Lý do không kéo dài thuốc oxymetazoline để chữa ngạt mũi

Bài viết được viết bởi Dược sĩ, ThS. Phạm Thị Kim Dung, Khoa Dược - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City

Ngạt mũi là hiện tượng thường gặp do một số bệnh lý liên quan đến tai, mũi, họng, cảm cúm. Thuốc oxymetazoline được sử dụng để điều trị ngạt mũi rất hiệu quả nhưng các bác sĩ khuyến cáo không nên dùng loại thuốc này trong một thời gian dài.

Oxymetazoline là thuốc có tác dụng giảm ngạt mũi (do các bệnh cảm, cúm, sốt hay các bệnh liên quan dị ứng của đường hô hấp trên, viêm mũi dị ứng) và giảm áp lực/tắc nghẽn các xoang.

Thuốc có cấu trúc hóa học là imidazoline, tác dụng chống ngạt mũi tương tự như các hoạt chất thuốc naphazoline hay xylometazoline.

Cơ chế tác dụng của thuốc Oxymetazoline: Khi nhỏ tại chỗ vào hốc mũi, thuốc được thấm qua niêm mạc mũi vào mạch máu nhỏ trên niêm mạc và gây giãn mạch, gây giảm lưu lượng máu đến các vùng niêm mạc bị phù nề, ứ huyết. Từ đó thúc đẩy chảy các dịch ứ đọng tại các xoang hốc mũi và làm giảm ngạt mũi, thông thoáng đường thở.

Ngoài ra, Oxymetazoline còn có tác dụng khác như:

• Nhỏ mắt điều trị bệnh sụp mí mắt trên bất thường (Ptosis of eyelid), dung dịch 0,1%
• Bôi trên da mặt điều trị ban đỏ liên quan đến bệnh Rosacea, kem bôi 1%

Liều dùng và thời gian dùng thuốc Oxymetazoline điều trị ngạt mũi:

Dạng dùng: dung dịch 0,05% dạng nhỏ giọt hoặc xịt.

Liều dùng:

• Ở Người lớn: Nhỏ/xịt 2-3 giọt vào mỗi bên mũi x 2 lần/ngày cách nhau 10-12 giờ. Tối đa 2 liều dùng trong 24 giờ.
• Ở Trẻ em:
  • Trẻ lớn và trên 6 tuổi: Liều như người lớn
  • Trẻ em dưới 6 tuổi, đặc biệt ở trẻ sơ sinh dùng theo ý kiến tư vấn của Bác sỹ.

Thời gian dùng: Không nên dùng quá 3-5 ngày.

Thuốc Oxymetazoline có tác dụng giãn mạch, giảm ngạt mũi tạm thời, thuốc có tác dụng sau vài phút và kéo dài 12h. Không nên dùng quá 2 liều thuốc trong 24h và chỉ nên dùng trong khoảng thời gian ngắn 3- 5 ngày.

Nếu sử dụng kéo dài thuốc Oxymetazoline nói riêng và các thuốc điều trị ngạt mũi nói chung, có thể dẫn đến một trong các tình trạng sau:

• Ở một số bệnh nhân có thể gây hồi phục tình trạng tắc ngạt mũi (tác dụng rebound congestion), dấu hiệu của tình trạng này là đỏ, sưng nề mũi, tăng ngạt mũi và chảy mũi. Hai giả thiết giải thích tái phát ngạt mũi do dùng thuốc chữa ngạt mũi:
  • Thuốc gây co mạch, làm tăng thiếu máu các động mạch nhỏ ở niêm mạc mũi, dẫn đến tăng phù nề.
  • Dùng thuốc lâu dài làm giảm số lượng các thụ thể nhạy cảm của thuốc trên mạng lưới mạch máu tại niêm mạc mũi, dẫn đến giảm nhạy cảm của niêm mạc với thuốc khiến người dùng thuốc càng tăng liều dùng của thuốc.
• Có thể gây viêm mũi do thuốc (rhinitis medicamentosa). Bệnh thường xuất hiện sau đợt viêm mũi do virus và dấu hiệu bệnh là tình trạng ngạt mũi kéo dài, xuất hiện nhanh ngay sau khi nhỏ thuốc chống ngạt mũi, khiến người dùng thuốc tăng thêm liều thuốc chống ngạt. Nội soi niêm mạc mũi khi này có dấu hiệu đỏ, dày niêm mạc.

Dùng quá nhiều thuốc Oxymetazoline, cũng như các thuốc giãn mạch giảm ngạt mũi imidazole khác, có thể làm thuốc đi vào máu nhiều hơn và gây ra các tác dụng phụ có thể nghiêm trọng như tụt huyết áp, tim đập nhanh, nôn, đau đầu.

Vì vậy, không nên dùng thuốc Oxymetazoline không theo hướng dẫn của bác sĩ. Nếu bệnh nhân thấy có dấu hiệu của các tác dụng phụ nghiêm trọng cần phải ngưng dùng thuốc ngay và báo với bác sĩ điều trị.

Khi xuất hiện các biểu hiện bất thường, bạn nên đến ngay cơ sở y tế uy tín để được bác sĩ khám và tư vấn. Hiện nay, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec có các gói Khám sức khỏe tổng quát phù hợp với từng độ tuổi, giới tính và nhu cầu riêng của quý khách hàng với chính sách giá hợp lý, bao gồm:

• Gói khám sức khỏe tổng quát Vip
• Gói khám sức khỏe tổng quát tiêu chuẩn

Kết quả khám của người bệnh sẽ được trả về tận nhà. Sau khi nhận được kết quả khám sức khỏe tổng quát, nếu phát hiện các bệnh lý cần khám và điều trị chuyên sâu, Quý khách có thể sử dụng dịch vụ từ các chuyên khoa khác ngay tại Bệnh viện với chất lượng điều trị và dịch vụ khách hàng vượt trội.

Tài liệu tham khảo:

1. Micromedex: chuyên luận Oxymetazoline Hydrochloride.
2. Uptodate: chuyên luận Oxymetazoline (nasal)
3. Rebound congestion and rhinitis medicamentosa: Nasal decongestants in clinical practice. Criticalreview of the literature by a medical panel; European Annals of Otorhinolaryngology, Head and Neck diseases (2013)130, 137—144.