Phòng ngừa và điều trị thoái hóa khớp cổ chân

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa II Mai Anh Kha - Bác sĩ ngoại Chấn thương chỉnh hình - Khoa Ngoại tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.

Ngày nay, môi trường làm việc ngày càng đòi hỏi cao về sức khỏe, vì vậy các bệnh về khớp, thoái hóa khớp nói chung và thoái hóa khớp cổ chân nói riêng, viêm khớp cổ chân càng trở nên phổ biến hơn.

Bệnh thoái hóa khớp cổ chân nếu không được điều trị đúng và kịp thời sẽ có thể dẫn đến hậu quả tàn phế.

Thoái hóa khớp là tình trạng hư hỏng phần sụn đệm giữa hai đầu xương, kèm theo phản ứng viêm và sự giảm sút lượng dịch nhầy giúp bôi trơn, do đó gây ra triệu chứng đau và cứng khớp. Bệnh thoái hóa khớp chủ yếu gặp ở người trên 40 tuổi, đặc biệt là lứa tuổi sau 60. Có 2 loại bệnh thoái hóa khớp điển hình đó là:

• Thoái hóa khớp tiên phát: Khớp háng, khớp đầu gối, khớp bàn ngón chân cái, khớp cổ chân, khớp bàn ngón và khớp ngón gần của ngón tay cái, cột sống cổ, cột sống thắt lưng...;
• Thoái hóa khớp thứ phát: Đây là hậu quả của các tổn thương khớp do những nguyên nhân tại khớp (như viêm khớp dạng thấp) hay ngoài khớp. Thoái hóa khớp thứ phát có thể xuất hiện ở bất kỳ khớp nào.

Thoái hóa khớp cổ chân gây đau vùng khớp ở cổ chân và hạn chế vận động. Cơn đau nhói có thể xảy ra một cách bất chợt hay khi gắng sức, khi ấn vùng khớp hoặc khi va đập mạnh. Mức độ cơn đau dao động từ nhẹ đến nặng, cơn đau thường tăng lên trong quá trình vận động và giảm khi nghỉ ngơi. Những cơn đau đớn này sẽ làm giảm biên độ hoạt động của khớp cổ chân, nếu đau kéo dài trong một thời gian dài sẽ dẫn đến bệnh teo cơ, trong một số trường hợp còn có thể gây biến dạng xương.

Bên cạnh đó thoái hóa khớp cổ chân còn có thể gây ra các phản ứng viêm khớp cổ chân như: sưng - nóng - đỏ ở khớp cổ chân, nặng hơn là tràn dịch khớp kéo theo các cơn đau suốt ngày đêm.

Khi bệnh nhân cảm thấy đau nhức, cần giảm đau thì việc đầu tiên là dùng khăn hoặc túi lạnh để chườm, sau đó chườm lại bằng nước nóng. Hoặc bệnh nhân có thể áp dụng phương pháp xoa bóp nhẹ nhàng, dùng dầu gió xoa vào khớp làm cho khớp nóng lên. Khi thấy khớp cổ chân bị cứng thì nên tập co, duỗi khớp cổ chân.

Nếu thực hiện những động tác nêu trên một cách đều đặn nhưng bệnh tình không thuyên giảm thì người bệnh nên tranh thủ đi khám để được các bác sĩ chỉ định dùng thuốc đúng cách. Tuyệt đối không tự ý mua thuốc uống hoặc thuốc tiêm vì các loại thuốc khi dùng trong việc điều trị thoái hóa khớp cần được nắm rõ cơ chế hoạt động, phòng tránh việc xảy ra các tác dụng phụ. Xoa dầu hay đắp nước lạnh hoặc chườm nước nóng là một trong các phương pháp tức thời để điều trị bệnh thoái hóa khớp cổ chân.

Trên thực tế, đây là bệnh mạn tính gây khó chịu nhưng không nguy hiểm tính mạng. Chỉ định mổ là chuyện cần hết sức cân nhắc. Việc xoa bóp bấm huyệt, châm cứu và dùng thuốc sẽ giúp cải thiện tốt hơn trong việc giảm đau, giúp người bệnh tập luyện, góp phần cải thiện thoái hóa khớp cổ chân.

