Nấm da (hắc lào): Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán và điều trị

Nấm da (hắc lào là tình trạng được gây ra bởi các loại nấm khác nhau. Những loại nấm khác nhau ảnh hưởng đến những vùng khác nhau của cơ thể. Các chứng bệnh nhiễm trùng nấm này được đặt tên theo các bộ phận mà bệnh nấm xuất hiện, chẳng hạn như nấm da toàn thân, nấm da đầu, nấm da chân , nấm da đùi, và nấm móng tay..

Nấm da hay hắc lào là bệnh thường gặp ở các nước nhiệt đới nóng ẩm, môi trường vệ sinh kém tạo điều kiện cho bệnh phát triển và lây lan. Triệu chứng thường gặp nhất của bệnh là xuất hiện những đốm da tròn, đổi màu và rất ngứa. Khi bệnh không được điều trị đúng sẽ dễ dàng bị bội nhiễm vi khuẩn, dẫn đến việc điều trị khó khăn hơn và ảnh hưởng nhiều đến thẩm mỹ cũng như chất lượng cuộc sống. Đặc biệt bệnh dễ tái phát vì vậy việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời đủ thời gian sẽ có thể điều trị khỏi hoàn toàn và không tái phát trở lại.

Nguyên nhân gây ra các chứng bệnh nấm da là do một số loại nấm nhỏ chỉ nhìn được dưới kính hiển vi có tên gọi chung là dermatophytes. Các loại nấm phổ biến là malassezia furfur, trichophyton, microsporum và epidermophyton. Nấm gây ra chứng bệnh nấm da thường rất nhỏ, chỉ có thể nhìn thấy được dưới kính hiển vi và có khả năng phát triển trong môi trường nóng ấm và ẩm ướt. Những người có da dầu hoặc có thay đổi về hormone trong cơ thể làm cho hệ miễn dịch yếu đi cũng dễ bị nấm da hơn bình thường.

• Triệu chứng thường gặp là ngứa. Đôi khi có xuất hiện tình trạng tróc vảy hoặc bong tróc ở da.

• Trên cơ thể, bệnh hắc lào bắt đầu dưới dạng các mảng nổi nhẹ, có hình vòng hoặc bầu dục, có màu đỏ hoặc nâu, xuất hiện ở da và gây ngứa. Vùng da này có thể xuất hiện thành từng mảng, bề mặt còn có các vảy có cạnh sắc cứng hoặc các mụn nước nhỏ phồng rộp.

• Trong thời gian xuất hiện mẩn đỏ và vảy da, bệnh có thể lây truyền cho những người khác. Việc cào hoặc gãi ngứa có thể gây ra tình trạng sưng, chảy nước và tạo điều kiện cho nhiễm trùng.

Bệnh hắc lào thường phát triển ở chân hoặc ở thân mình. Có nhiều loại nấm da bao gồm:

• Bệnh nấm da đùi: là bệnh nấm da thường xuất hiện ở mặt trong của đùi. Bệnh nấm da đùi thường gây ra các tình trạng đau nhức và ngứa nặng, thường kèm theo chứng phát ban đỏ, các mảng nấm có hình vòng có khả năng lan ra vùng nếp gấp của cơ thể. Vùng da phát ban thường có xuất hiện tình trạng sưng u và màu da khác với màu da của những vùng xung quanh.

• Bệnh nấm da chân: là loại bệnh nấm da thường xuất hiện ở vùng kẽ ngón và mặt mu bàn chân. Bệnh nấm da chân thường gây ra tình trạng ngứa, phát ban, tróc vảy, da chết, nóng rát, phồng da nhẹ, và có mùi mốc hoặc khó chịu. Lớp da khô có thể bị tróc hoặc nứt nẻ. Tình trạng ngứa thường nặng nhất ở vùng kẽ ngón chân.

