Lưu ý khi dùng thuốc giảm đau giãn cơ trơn

1. Cơ trơn là gì?

Cơ trơn ( còn gọi là cơ tạng) là một trong 3 loại cơ trong cơ thể người, bên cạnh cơ vân và cơ tim. Cơ trơn là loại cơ thường bao bọc xung quanh các tạng rỗng hay các ống dẫn trong cơ thể như ống tiêu hoá (thực quản, dạ dày, đường ruột), phế quản, bàng quang, niệu quản, niệu đạo, tử cung, mạch máu, cơ mi, cơ dựng lông, các ống dẫn của các tuyến...

Điểm khác biệt của cơ trơn so với 2 loại cơ còn lại là việc co thắt của nó không theo ý muốn của con người, đồng nghĩa chúng ta không thể điều khiển khả năng sự hoạt động của cơ trơn.

2. Thuốc giảm đau giãn cơ trơn là gì?

Thuốc giảm đau giãn cơ trơn mang lại khả năng thư giãn nhóm cơ này nên được chỉ định điều trị triệu chứng đau do co thắt cơ. Trong đó hay gặp là thuốc giãn cơ trơn niệu quản, niệu đạo, dạ dày, thực quản, đường mật hay đường sinh dục...

Như đã đề cập ở trên, cơ trơn co thắt không kiểm soát được. Do đó, thuốc giảm đau cơ trơn có tác dụng làm giảm co thắt nhóm cơ này, đồng thời giảm cường độ và nhịp độ co bóp, từ đó giúp giảm đau. Trong các loại thuốc giảm đau thông thường hay gặp, các thuốc giảm đau giãn trơn được sử dụng nhiều trong các trường hợp đau do co thắt cơ trơn đường tiêu hóa, đường mật, đường tiết niệu và đường sinh dục. Tuy nhiên, khi sử dụng người bệnh cần đặc biệt lưu ý vì thuốc giảm đau cơ trơn có thể vô tình làm lu mờ đi triệu chứng, đặc biệt khi bệnh diễn tiến nghiêm trọng hơn hoặc khi cơ thể xuất hiện một số phản ứng không mong muốn.

3. Một số thuốc giảm đau cơ trơn hay gặp

3.1. Spasmaverine

Spasmaverine là một thuốc giảm đau giãn cơ trơn, thường được chỉ định khi người bệnh đau đớn do rối loạn chức năng đường tiêu hóa và đường mật, đau do co thắt cơ trơn đường tiết niệu - sinh dục (như đau bụng hành kinh, đau do sinh đẻ, cơn đau quặn thận, dọa sẩy thai hay sinh khó). Bên cạnh đó, Spasmaverine còn được chỉ định trong trường hợp tăng nhãn áp hoặc phì đại tuyến tiền liệt.

3.2. Buscopan

Loại thuốc giảm đau cơ trơn này có tác dụng chống lại những cơn co thắt cơ trơn dạ dày ruột, đường mật, đường tiết niệu, đường sinh dục. Chỉ định chủ yếu trong một số bệnh lý như hội chứng kích thích ruột, viêm loét dạ dày tá tràng, viêm túi mật hay đường mật, viêm tụy, đau bụng khi hành kinh, sỏi hay nhiễm trùng tiết niệu như viêm bể thận, viêm bàng quang...

3.3. Atropin

Atropin được chỉ định trong các trường hợp cần ức chế tác dụng hệ thần kinh phó giao cảm như rối loạn hệ tiêu hóa, loét dạ dày hay loét hành tá tràng (atropin còn có khả năng ức chế bài tiết acid dịch vị), hội chứng kích thích ruột, điều trị triệu chứng tiêu chảy cấp hoặc mạn tính do tăng nhu động ruột và rối loạn co thắt cơ trơn khác (đường mật, cơn đau quặn thận...). Bên cạnh đó, thuốc giảm đau giãn cơ trơn atropin còn được sử dụng trong phác đồ điều trị ngộ độc phospho hữu cơ, nhịp tim chậm do ngộ độc digitalis, tình trạng co thắt phế quản hay dự phòng say tàu xe...

