Hẹp ống sống do dây chằng vàng

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Bác sĩ chuyên khoa II Phạm Văn Minh - Bác sĩ Chấn thương chỉnh hình - Khoa Ngoại tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Phú Quốc.

Hẹp ống sống, đặc biệt là hẹp ống sống thắt lưng là một tình trạng bệnh lý rất hay gặp. Tình trạng này có thể gây ra nhiều triệu chứng từ nhẹ đến nặng như đau tại chỗ, đau và tê vùng thần kinh chi phối... Có nhiều nguyên nhân gây hẹp ống sống thoái hóa dây chằng cột sống như dây chằng vàng.

Mọi người đều đã biết cột sống được tạo thành bởi nhiều đốt sống xếp chồng lên nhau. Mỗi một đốt sống đều có một lỗ sống để cho tủy sống đi qua. Và ống sống là khoang rỗng được tạo thành bởi các lỗ sống của các xương sống xếp chồng lên nhau. Ống sống chính là nơi chứa tủy sống và các rễ thần kinh cột sống. Ống sống có hình tam giác, trừ đoạn ngực có hình tròn.

Ống sống được giới hạn:

• Ở phía trước: là thân đốt sống và các đĩa đệm.
• Ở phía sau: là dây chằng vàng và các cung đốt sống.
• Ở bên cạnh: là các cuống sống, vòng cung và lỗ ghép.

Trong ống sống có:

• Bao màng cứng
• Tủy sống
• Rễ thần kinh
• Tổ chức quanh màng cứng: là tổ chức lỏng lẻo gồm có mô liên kết, tổ chức mỡ, đám rối tĩnh mạch. Tổ chức này có tác dụng đệm đỡ cho rễ thần kinh tránh khỏi bị chèn ép bởi thành xương sống, kể cả khi vận động cột sống với biên độ tối đa.

Hẹp ống sống là khi ống sống bị thu hẹp bởi nhiều nguyên nhân khác nhau. Khi đó sẽ gây ra tình trạng chèn ép lên tủy sống và/hoặc các rễ thần kinh tại vị trí đó. Hẹp ống sống là một bệnh lý khá phổ biến, nó thường xảy ra ở những người trên 50 tuổi, nam và nữ đều có nguy cơ bị bệnh như nhau. Tuy nhiên một số ít bệnh nhân trẻ tuổi cũng có thể gặp phải tình trạng này do nguyên nhân di truyền hoặc sau chấn thương vùng cột sống.

Hẹp ống sống có thể xảy ra ở bất kỳ vị trí nào của cột sống. Song có khoảng 75% các bệnh nhân bị hẹp ống sống xảy ra ở cột sống thắt lưng, được gọi là hẹp ống sống thắt lưng. Hẹp ống sống thường không nguy hiểm, nhưng trong một số trường hợp, bác sĩ có thể phải tiến hành phẫu thuật để giảm áp lực lên tủy sống hoặc các dây thần kinh của bệnh nhân.

Bệnh có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau như thoát vị đĩa đệm, thoái hóa cột sống, viêm cột sống, dày dây chằng như phì đại dây chằng vàng. Vậy dây chằng vàng nằm ở đâu và nó có vai trò gì?

Dây chằng vàng là một trong số các dây chằng cột sống. Nó nối các cung sau của các xương sống lại với nhau. Nó tạo thành thành sau của ống sống là nơi chứa tủy sống và là nơi các rễ thần kinh tủy sống xuất phát để rồi chui qua lỗ tiếp hợp để đi ra ngoài ống sống.

Phì đại dây chằng vàng chính là tình trạng dây chằng to một cách bất thường gây hẹp ống sống. Điều này đồng nghĩa với việc chèn ép vào tủy sống và chèn ép các rễ thần kinh nơi chúng chui ra khỏi lỗ tiếp hợp. Khi đó bệnh nhân có thể có các triệu chứng đau và tê tại vùng rễ thần kinh đó chi phối.

