Lưu ý khi dùng thuốc Xylometazolin 0,05%

Xylometazolin là hoạt chất chống sung huyết niêm mạc hiệu quả. Hoạt chất này có nhiều dạng bào chế khác nhau như thuốc nhỏ mũi, thuốc xịt mũi hoặc thuốc nhỏ mắt. Vậy Xylometazolin được bác sĩ chỉ định như thế nào?

Xylometazolin 0.05% là một thuốc chống sung huyết và điều trị nghẹt mũi.

Xylometazolin được bào chế ở những dạng thuốc với hàm lượng như sau:

• Dung dịch nhỏ mũi 0.05% hoặc 0.1%;
• Thuốc xịt mũi Xylometazolin 0.05%;
• Dung dịch nhỏ mắt Xylometazolin 0.05% (kết hợp với Natazoline 0,5%).

Xylometazolin là một hoạt chất tác dụng lên thần kinh giao cảm, tương tự như Naphazoline. Xylometazolin 0.05% có tác dụng gây co mạch tại chỗ nhanh chóng và kéo dài, do đó hỗ trợ giảm sưng nề và sung huyết tại chỗ. Xylometazolin 0.05% tác động trực tiếp lên thụ thể alpha adrenergic ở niêm mạc mũi, qua đó gây co mạch và giảm lưu lượng máu qua mũi và giảm sung huyết.

Tuy nhiên, tác dụng giảm sung huyết của Xylometazolin 0.05% chỉ mang tính chất tạm thời, một số trường hợp bệnh nhân có thể bị sung huyết trở lại. Bên cạnh đó, Xylometazolin 0.05% cũng có tác dụng giảm sung huyết ở kết mạc mắt khi dùng dạng thuốc nhỏ mắt.

2.1. Chỉ định của Xylometazolin 0.05%

• Sử dụng ở dạng thuốc nhỏ hoặc xịt mũi để điều trị tạm thời triệu chứng nghẹt mũi, giảm sung huyết mũi trong các trường hợp viêm mũi cấp hoặc mạn tính, viêm xoang, cảm lạnh, cảm cúm hoặc dị ứng đường hô hấp trên, đau đầu hoặc viêm tai giữa nặng kèm sung huyết mũi;
• Xylometazolin 0.05% dùng với mục đích giảm sưng, dễ quan sát niêm mạc mũi và họng trước khi phẫu thuật hoặc thủ thuật chẩn đoán, làm thông lỗ vòi nhĩ bị tắc ở người bệnh viêm tai;
• Xylometazolin 0.05% dạng nhỏ mắt giúp giảm sung huyết màng tiếp hợp của kết mạc.

2.2. Chống chỉ định của Xylometazolin

Thuốc Xylometazolin 0.05% không dùng trong các trường hợp sau:

• Bệnh nhân mẫn cảm với hoạt chất Xylometazoline hoặc bất kỳ thành phần nào của thuốc;
• Không dùng Xylometazolin 0.05% cho trẻ sơ sinh;
• Người bị glaucoma góc đóng, u thực bào hoặc phì đại tuyến tiền liệt cũng không được dùng Xylometazolin;
• Không dùng dung dịch Xylometazolin 0.1% cho trẻ em dưới 12 tuổi;
• Chống chỉ định ở người có tiền sử mẫn cảm với các thuốc tác dụng lên adrenergic;
• Không chỉ định Xylometazolin 0.05% cho bệnh nhân đang điều trị bằng các thuốc chống trầm cảm 3 vòng.

Liều dùng Xylometazolin cho người lớn:

• Sung huyết mũi, nghẹt mũi: Nhỏ 1-2 giọt hoặc xịt dung dịch Xylometazolin 0.1% vào mỗi lỗ mũi, 2-3 lần mỗi ngày. Thời gian dùng tối đa là 7 ngày. Ưu tiên dùng Xylometazolin 0.05% dạng thuốc xịt vì có thể giảm nguy cơ nuốt thuốc qua đường miệng và hạn chế hấp thu toàn thân;
• Sung huyết kết mạc: Dùng dung dịch Xylometazolin 0.05% (kết hợp với natazoline 0.5%), nhỏ mắt 2-3 lần mỗi ngày trong thời gian tối đa 7 ngày.