3.4. Papaverin

Loại thuốc này được xếp vào nhóm thuốc giảm đau giãn cơ trơn có tác dụng hướng cơ, được chỉ định trong tình trạng tăng nhu động dạ dày ruột (như viêm đại tràng, viêm dạ dày hay viêm ruột), co thắt tử cung (trong thống kinh), cơn đau quặn thận hay quặn mật... Papaverin còn có khả năng ức chế các cơn co thắt mạch máu não, mạch máu ngoại vi hay làm giãn cơ tim. Do đó trước đây, Papaverin từng là một chỉ định trong phác đồ điều trị bệnh thiếu máu não, thiếu máu cục bộ cơ tim, co thắt phế quản do hen hay cơn đau thắt ngực.

4. Tác dụng phụ của thuốc giảm đau cơ trơn

Tương tự các loại thuốc giảm đau khác, người bệnh không nên tự ý mua và sử dụng thuốc giảm đau giãn cơ trơn, với trường hợp được bác sĩ chỉ định cũng cần đọc kỹ hướng dẫn sử dụng trước khi uống hay tiên. Đồng thời, khi thấy xuất hiện những dấu hiệu bất thường thì cần ngừng thuốc và thông báo cho bác sĩ hoặc đến cơ sở y tế gần nhất để được thăm khám và xử trí.

Mỗi loại thuốc giảm đau giãn cơ trơn có thể gây ra những tác dụng không mong muốn khác nhau và người bệnh cần phải lưu ý như:

4.1. Atropin

• Tác dụng không mong muốn của Atropin: khô miệng, cảm giác khó nuốt, khó phát âm, khát, sốt, giảm tiết dịch phế quản... Người bệnh bí tiểu do phì đại tiền liệt tuyến, liệt ruột hay hẹp môn vị, nhược cơ, tăng nhãn áp không được sử dụng Atropin;
• Trên hệ tim mạch: Atropin gây chậm nhịp thoáng qua, sau đó tăng nhịp tim, đánh trống ngực, loạn nhịp;
• Atropin có thể tác động lên hệ thần kinh gây lú lẫn, hoang tưởng và kích thích... Đặc biệt, trẻ em và người cao tuổi là nhóm nguy cơ rất cao;
• Sử dụng Atropin nhỏ mắt (đặc biệt ở trẻ em) có thể gây tình trạng ngộ độc toàn thân hoặc nếu nhỏ mắt kéo dài có thể gây kích ứng tại vị trí nhỏ, sung huyết, phù, viêm kết mạc.

4.2. Buscopan

Thuốc giảm đau cơ trơn Buscopan có thể gây các tác dụng phụ như khô miệng, rối loạn bài tiết mồ hôi, nhịp tim nhanh và bí tiểu. Tuy nhiên đa số đều ở mức độ nhẹ.

Chú ý, không dùng Buscopan dạng uống các trường hợp tăng nhãn áp góc đóng, tắc ruột, tắc nghẽn đường tiết niệu và rối loạn nhịp tim nhanh.

Không dùng buscopan dạng tiêm cho người bệnh mắc chứng rối loạn tăng nhãn áp, phì đại tuyến tiền liệt gây bí tiểu, hẹp cơ học đường tiêu hóa, nhịp tim nhanh, nhược cơ.

4.3. Papaverin

Mặc dù thuốc giảm đau giãn cơ trơn Papaverin có độc tính thấp sau khi uống, nhưng thực tế đã ghi nhận một số trường hợp mắc các tác dụng phụ đường tiêu hóa (như buồn nôn, táo bón, chán ăn, tiêu chảy), viêm gan và quá mẫn gan, chóng mặt, an thần, ngủ gà, ngủ lịm, đau đầu...

Do đó, người bệnh phải sử dụng Papaverin một cách thận trọng, đặc biệt là ở người bệnh bị tăng nhãn áp. Lưu ý không dùng thuốc kéo dài vì có thể dẫn đến tình trạng phụ thuộc thuốc. Ngoài ra, cần ngay lập tức ngừng sử dụng Papaverin khi xuất hiện các triệu chứng rối loạn tiêu hóa, vàng da hoặc có kết quả xét nghiệm chức năng gan biến đổi.