Viêm âm đạo: Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán và điều trị

Trong đời người phụ nữ ai cũng ít nhất một lần bị viêm âm đạo, viêm đạo có thể để lại biến chứng sớm gây khó chịu ảnh hưởng đến chất lượng đời sống và các biến chứng tiềm ẩn như vô sinh nếu bệnh tái diễn nhiều lần không được chẩn đoán điều trị kịp thời hoặc điều trị không đúng cách.

Khí hư bình thường( huyết trắng) có màu trắng trong như lòng trắng trứng hơi dính, không màu, không mùi. Khí hư có tác dụng giữ ẩm  cho môi trường âm đạo và tạo điều kiện cho tinh trùng di chuyển vào tử cung. Bình thường tiết ra 1 lượng ổn định tuy nhiên nếu khí hư tiết ra nhiều hơn bình thường kèm theo có mùi khó chịu thì có thể là dấu hiệu của viêm âm đạo. Khí hư vẫn có màu trắng trong bình thường nhưng tiết nhiều và có mùi khó chịu thì gọi là bệnh huyết trắng do nhiều nguyên nhân. Bên cạnh đó khí hư có thể đổi màu cũng là dấu hiệu của viêm âm đạo cũng có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, đặc trưng cho từng loại viêm âm đạo.

Viêm âm đạo là gì?

Viêm âm đạo là tình trạng âm đạo bị viêm nhiễm dẫn đến tiết dịch, ngứa và đau. Nguyên nhân thường do sự mất cân bằng của vi khuẩn âm đạo hoặc bị nhiễm trùng. Giảm nồng độ estrogen sau mãn kinh và một số rối loạn ở da cũng có thể gây ra viêm âm đạo. Bệnh cũng có thể do những hiểu biết sai lầm về cách vệ sinh cá nhân vùng âm đạo (sử dụng xà phòng có tính tẩy rửa mạnh, các chất khử trùng, tạo mùi…), do lây nhiễm qua đường quan hệ tình dục. Tuy là bệnh phổ biến những kiến thức về bệnh của chị em phụ nữ chưa nhiều và đôi khi chị em còn cố gắng chịu đựng, ngại ngần chần chừ chưa đi khám bệnh dẫn đến bệnh tiến triển và để lại những hậu quả đáng tiếc. Vì vậy mỗi chị em cần có 1 kiến thức cơ bản về viêm âm đạo để có những biện pháp phòng bệnh cũng như xử lý nếu mắc bệnh phù hợp.

Nguyên nhân phụ thuộc vào loại viêm âm đạo, cụ thể:

• Viêm âm đạo do vi khuẩn: là nguyên nhân phổ biến nhất của viêm âm đạo là do sự thay đổi của vi khuẩn bình thường được tìm thấy trong âm đạo, đến sự phát triển quá mức của một trong một số sinh vật khác. Thông thường, vi khuẩn thường được tìm thấy trong âm đạo (lactobacilli) nhiều hơn các vi khuẩn khác (anaerobes) trong âm đạo. Nếu vi khuẩn kỵ khí trở nên quá nhiều, chúng làm đảo lộn sự cân bằng, gây ra viêm âm đạo do vi khuẩn. Loại viêm âm đạo này dường như có liên quan đến quan hệ tình dục, đặc biệt là nếu bạn có nhiều bạn tình hoặc bạn tình mới nhưng nó cũng xảy ra ở những phụ nữ không hoạt động tình dục.

• Nhiễm nấm men: điều này xảy ra khi có sự phát triển quá mức của một sinh vật nấm thường là Candida albicans nằm trong âm đạo. C. albicans cũng gây nhiễm trùng ở các khu vực ẩm ướt khác trên cơ thể , chẳng hạn như trong miệng (tưa miệng), nếp gấp da và giường móng tay. Nấm cũng có thể gây hăm tã. Nấm Candida albicans thường xuất hiện ở phụ nữ mang thai hoặc những người mắc bệnh tiểu đường. Ngoài ra, lạm dụng thuốc kháng sinh cũng khiến những vi khuẩn cộng sinh có ích trong âm đạo bị tiêu diệt, tạo điều kiện cho nấm Candida phát triển. Viêm âm đạo do nấm Candida ít lây qua đường tình dục nhưng nếu bệnh tái phát đi tái phát lại nhiều lần, bạn cũng nên kết hợp điều trị song song cho  bạn tình

• Viêm âm đạo do Trichomonas: là nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục phổ biến này được gây ra bởi một loại ký sinh trùng đơn bào có tên là Trichomonas vagis. Sinh vật này lây lan trong quá trình quan hệ tình dục với người bị nhiễm trùng.
  Ở nam giới, sinh vật thường nhiễm vào đường tiết niệu, nhưng thường nó không gây ra triệu chứng. Ở phụ nữ, nhiễm trichomonas thường lây nhiễm vào âm đạo và có thể gây ra các triệu chứng. Nó cũng làm tăng nguy cơ phụ nữ mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục khác.

