Các thuốc điều trị viêm da dị ứng

Cho đến nay, Y học vẫn chưa có cách chữa trị viêm da dị ứng một cách triệt để. Tuy nhiên, với các thuốc điều trị viêm da dị ứng hiện có, nếu được chọn lọc đúng cơ chế, mức độ nghiêm trọng và thời gian mắc bệnh, người bệnh biết cách sử dụng cùng với sự kiểm soát tốt từ phía chuyên gia thì vẫn có thể có một làn da khỏe mạnh như những người bình thường.

Hầu hết những người bị viêm da dị ứng đều sử dụng các phương pháp điều trị tại chỗ với kem dưỡng da, kem giữ ẩm và thuốc mỡ như liệu pháp đầu tiên. Khi bề mặt da bị viêm, nứt hoặc khô, điều này sẽ gây kích ứng. Nếu những kích ứng này không cải thiện, tình trạng viêm da dị ứng sẽ mau chóng trở nên tồi tệ hơn.

Các liệu pháp điều trị viêm da dị ứng tại chỗ bao gồm các thuốc bôi sau đây:

1.1. Kem làm mềm da

Kem làm mềm da cung cấp độ ẩm cho da và giúp ngăn ngừa sự mất nước diễn tiến thêm. Loại kem này nên được sử dụng ở hầu hết mọi người bị viêm da dị ứng trong nỗ lực khôi phục chức năng là hàng rào bảo vệ cơ thể của bộ da toàn vẹn.Các loại kem làm mềm thông dụng thường rất dễ sử dụng, có tính thấm và bay hơi nhanh. Bên cạnh đó, thuốc mỡ sẽ có hiệu quả hơn nếu da rất khô nhưng đôi khi gây khó chịu do để lại bề mặt nhờn. Các loại kem làm mềm phối hợp mỹ phẩm sẽ được ưa chuộng trong một số trường hợp nhất định tuy nhiên thường đắt tiền. Mặc dù vậy, chúng thường chứa nước hoa hoặc các chất phụ gia khác nên dễ gây kích ứng da.Dù cho sử dụng dạng nào, kem làm mềm nên được sử dụng ít nhất hai lần trong một ngày trên khắp bề mặt da. Chúng được áp dụng tốt nhất trong vòng ba phút sau khi tắm để tối đa hóa hiệu quả giữ ẩm của chúng. Khi dùng kem, chú ý mỗi lần bôi phải lấy một lượng đủ dùng ra khỏi lọ bằng một chiếc muỗng sạch để tránh nhiễm bẩn.

1.2. Steroid bôi da

Steroid tại chỗ là điều trị chủ yếu trong các trường hợp điều trị viêm da dị ứng mức độ nhẹ đến trung bình. Thậm chí, chúng có vai trò cốt lõi trong nếu viêm da dị ứng mức độ nghiêm trọng và sau đó giảm liều khi các biện pháp khác phát huy hiệu quả.

Theo đó, steroid bôi da sẽ rất hiệu quả và an toàn nếu sử dụng đúng cách dù không ít người lo ngại về tác dụng phụ tiềm ẩn từ thuốc bôi. Độ dày của các vùng da là khác nhau ở các khu vực khác nhau trong cơ thể. Vùng da mỏng nhất là trên mặt, nhất là mí mắt, bộ phận sinh dục, nếp gấp cơ thể và da của trẻ sơ sinh. Đây là những khu vực hấp thụ steroid tại chỗ rất dễ dàng và dễ bị tác dụng phụ cục bộ từ chúng.

Như vậy, nên sử dụng lượng steroid ít nhất mà vẫn đạt hiệu quả và có nhiều bằng chứng cho thấy không có lợi ích khi bôi nhiều hơn một lần trong ngày. Thay vào đó, nên sử dụng chất làm mềm nếu da khô hoặc dễ bị kích thích.

1.3. Thuốc ức chế calcineurin tại chỗ

Các chất ức chế calcineurin tại chỗ như kem pimecrolimus (Elidel TM) và thuốc mỡ tacrolimus (Protopic TM) đặc biệt hữu ích cho viêm da dị ứng mức độ nhẹ đến trung bình. Chúng vừa là chất điều hòa miễn dịch, vừa có tính chống viêm. Đồng thời, không giống như steroid tại chỗ, nhóm chất bôi da này không làm mỏng da hoặc nguy cơ gây ra các tổn thương trên da.

Chính vì vậy, thuốc bôi có tính điều hòa miễn dịch tại chỗ sẽ đặc biệt hữu ích cho tình trạng viêm da dị ứng ở những vùng da mỏng như mặt, bộ phận sinh dục và nếp gấp cơ thể. Các tác dụng phụ ban đầu hay gặp là nóng rát, cảm giác ấm nóng hoặc ngứa châm chích.

