Tác hại khi bị kiến ba khoang cắn

Kiến ba khoang có tên khoa học là Paederus fuscipes curtis, thuộc bộ cánh cứng. Trên thực tế, kiến ba khoang có độc tố rất mạnh và gấp nhiều lần so với nọc độc của rắn hổ mang. Vì vậy, khi bị kiến ba khoang cắn rất nguy hiểm. Vậy tác hại khi bị kiến ba khoang cắn là gì? Cùng tìm hiểu qua bài viết sau đây nhé!

Kiến ba khoang thuộc họ cánh cụt Staphilinidae, bộ cánh cứng Colleoptera, lớp côn trùng insecta, ngành động vật. Về mặt hình thái học của loài kiến ba khoang rất đặc biệt, chúng có thân hình thon dài như hạt thóc, dài 1- 1.2cm và có chiều ngang chỉ khoảng 2-3 mm. Trên thân có nhiều màu sắc khác nhau nhìn giống con kiến. Do vậy, người ta thường gọi với nhiều cái tên khác nhau như kiến kim, kiến hoang, kiến lác, kiến gạo, cằm cặp, kiến cong hay kiến nhốt,...

Loài kiến ba khoang gồm có 3 đôi chân, bụng có đốt, trong đó có một đốt màu đỏ, bay và chạy rất nhanh. Trên cơ thể đôi khi có màu cam tối hoặc sậm hơn và nhọn ở vùng bụng. Vùng bụng trên và đầu màu đen, ở giữa phát quang ngũ sắc, óng ánh màu xanh có đính kèm đôi cánh cứng. Một đôi cánh của kiến ba khoang trong suốt được gấp lại gọn gàng và dấu bên dưới cánh cứng. Ban ngày, kiến ba khoang sẽ được nhìn thấy bò nhanh hoặc bò lê ở xung quanh và giấu cánh tương tự như kiến. Khi bất thường kiến ba khoang sẽ tăng kích thước phần bụng lên, có cử chỉ đe dọa như con bọ cạp và bản thân chúng cũng có thể bay và chạy nhanh về phía trước.

Kiến ba khoang thường sống ở những vùng ven ruộng, quanh các gốc rạ, bãi cỏ và gần vùng nước, ruộng rau hay trong những nơi đang xây dựng. Trong thân kiến ba khoang có chứa chất pederin có thể gây cháy, bỏng da giống như chất cangtadin của sâu ban miên và phospho có trong con giời.

Thức ăn của kiến ba khoang thường tìm trên các ruộng lúa, ký túc xá, trường học, khu ở trọ hay nhà ở tập thể có cỏ mọc xung quanh. Khi ruộng lúa xuất hiện rầy nâu, sâu cuốn lá chúng sẽ tìm đến và chui vào tổ sâu ăn thịt từng con. Chúng được xem như là một loài thiên địch. Khi ruộng lúa vào mùa gặt, kiến ba khoang thường bay vào những khi chung cư cao tầng nơi có ánh sáng huỳnh quang để ăn các loại côn trùng rầy nâu và bọ hóng trong nhà.

Khi mùa mưa bão, lũ lụt tới các loại côn trùng sẽ di chuyển đến vùng khô ráo hơn. Sau những ngày mưa lũ làm ngập đồng ruộng, ao hồ thì vào ban đêm, kiến ba khoang sẽ theo côn trùng và ánh sáng đèn vào trong nhà. Những người thường xuyên phải làm việc dưới ánh đèn bị côn trùng rơi vào cổ, mặt, thân mình vô tình giơ tay đập, quệt, chà sát côn trùng và chất Pederin có trong kiến ba khoang rơi vào da. Đôi khi kiến ba khoang có thể bò ở bể tắm hoặc bám vào khăn mặt, quần áo. Người bệnh không chú ý, chà xát phải côn trùng gây thành viêm da bọng nước.

Ở Việt Nam, chúng được phát hiện cách đây vài năm ở các khu chung cư cao tầng tại Hà Nội, Hải Phòng, Thành phố Hồ Chí Minh. Cần Thơ,... đặc biệt những nơi gần với cánh đồng lúa. Kiến ba khoang thường xuất hiện vào mùa thu, cũng chính là thời gian vào dịp thu hoạch vụ mùa lúa, với mật độ nhiều hơn so với các tháng trong năm.