• Viêm âm đạo không nhiễm trùng: thuốc xịt âm đạo, thụt rửa, xà phòng thơm, chất tẩy rửa có mùi thơm và các sản phẩm diệt tinh trùng có thể gây ra phản ứng dị ứng hoặc kích thích các mô âm hộ và âm đạo. Các vật lạ, như giấy lụa hoặc tampon bị lãng quên, trong âm đạo cũng có thể gây kích ứng các mô âm đạo.

• Viêm âm đạo do thiểu dưỡng ở phụ nữ mãn kinh (teo âm đạo): giảm nồng độ estrogen sau khi mãn kinh hoặc phẫu thuật cắt bỏ buồng trứng có thể làm cho niêm mạc âm đạo mỏng, đôi khi dẫn đến kích thích âm đạo, nóng rát và khô.

• Viêm âm đạo do Lậu: Bệnh lậu là một trong những bệnh xã hội có tốc độ lây lan nhanh chóng. Vi khuẩn lậu có tên khoa học là Neisseria Gonorrhea hay song cầu trùng Gram có hình dạng như hạt cà phê. Lây lan nhanh chóng qua đường tình dục.

Các biểu hiện viêm âm đạo có thể bao gồm:

• Thay đổi màu sắc, mùi hoặc lượng dịch tiết ra từ âm đạo

• Ngứa âm đạo hoặc kích thích

• Đau khi giao hợp

• Đi tiểu đau

• Chảy máu âm đạo nhẹ hoặc đốm

Nếu có dịch tiết âm đạo, điều mà nhiều phụ nữ không có, đặc điểm của dịch tiết có thể chỉ ra loại viêm âm đạo đang mắc phải, bao gồm:

• Viêm âm đạo do vi khuẩn: có thể tiết ra chất dịch màu trắng xám, có mùi hôi. Mùi, thường được mô tả là mùi tanh, có thể rõ ràng hơn sau khi quan hệ tình dục. Khi bị viêm âm đạo do Gardnerella vaginalis người bệnh sẽ xuất hiện các triệu chứng như: khí hư ra nhiều, khí hư màu trắng đục hoặc xám, vùng kín có mùi hôi tanh khó chịu, nhất là khi giao hợp, khi rụng trứng hoặc trong những ngày có kinh.

• Nhiễm nấm men: triệu chứng chính là ngứa, có thể có chất dịch màu trắng, dày giống như phô mai hoặc khí hư có dạng lỏng như nước hoặc đặc như mủ, khí hư màu trắng đục, lợn cợn thành từng mảng kèm đau rát ngứa ngáy xung quanh âm hộ kèm đau khi đi tiểu, quan hệ tình dục.

• Viêm âm đạo do Trichomonas: có thể gây ra dịch tiết màu vàng xanh, đôi khi có bọt khí hư loãng, có mùi hôi khó chịu, có các bọt khí nhỏ li ti. Vùng kín ngứa ngáy, khó chịu như có cảm giác con gì đang bò trong âm đạo. Đau đớn khi giao hợp. Cảm giác đau, nóng rát mỗi lần tiểu tiện.

Khi nào đi khám bác sĩ?

Gặp bác sĩ nếu bạn phát triển khó chịu âm đạo bất thường, đặc biệt là:

• Bạn có mùi âm đạo đặc biệt khó chịu, tiết dịch hoặc ngứa.

• Bạn chưa bao giờ bị nhiễm trùng âm đạo. Gặp bác sĩ có thể thiết lập nguyên nhân và giúp bạn tìm hiểu để xác định các dấu hiệu và triệu chứng.

• Bạn đã bị nhiễm trùng âm đạo trước đây.

• Bạn đã có nhiều đối tác tình dục hoặc một đối tác mới gần đây. Bạn có thể bị nhiễm trùng lây qua đường tình dục. Một số bệnh nhiễm trùng lây qua đường tình dục có các dấu hiệu và triệu chứng tương tự như nhiễm trùng nấm men hoặc nhiễm khuẩn âm đạo.

• Bạn đã hoàn thành một liệu trình thuốc chống nấm men không kê đơn và các triệu chứng của bạn vẫn tồn tại.

• Bạn bị sốt, ớn lạnh hoặc đau vùng chậu.

Các yếu tố làm tăng nguy cơ phát triển viêm âm đạo bao gồm:

• Thay đổi nội tiết tố, chẳng hạn như những người liên quan đến mang thai, thuốc tránh thai hoặc mãn kinh

• Hoạt động tình dục

• Bị nhiễm bệnh lây qua đường tình dục

• Các loại thuốc, như kháng sinh và steroid

• Sử dụng chất diệt tinh trùng để ngừa thai

• Bệnh tiểu đường không được kiểm soát

• Sử dụng các sản phẩm vệ sinh như tắm bong bóng, xịt âm đạo hoặc khử mùi âm đạo

• Thụt rửa

• Mặc quần áo ẩm hoặc chật

• Sử dụng dụng cụ tử cung (DCTC) để ngừa thai

Phòng viêm âm đạo là vô cùng quan trọng và cần thiết ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm của viêm âm đạo, cụ thể có các biện pháp phòng bệnh sau:

• Vệ sinh vùng kín sạch sẽ, khoa học, không lau chùi từ sau ra trước.