1.4. Dung dịch sát trùng

Dùng các dung dịch sát trùng cũng có thể hữu ích trong bệnh viêm da dị ứng nhiễm trùng miễn là nồng độ không quá cao hoặc không gây kích ứng thêm trên da.

Các dung dịch sát trùng thông thường là kali permanganat, natri hypoclorit 6% pha vào bồn tắm và ngâm mình trong 10 phút. Các thuốc sát trùng khác bao gồm cetrimide, chlorhexidine, chloroxylenol, dibromopropamidine, polynoxylin, povidone iodine và triclosan. Ngoài ra, khi dùng dung dịch sát trùng cần phối hợp với một chất làm mềm da.

1.5. Băng ẩm

Cách thức dùng băng quấn ẩm ướt cùng các chất làm mềm da sẽ hữu ích làm thuyên giảm những khó chịu khi tình trạng viêm da dị ứng vào đợt cấp.

Băng thun hình ống là khá thuận tiện để sử dụng. Hơn nữa, chúng không chỉ làm mát và giữ ẩm cho da mà còn bảo vệ da khỏi bị tổn thương thâm do trầy xước. Biện pháp này có thể được lặp đi lặp lại trong vài ngày hoặc lâu hơn, thay băng ẩm ướt khác khi khô.

Kháng sinh đôi khi rất quan trọng trong việc kiểm soát viêm da dị ứng, nhất là khi có các dấu hiệu của nhiễm vi khuẩn như xuất hiện bọng nước, mụn mủ hoặc sưng đau. Tình trạng này nếu không điều trị kịp thời với liệu pháp kháng sinh phù hợp sẽ rất dễ dẫn tới viêm mô tế bào.

Các kháng sinh chủ yếu được dùng bằng đường uống. Tuy nhiên, nếu viêm da nhiễm trùng nặng thì cần nhập viện để điều trị kháng sinh tiêm truyền tĩnh mạch.

Trong khi đó, kem bôi có chứa kháng sinh và thuốc mỡ là không được khuyến cáo sử dụng trong viêm da dị ứng bội nhiễm. Nguyên nhân là vì chúng không hiệu quả như kháng sinh đường uống. Thậm chí, cách thức này còn có thể gây viêm da dị ứng tiếp xúc hoặc thúc đẩy sự phát triển của vi khuẩn đề kháng kháng sinh.

Thuốc kháng histamin đôi khi hữu ích trong việc kiểm soát triệu chứng ở những bệnh nhân bị viêm da dị ứng, đặc biệt là nếu bệnh nhân cũng bị nổi mề đay đồng thời.

Loại thuốc kháng histamin thường chọn là loại không có tính an thần như cetirizine và thời gian dùng không nên kéo dài quá lâu.

Các loại thuốc uống với tác dụng toàn thân sau đây có thể xem xét được chỉ định cho các bệnh nhân viêm da dị ứng mức độ nặng:

• Các corticosteroid đường uống như prednison và prednisolon thường được sử dụng trong một đợt điều trị ngắn hạn. Thuốc có thể kiểm soát nhanh chóng tình hình bệnh nhưng chúng lại không thể được dùng kéo dài vì nguy cơ gây ra những tác dụng phụ đáng kể.
• Các chất ức chế miễn dịch không phải là steroid như azathioprine, methotrexate, cyclosporin hoặc mycophenolate có thể được sử dụng để đạt mục tiêu giảm liều steroid và cuối cùng ngừng thuốc. Mặc dù không thể không có các tác dụng phụ tiềm ẩn lâu dài, các thuốc ức chế miễn dịch đều cho thấy hiệu quả rất tốt với nguy cơ tối thiểu. Hơn nữa, thuốc cũng có thể tạm ngưng khi bệnh ổn và lặp lại khi bệnh tái phát.
• Các thuốc sinh học cũng đang được nghiên cứu ứng dụng cho viêm da dị ứng. Một kháng thể đơn dòng nhắm vào IL-4 và IL-13 như dupilumab (Dupixent®) đã được phê duyệt để điều trị viêm da dị ứng cho thấy những tín hiệu khả quan.

Tóm lại, cùng với sự tiến bộ của các liệu pháp không dùng thuốc như quang trị liệu, liệu pháp hành vi - tâm lý, những thuốc điều trị viêm da dị ứng, bao gồm dạng bôi da và dạng uống, vẫn luôn giữ vững giá trị đem lại những hiệu quả nhất định. Tuy nhiên, người bệnh cần tuân thủ đúng chỉ dẫn của bác sĩ, phối hợp tốt các biện pháp để giữ sức khỏe cho làn da và hạn chế tác dụng phụ.

Nguồn tham khảo: dermnetnz.org, nhs.uk, emedicine.medscape.com