Lượng độc tố có trong kiến ba khoang khi cắn sang người qua vết đốt rất nhỏ nên chỉ có thể làm cho da bị nổi bọng nước, ngứa rát, khi gãi vết thương sẽ bị vỡ ra, dẫn tới lở loét, nếu không được điều trị có thể gây viêm da. Đặc biệt, pederin có trong kiến ba khoang sẽ lan nhanh khi người bệnh đập kiến trên da, khiến vùng bị thương lan nhanh và rộng. Hơn nữa, khi tiếp xúc độc tố này với da sẽ cộng sinh dính vào da khiến cho mức độ tổn thương tăng cao.

Tác hại của kiến ba khoang đốt chủ yếu gây ra tình trạng tổn thương trên da không gây nguy hiểm đến tính mạng, nhưng với số lượng lớn vị trí viêm da như vùng đầu, mặt cổ, chân, tay, hông hoặc lưng. Đặc biệt tổn thương da nặng nhất và có thể lan tỏa rộng nhất ở vùng da mềm. Một số triệu chứng có thể xuất hiện sau khi tiếp xúc với độc tố của kiến ba khoang từ 12 - 36 giờ như phồng rộp da, nổi mụn nước.

Nếu bị kiến ba khoang cắn không được điều trị thì tình trạng viêm sẽ tiến triển sang loét, khi đó những tổn thương này sẽ có hình dạng là một đường thẳng dài, hay hình chữ Y,... tùy theo cách ta giết kiến ba khoang.Viêm da có thể dạng giống như tổn thương của bệnh Zona. Sau khi bị dính độc tố vết phồng thường xuất hiện trong 1 ngày. Nếu được điều trị thì chỉ sau khoảng 1 tuần sẽ hết. Trường hợp điều trị muộn, tình trạng tổn thương da có thể để lại sẹo đỏ và phải nhiều tháng mới hết. Nếu độc tố của kiến ba khoang dính vào mắt sẽ gây ra một số bệnh lý như viêm kết mạc và sưng nề phần mềm quanh mắt, có trường hợp mù tạm thời.

Cục Y tế Dự phòng, Bộ Y tế khuyến cáo trước tình trạng kiến ba khoang đang tấn công tại nhiều khu dân cư, nếu kiến ba khoang xuất hiện nên thay đèn huỳnh quang bằng đèn có ánh sáng màu vàng, bởi vì kiến ba khoang có tập tính ưa ánh sáng đèn huỳnh quang. Tránh đứng dưới bóng đèn sáng trong nhà, nếu thấy kiến ba khoang xuất hiện ở dưới ánh đèn, cần tránh và đứng xa chúng.

Ngoài ra, người dân có thể ngăn cản kiến ba khoang vào nhà bằng cách:

• Sử dụng lưới tại các cửa sổ và cửa ra vào, đóng cửa thường xuyên sau khi ra vào;
• Thường xuyên vệ sinh sạch sẽ môi trường, phát quang bụi rậm, cũng như cây cỏ xung quanh nhà, vì đây là nơi trú ẩn tốt cho loài này;
• Mặc quần áo dài tay khi đi ra ngoài nhà, đặc biệt là ở những vùng gần đồng ruộng, gần công trình đang xây dựng hay khu dân cư nhiều ánh đèn;
• Tắt bớt những bóng đèn không cần thiết vào ban đêm;
• Trước khi ngủ cần quét lại nhà để sạch nền nhà và mắc màn nhằm tránh côn trùng có điều kiện tiếp xúc;
• Với những vùng có xuất hiện mật độ kiến ba khoang nhiều, cần tiến hành phun thuốc diệt kiến ba khoang tồn lưu trên vách tường trong và ngoài nhà.

Tóm lại, kiến ba khoang là một loài côn trùng có chứa chất độc mạnh. Nếu vô tình bị kiến ba khoang cắn sẽ dẫn tới tổn thương da. Tác hại của kiến ba khoang cắn không nguy hiểm tới tính mạng nhưng nếu bị dính vào mắt có thể dẫn tới tổn thương niêm mạc, thậm chí mù tạm thời. Vì vậy, cần phải có biện pháp phòng ngừa và biết cách xử trí khi bị cắn. Nếu thấy xuất hiện những dấu hiệu như phồng rộp da, ngứa, tình trạng viêm tăng dần,... cần tới ngay cơ sở y tế để được đánh giá và có biện pháp can thiệp phù hợp.