• Bệnh nấm da đầu: có các triệu chứng ban đầu là nổi mẫn đỏ và sưng tấy ở vùng da đầu, sau đó là rụng tóc. Phần tóc bị nhiễm bệnh thường trở nên yếu và dễ rụng. Có thể xuất hiện các mụn mủ kết thành dạng tổ ong, hoặc các vùng da bị tổn thương bị phồng rộp, có chứa mủ, kích thước nhỏ. Một số người có thể bị sưng hoặc hoại tử da, kèm theo tình trạng chảy nước. Bệnh nấm da nặng có thể gây sốt và gây ra viêm hạch bạch huyết.

• Bệnh nấm da đa sắc: thường không có dấu hiệu, nhưng một số người cảm thấy ngứa nhẹ và đổ mồ hôi nhiều hơn. Vùng nhiễm nấm có thể có nhiều màu sắc khác nhau và kèm theo những vết đốm nhỏ, màu trắng hồng hoặc màu nâu sậm có vảy và có bờ viền rõ. Bệnh thường xảy ra ở vùng cánh tay trên, ngực, lưng, cổ và đôi khi ở mặt. Da màu sáng có thể cho thấy các vết đốm có màu nhạt hoặc nâu hồng, nhưng da màu sậm có thể cho thấy các vết đốm màu sáng hoặc đậm. Vùng da bị nhiễm bệnh thường không sạm nắng một cách bình thường.

Các dấu hiệu bội nhiễm vi khuẩn bao gồm:

• Tăng đau nhức, sưng, mẨn đỏ, hoại tử da, hoặc nóng rát

• Các vết đỏ lan rộng từ khu vực nhiễm bệnh

• Tình trạng chảy mủ

• Sốt 38°C hoặc cao hơn mà không rõ nguyên nhân

• Phát ban vẫn còn lan rộng sau khi điều trị.

Tiếp xúc với người bị bệnh nấm da cũng có thể gây ra bệnh. Bệnh lây truyền qua việc:

• Dùng chung đồ dùng với người bệnh khác.

• Tiếp xúc với vùng bị nhiễm nấm ở người bệnh khác.

• Tiếp xúc với động vật nhiễm nấm

• Tiếp xúc với vùng đất nhiễm nấm

Bạn có nguy cơ bị nhiễm nấm da cao hơn nếu:

• Sống trong một khí hậu ấm áp

• Tiếp xúc gần gũi với người hoặc động vật bị nhiễm bệnh

• Chia sẻ quần áo, khăn trải giường hoặc khăn tắm với người bị nhiễm nấm

• Tham gia các môn thể thao có tiếp xúc da kề da, như đấu vật

• Mặc quần áo bó sát hoặc hạn chế

• Có một hệ thống miễn dịch yếu

• Mặc quần áo bó sát

• Trẻ em nhỏ hơn 15 tuổi

Nấm da rất khó phòng ngừa. Nấm gây bệnh hắc lào là phổ biến và dễ lây lan ngay cả trước khi các triệu chứng xuất hiện. Giúp giảm nguy cơ bị nhiễm giun đũa bằng cách thực hiện các bước sau:

• Giữ sạch sẽ. Rửa tay thường xuyên để tránh lây lan nhiễm trùng. Giữ sạch các khu vực chung hoặc chung, đặc biệt là trong các trường học, trung tâm chăm sóc trẻ em, phòng tập thể dục và phòng thay đồ.

• Giữ mát và khô. Không mặc quần áo dày trong thời gian dài trong thời tiết ấm áp và ẩm ướt. Tránh đổ mồ hôi quá nhiều.

• Tránh động vật bị nhiễm bệnh. Nhiễm trùng thường trông giống như một mảng da nơi thiếu lông. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, bạn có thể không nhận thấy bất kỳ dấu hiệu nào của bệnh. Yêu cầu bác sĩ thú y của bạn kiểm tra vật nuôi và động vật thuần hóa của bạn cho bệnh giun đũa.

• Không sử dụng chung quần áo, đồ dùng cá nhân với người khác. Đừng để người khác sử dụng quần áo, khăn, bàn chải tóc hoặc các vật dụng cá nhân khác của bạn. Tránh mượn những thứ này từ người khác.

• Tránh việc sử dụng nhà tắm ở những nơi công cộng.

• Mặc đồ lót thoải mái (để ngăn ngừa bệnh nấm da đùi).