Liều dùng Xylometazolin cho trẻ em:

• Sung huyết mũi, nghẹt mũi: Trẻ từ 6-12 tuổi nhỏ 1-2 giọt dung dịch Xylometazolin 0.05% vào mỗi bên mũi, 1-2 lần/ngày trong tối đa 5 ngày. Với trẻ em từ 12 tuổi trở lên cần nhỏ 1-2 giọt hoặc xịt dung dịch Xylometazolin 0.1% vào mỗi bên lỗ mũi, 2-3 lần mỗi ngày trong tối đa 7 ngày;
• Sung huyết kết mạc: Trẻ em trên 12 tuổi dùng dung dịch Xylometazolin 0.05% (kết hợp với natazoline 0,5%) nhỏ mắt 2-3 lần/ngày trong thời gian tối đa là 7 ngày.

Tác dụng phụ thường gặp nhất khi sử dụng thuốc Xylometazolin 0.05% là phản ứng kích ứng tại chỗ. Bên cạnh đó, Xylometazolin 0.05% có thể dẫn đến một số tác dụng ngoại ý ít gặp như:

• Cảm giác nóng rát, khô niêm mạc;
• Hắt hơi;
• Sung huyết trở lại khi dùng Xylometazolin thường xuyên, trong thời gian dài ngày với biểu hiện đỏ, sưng và viêm mũi;
• Thuốc Xylometazolin 0.05% hấp thụ toàn thân có thể gây buồn nôn ói, đau đầu, chóng mặt, hồi hộp, đánh trống ngực, mạch chậm và loạn nhịp.

Thận trọng khi dùng thuốc Xylometazolin 0.05% cho bệnh nhân mắc những bệnh lý sau:

• Cường chức năng tuyến giáp;
• Bệnh tim mạch và tăng huyết áp;
• Xơ cứng động mạch;
• Phì đại tuyến tiền liệt;
• Đái tháo đường;
• Bệnh nhân đang điều trị thuốc ức chế monoamine oxidase.

Bệnh nhân có khoảng QT kéo dài khi được điều trị bằng Xylometazolin 0.05% có thể tăng nguy cơ xảy ra loạn nhịp thất nghiêm trọng.

Chỉ dùng các chế phẩm có chứa Xylometazolin cho trẻ em dưới 6 tuổi khi có chỉ định của bác sĩ, đồng thời cần theo dõi cần thận. Chỉ sử dụng Xylometazolin 0.05% khi cần điều trị sung huyết mũi nặng trong thời gian ngắn mà không đáp ứng với thuốc nhỏ mũi natri chloride hoặc xông hơi ẩm ấm.

Không nên dùng Xylometazolin 0.05% nhiều lần trong ngày và dùng liên tục để tránh hiện tượng sung huyết tái phát. Nếu tự ý dùng Xylometazolin 0.05% thì bệnh nhân không nên dùng thuốc quá 3 ngày. Trường hợp đã dùng thuốc Xylometazolin 0.05% liên tục 3 ngày mà không thấy cải thiện thì cần ngừng thuốc và thăm khám bác sĩ.

Chưa rõ ảnh hưởng của Xylometazolin đối với thai nhi, do đó chỉ nên dùng thuốc khi thật cần thiết.

Chưa rõ về khả năng phân bố của Xylometazolin trong sữa mẹ, vì vậy cần thận trọng khi dùng Xylometazolin 0.05% cho bệnh nhân đang cho con bú.

Thận trọng khi dùng Xylometazolin 0.05% cho người lái xe và vận hành máy móc vì thuốc có thể gây tác dụng phụ đau đầu và chóng mặt.

Khi dùng Xylometazolin 0.05% quá liều hoặc kéo dài hoặc dùng quá nhiều lần mỗi ngày có thể dẫn đến kích ứng niêm mạc mũi hoặc phản ứng toàn thân, đặc biệt hay xảy ra ở trẻ em. Quá liều Xylometazolin ở trẻ em chủ yếu bao gồm tình trạng ức chế hệ thần kinh trung ương, tụt huyết áp, hạ nhiệt, mạch nhanh, vã mồ hôi và thậm chí hôn mê.

Sử dụng các thuốc giống thần kinh giao cảm nói chung cũng như Xylometazolin 0.05% cho người bệnh đang dùng các thuốc ức chế monoamine oxidase, Maprotiline hoặc các thuốc chống trầm cảm ba vòng có thể dẫn đến phản ứng tăng huyết áp nghiêm trọng.