ngăn ngừa tình trạng sốt thương hàn bị gây ra bởi trực khuẩn Salmonella typhi.

Có 2 loại vắc - xin thương hàn:

• Vắc - xin bất hoạt Typhim Vi 0,5ml được sử dụng qua đường tiêm: Là loại vắc - xin được sử dụng từ các kháng nguyên đã bị chết của trực khuẩn thương hàn. Đây là loại sử dụng chủ yếu trên lâm sàng.
• Vắc - xin sống giảm độc lực sử dụng qua đường uống: Là loại vắc-xin sử dụng các kháng nguyên từ trực khuẩn đã bị làm suy yếu hoạt động, giảm khả năng gây nhiễm bệnh khi đưa vào cơ thể.

• Vắc-xin thương hàn chỉ áp dụng cho trẻ trên 2 tuổi và người lớn.
• Tiêm bắp 1 liều Typhim Vi 0.5ml chứa 25mcg purified vi capsular polysaccharide của trực khuẩn Salmonella typhi (lưu ý ở những bệnh nhân có bệnh lý về rối loạn chảy máu có thể chuyển tiêm dưới da).
• Sau tiêm 3 tuần, vắc - xin sẽ phát huy tác dụng phòng bệnh. Do tính miễn dịch của vắc - xin thương hàn không tồn tại vĩnh viễn, thường duy trì trong khoảng 3 năm nên việc tiêm vắc-xin hiệu quả nhất nên nhắc lại sau mỗi 3 năm.

Vắc - xin thương hàn có thể dùng kết hợp với các vắc-xin khác nhưng phải theo hướng dẫn và chỉ định của bác sĩ và nhà sản xuất.

Vắc-xin thương hàn cũng giống như những vắc-xin khác, sau khi tiêm đều có thể để lại một vài tác dụng phụ và biến chứng.

• Phản ứng tại chỗ tiêm: Sau tiêm, tại chỗ tiêm thường có biểu hiện sưng, đau, có thể có quầng đỏ.
• Toàn thân: Trẻ có thể bị sốt do phản ứng viêm tại vùng tiêm, đau đầu chóng mặt, đau nhức cơ, buồn nôn, nôn kèm theo đau bụng.
• Một số trường hợp có thể bị phát ban hoặc phản ứng quá mẫn, nặng có thể bị áp xe tại chỗ tiêm.
• Trong quá trình tiêm có thể xảy ra phản ứng sốc phản vệ do cơ địa của trẻ, do dùng quá liều thuốc, tiêm sai kỹ thuật, hay do dùng thuốc không đảm bảo chất lượng, bị quá hạn sử dụng.

• Không tiêm vắc - xin qua đường tĩnh mạch, bắt buộc phải tiêm bắp hoặc qua đường dưới da ở những người bị xuất huyết giảm tiểu cầu hay bị rối loạn chảy máu.
• Không chỉ định sử dụng vắc - xin thương hàn cho trẻ dưới 2 tuổi do hệ miễn dịch của trẻ chưa hoàn thiện, trẻ có khả năng bị nhiễm bởi sức đề kháng không đủ mạnh để chống lại trực khuẩn thương hàn.
• Lưu ý ở những trường hợp tiêm nhắc lại, nếu như trước đó đã từng có phản ứng với vắc - xin thương hàn thì không nên sử dụng liều kế tiếp.
• Vắc - xin Typhim Vi là vắc - xin tạo kháng thể miễn dịch chống lại trực khuẩn thương hàn Salmonella typhi nhưng không có khả năng chống lại trực khuẩn phó thương hàn Salmonella paratyphi A và B hay trực khuẩn không thương hàn. Do đó, dù đã tiêm phòng nhiễm thương hàn nhưng vẫn phải lưu ý các phương pháp phòng bệnh khác cho trẻ để tránh bị lây nhiễm các trực khuẩn phó thương hàn, trực khuẩn không thương hàn khác.
• Khả năng sinh miễn dịch của Typhim Vi sẽ bị tác động ảnh hưởng bởi các bệnh lý suy giảm hay ức chế miễn dịch khác. Do đó, để đạt hiệu quả tối ưu nhất, chỉ nên sử dụng vắc - xin khi đã kết thúc các đợt điều trị. Đối với bệnh nhân bị HIV, vẫn nên tiêm chủng ngừa thương hàn dù có thể hiệu quả phòng bệnh sẽ bị giảm đi so với những đối tượng khác.
• Có thể tiêm phòng thương hàn khi đang cho con bú.
• Lưu ý trong quá trình tiêm nên chuẩn bị đầy đủ các dụng cụ cũng như thuốc để kịp thời xử lý khi có tác dụng phụ xảy ra như sốc phản vệ...