• Khi đi vệ sinh, bạn nên lau theo chiều từ trước ra sau, tránh để vi khuẩn lây lan từ hậu môn đến âm đạo.

• Không nên sử dụng những chất kích thích, dung dịch vệ sinh phụ nữ có tính sát khuẩn mạnh, dung dịch vệ sinh phải có độ PH tương đương PH âm đạo

• Tránh các chất gây kích ứng: chúng bao gồm tampon thơm, miếng lót, thụt rửa và xà phòng thơm. Rửa xà phòng từ khu vực bộ phận sinh dục bên ngoài của bạn sau khi tắm, và làm khô khu vực này để tránh kích ứng. Không sử dụng xà phòng khắc nghiệt, chẳng hạn như những chất có tác dụng khử mùi hoặc kháng khuẩn hoặc tắm bong bóng

• Khám sức khỏe định kỳ để phát hiện những nguy cơ gây bệnh tiềm ẩn.

• Tránh tắm, bồn nước nóng và bồn tạo sóng .

• Không thụt rửa âm đạo: âm đạo không cần làm sạch ngoài việc tắm bình thường. Thụt rửa lặp đi lặp lại làm gián đoạn các sinh vật bình thường cư trú trong âm đạo và thực sự có thể làm tăng nguy cơ nhiễm trùng âm đạo. Thụt rửa sẽ không làm sạch nhiễm trùng âm đạo.

• Sử dụng bao cao su: cả bao cao su nam và nữ có thể giúp tránh nhiễm trùng lây lan qua quan hệ tình dục.

• Mặc đồ lót bằng cotton: mặc quần lót có đáy quần bằng cotton. Nếu cảm thấy thoải mái có thể bỏ qua mặc đồ lót đi ngủ. Nấm men phát triển mạnh trong môi trường ẩm ướt.

Để chẩn đoán viêm âm đạo bác sĩ dựa vào các dấu hiệu sau:

• Hỏi tiền sử viêm nhiễm âm đạo: Các nhiễm trùng âm đạo hoặc bệnh lây qua đường tình dục từ đó có thể định hướng được nguyên nhân ở các loại viêm âm đạo hay tái phát

• Thực hiện khám phụ khoa. Trong khi kiểm tra vùng chậu, bác sĩ có thể sử dụng một dụng cụ (mỏ vịt) để nhìn vào bên trong âm đạo của bạn để tìm viêm và tiết dịch bất thường.

• Lấy bệnh phẩm là dịch âm đạo để làm xét nghiệm: thu thập một mẫu dịch tiết cổ tử cung hoặc âm đạo để xét nghiệm trong phòng thí nghiệm có thể soi tươi hay cấy để tìm vi khuẩn, nấm,.. gây viêm âm đạo.

• Thực hiện kiểm tra pH:  kiểm tra pH âm đạo bằng cách áp dụng que thử pH hoặc giấy pH vào thành âm đạo. Độ pH tăng có thể chỉ ra vi khuẩn âm đạo hoặc nhiễm trichomonas. Tuy nhiên, xét nghiệm pH đơn thuần không phải là xét nghiệm chẩn đoán đáng tin cậy.

Cách chữa viêm âm đạo, điều trị viêm âm đạo bằng thuốc gì? Điều này tùy thuộc vào loại viêm âm đạo, vì vậy điều trị theo từng loại nguyên nhân cụ thể:

• Viêm âm đạo do vi khuẩn. Đối với loại viêm âm đạo này, bác sĩ có thể kê toa thuốc metronidazole (Flagyl) mà bạn uống bằng gel hoặc kem metronidazole (MetroGel) hoặc kem clindamycin (Cleocin) mà bạn bôi vào âm đạo. 

• Nhiễm trùng nấm men: nhiễm trùng nấm men thường được điều trị bằng kem chống nấm chẳng hạn như miconazole, clotrimazole, butoconazole hoặc tioconazole . Nhiễm trùng nấm men cũng có thể được điều trị bằng thuốc kháng nấm như fluconazole (Diflucan)

• Viêm âm đạo do Trichomonas: Điều trị bằng metronidazole (Flagyl) hoặc tinidazole (Tindamax).

• Viêm âm đạo do thiểu dưỡng ở phụ nữ mãn kinh (teo âm đạo). Estrogen (dạng kem) có thể điều trị hiệu quả tình trạng này. 

• Viêm âm đạo không nhiễm trùng. Để điều trị loại viêm âm đạo này, bạn cần xác định chính xác nguồn gốc của sự kích thích và tránh nó. Các nguồn có thể bao gồm xà phòng mới, bột giặt, băng vệ sinh hoặc tampon.

Tất cả các loại thuốc này đều được dùng dưới chỉ định và theo dõi của bác sĩ.

Xem thêm:

• Âm đạo nằm ở đâu và có chức năng gì?

• PH âm đạo là gì và có ý nghĩa thế nào với sức khỏe?

• 5 nguyên nhân phổ biến gây viêm âm đạo

• Viêm âm đạo được chẩn đoán và điều trị như thế nào?

• Tại sao phụ nữ mang thai tuần thứ 35 - 36 thường bị viêm âm đạo?