Đối với người lớn tuổi khi bị thoái hóa khớp cổ chân, thuốc có thể dùng gồm có: glucosamine, vitamin, thuốc giảm đau, chống viêm... kết hợp với việc tập các động tác giúp dẻo dai vùng cổ chân theo hướng dẫn của bác sĩ. Thoái hóa khớp cổ chân là bệnh mạn tính, khi giảm mức độ hoạt động thì cổ chân sẽ bớt sưng đau ngay. Có thể sử dụng băng cổ chân, thuốc kháng viêm. Nếu được chăm sóc và nghỉ ngơi hợp lý, bệnh có thể thuyên giảm từng đợt trong vài tuần đến vài tháng.

Động tác quay cổ chân

Người bệnh nằm ngửa, người trợ giúp đứng bên cạnh, gần cẳng chân của người bệnh: một tay giữ gót chân người bệnh, tay kia nắm phía đầu bàn chân rồi xoay cổ chân người bệnh 2 - 3 lần, sau đó đẩy bàn chân về phía ống chân (tư thế co tối đa) sau đó duỗi bàn chân đến cực độ. Thực hiện tương tự với chân còn lại.

Động tác lắc cổ chân

Người trợ giúp đứng phía dưới của người bệnh, 2 tay ôm cổ chân người bệnh, 2 ngón cái đặt trên mắt cá trong và mắt cá ngoài, dùng gốc bàn tay đẩy gót chân của người bệnh vào trong rồi ra ngoài 2 - 3 lần.

Động tác kéo dãn cổ chân

Bệnh nhân nằm thẳng, người trợ giúp đứng bên cạnh, một tay giữ gót chân, tay con lại nắm bàn chân, cùng một lúc kéo cả hai tay về phía dưới để cổ chân dãn ra, kéo vài lần rồi đổi bên.

• Hạn chế mang vác nặng làm các cơ hoạt động quá sức, khiến cổ chân phải chịu một khối lượng lớn, dẫn đến viêm khớp cổ chân hoặc thoái hóa khớp;
• Chọn giày dép phù hợp, kích cỡ ôm chân giúp nâng đỡ chân, hạn chế đi giày cao gót trong thời gian dài; sử dụng dép quá cứng cũng dễ gây tổn thương cho khớp cổ chân;
• Duy trì thói quen tập luyện thể dục thường xuyên với những môn thể thao nhẹ nhàng, tốt cho cử động nhịp nhàng của khớp như: đạp xe, bơi lội, đi bộ, chạy bộ, các bài tập yoga...;
• Thường xuyên ngâm chân với nước muối ấm, cho thêm vài lát gừng tươi kết hợp massage, xoa bóp cổ chân và bàn chân, đặc biệt trong những ngày phải di chuyển nhiều, đứng nhiều;
• Tăng cường bổ sung canxi và các chất dinh dưỡng, vitamin... để xương khớp chắc khỏe, phòng ngừa loãng xương và các bệnh thoái hóa khớp;

Nếu có bất kỳ nghi ngờ nào về việc mắc bệnh về khớp, bệnh nhân cần nhanh chóng đi khám bác sĩ ngay để được tư vấn đúng đắn. Thường xuyên khám bệnh định kỳ để hiểu rõ tình trạng khớp của bản thân và biết cách phòng tránh thoái hóa kịp thời.

Người cao tuổi cần tập luyện khớp xương cổ chân nhẹ nhàng như: xoay khớp nhẹ nhàng, xoa bóp cổ chân, đi lại trong nhà. Đi bộ là hình thức tập luyện khá hiệu quả và được đa số mọi người thực hiện, tuy nhiên với bệnh nhân thoái hóa khớp cổ chân thì không nên đi quá xa vì có thể làm tăng quá trình thoái hóa khớp cổ chân.

Với nhiều năm kinh nghiệm trong việc thăm khám và điều trị các bệnh lý cơ xương khớp, thực hiện phẫu thuật chấn thương chỉnh hình, hiện nay Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec đã trở thành một trong các trung tâm chăm sóc sức khỏe lớn, có khả năng thăm khám, sàng lọc và điều trị nhiều bệnh lý chuyên sâu. Do đó, nếu có triệu chứng của thoái hóa khớp cổ chân thì bạn có thể đến Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec để thăm khám, chẩn đoán và điều trị giúp phục hồi sức khỏe nhanh chóng.