Nguyên nhân của tình trạng phì đại dây chằng vàng thường là do:

• Thoái hóa dây chằng
• Canxi hóa dây chằng
• Có thể do các nguyên nhân khác
• Cũng có khi không tìm ra nguyên nhân

Quá trình thoái hóa thường diễn ra từ từ nên tủy sống có thể thích nghi dần với tình trạng chật hẹp của ống sống. Khi sự chèn ép vượt quá khả năng thích nghi của tủy sống, lúc đó tủy sống sẽ bị tổn thương và gây ra các triệu chứng của bệnh.

Hẹp ống sống do dây chằng vàng hay do bất kỳ nguyên nhân nào thì các triệu chứng cũng sẽ phụ thuộc vào vị trí ống sống bị hẹp và mức độ hẹp mà có các biểu hiện khác nhau. Bệnh nhân thường bị các cơn đau nhức âm ỉ thường xuyên, có khi cơn đau dữ dội khiến bệnh nhân mệt mỏi. Hẹp ống sống thường xảy ra ở đoạn cổ và đoạn thắt lưng.

4.1. Hẹp ống sống cổ

• Đau mỏi vùng vai gáy: hội chứng vai gáy
• Tê, yếu một hoặc cả hai tay
• Khi mức độ chèn ép nặng ở vị trí cao có thể gây liệt tứ chi

4.2. Hẹp ống sống thắt lưng

• Đau vùng thắt lưng, đau nhức ở vùng hông, đùi, cẳng chân do dây thần kinh tọa bị chèn ép. Các triệu chứng đau thường tiến triển trong một thời gian dài, tuy nhiên cũng có khi nó đến một cách tức thì.
• Tê bì, ngứa ran ở mông, đùi hoặc cẳng chân đến bàn chân: khi các rễ thần kinh bị chèn ép nhiều sẽ gây ra hiện tượng tê bì, ngứa hoặc nóng ran vùng mông, chân. Kèm theo đó là những cơn đau nhức.
• Chân yếu hơn, khó kiểm soát vận động, đi lại khó khăn: bệnh nhân có thể chỉ bị ảnh hưởng một bên chân hoặc cả hai chân. Tình trạng này kéo dài khiến cho việc đi lại trở nên khó khăn hơn. Nếu bệnh nhân không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến liệt hai chân.
• Khi bệnh nhân ngồi hoặc nghiêng người về phía trước sẽ ít bị đau hơn so với khi đi bộ. Lý do là bởi khi nghiêng người về phía trước sẽ giúp làm tăng không gian trong ống sống, giảm sự chèn ép lên các dây thần kinh do đó giảm đau.
• Càng đứng lâu hay đi bộ nhiều thì triệu chứng đau càng tăng lên.
• Bệnh nhân có thể rối loạn đại tiểu tiện do tổn thương vùng đuôi ngựa.

Tùy thuộc vào vị trí ống sống bị hẹp mà sẽ gây ra các triệu chứng khác nhau, vị trí tổn thương càng cao thì các triệu chứng và mức độ tổn thương càng nhiều. Bởi tủy sống chạy từ trên xuống dưới, khi một đoạn tủy bị chèn ép thì sẽ ảnh hưởng tới toàn bộ phần phía dưới vị trí tổn thương.

Việc lựa chọn phương pháp điều trị hẹp ống sống phụ thuộc vào mức độ của bệnh là nặng hay nhẹ. Với mức độ bệnh nhẹ có thể điều trị bảo tồn bằng các phương pháp nội khoa, vật lý trị liệu để làm giảm triệu chứng của bệnh như dùng thuốc chống viêm, giảm đau, xoa bóp, châm cứu, tập luyện, kéo giãn cột sống, điều chỉnh tư thế, giảm cân, bỏ thuốc lá.

Với mức độ bệnh nặng, các triệu chứng nặng và nguy hiểm, bệnh nhân không đáp ứng với điều trị bảo tồn, khi đó cần phải tiến hành phẫu thuật để giảm chèn ép cho tủy sống và các rễ thần kinh.

Hẹp ống sống nếu không được điều trị kịp thời sẽ gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm. Ngay khi cơ thể xuất hiện những triệu chứng của bệnh, bạn nên đến ngay các cơ sở y tế uy tín để khám và điều trị.