• Mang vớ cotton và giày đế mềm có các lỗ nhỏ thông hơi tốt để giữ chân khô ráo (để ngăn ngừa bệnh nấm da chân).

Bác sĩ sẽ chẩn đoán bằng cách khám da, hỏi các triệu chứng cơ năng cũng như hỏi tiền sử mắc bệnh, tiền sử tiếp xúc với người hay động vật bị nhiễm nấm. Bác sĩ có thể sẽ lấy mẫu da nhỏ bị nhiễm nấm để xét nghiệm nếu việc chẩn đoán không cho kết quả rõ ràng. Những mẫu này sẽ được phân tích dưới kính hiển vi. Kết quả phân tích thường có sau vài ngày giúp chẩn đoán xác định nấm da( hắc lào).

Nguyên tắc điều trị

• Tuân thủ đúng thời gian dùng thuốc do bệnh dễ tái phát

• Không dùng chung vật dụng và quần áo cá nhân với người khác để tránh lây nhiễm bệnh. 

• Ngoài ra khi mắc bệnh, bôi thuốc đều đặn sẽ giúp giảm triệu chứng ngứa, tránh gãi làm trầy xước da tạo điều kiện cho bội nhiễm thêm vi khuẩn.

Điều trị bệnh hắc lào bao gồm:

• Đối với các trường hợp nhẹ, có thể sử dụng các loại thuốc (kem, thuốc mỡ bôi da, hoặc bột trị nấm) theo chỉ định của bác sĩ . Nên tiếp tục điều trị hắc lào bằng các loại thuốc này trong vòng 7 ngày sau khi vùng da bị nhiễm bệnh đã được chữa khỏi.

• Đối với các trường hợp nặng bác sĩ cũng có thể chỉ định kê đơn kem trị nấm để thoa lên vùng da bị nhiễm bệnh hoặc các loại thuốc uống trị nấm cho các trường hợp nghiêm trọng hơn. Bác sĩ cũng có thể chỉ định các loại thuốc trị hắc lào (như griseofulvinhay terbinafine) cho các trường hợp nhiễm bệnh nghiêm trọng hoặc kéo dài. Khi được chỉ định dùng các loại thuốc này, bệnh nhân cần phải dùng thuốc đầy đủ trong suốt quá trình điều trị như bác sĩ đã chỉ định. Nếu không, chứng bệnh sẽ tái phát.

• Trong một số trường hợp hiếm, những loại thuốc này gây biến đổi chức năng gan và bác sĩ sẽ yêu cầu bạn phải xét nghiệm để đảm bảo rằng gan đang hoạt động bình thường. Khi đó, bác sĩ sẽ theo dõi liều lượng thuốc trong suốt quá trình điều trị.

Thời gian điều trị: tùy vào vị trí mà nấm da xuất hiện mà thời gian điểu trị có thể thay đổi. Bệnh nấm toàn thân thường tiến triển tốt hơn trong vòng 4 tuần điều trị. Bệnh nấm da đùi thường cải thiện tốt hơn sau 2 đến 8 tuần điều trị và bệnh nấm da chân có thể  mất nhiều thời gian điều trị hơn để cải thiện tốt hơn. Bệnh nấm da đa sắc có thời gian chữa trị kéo dài từ 1 đến 2 tuần, nhưng có thể kéo dài đến 1 tháng.

Một số lưu ý trong quá trình điều trị

• Thoa thuốc theo đúng như chỉ định.

• Cần giữ vệ sinh sạch sẽ. Tắm gội hằng ngày.

• Giữ cho vùng da bị nhiễm nấm được sạch sẽ và khô ráo.

• Không gãi hoặc cọ xát ở những vùng bị nhiễm bệnh.

• Không dùng chung các vật dụng cá nhân của người khác.

• Mặc quần áo sạch sẽ và khô ráo. Tránh mặc vải nylon. Nên mặc đồ cotton hoặc quần áo có các chất liệu thấm hút mồ hôi nhanh.

Xem thêm:

• Các bệnh nấm da thường gặp
• Bệnh vảy nến hồng chữa trị thế nào?
• Chốc đầu (Nấm da đầu): Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán và điều trị