Thuốc Neostigmine là thuốc gì?

Thuốc Neostigmine được bào chế dưới dạng ống tiêm hoặc viên nén, đây là loại thuốc tác dụng giống thần kinh đối giao cảm. Thuốc được sử dụng trong điều trị các tình trạng nhược cơ. Để đảm bảo hiệu quả sử dụng, người dùng cần tuân thủ theo đúng hướng dẫn của bác sĩ, dược sĩ tư vấn.

Neostigmin là thuốc gì? Thuốc giãn cơ Neostigmine được chỉ định trong điều trị các tình trạng sau:

• Bệnh nhược cơ;
• Liệt ruột, bí tiểu sau phẫu thuật (sau khi loại trừ tình trạng tắc do cơ học);
• Giải độc khi sử dụng quá liều thuốc giãn cơ kiểu cura (thuốc giãn cơ không khử cực như: Metocurin, tubocurarin, galamin hoặc pancuronium).

Chống chỉ định sử dụng thuốc Neostigmine:

• Bệnh nhân tắc ruột và tắc đường tiết niệu nguyên nhân cơ học hoặc viêm màng bụng, phình đại tràng;
• Người có tiền sử quá mẫn với Neostigmine và Bromid (ion Bromid từ Neostigmine Bromid có thể gây dị ứng) hoặc thành phần khác có trong thuốc.

Cách dùng: Neostigmine bromid đường uống, Neostigmine methylsulfate tiêm bắp, tĩnh mạch hoặc tiêm dưới da. Liều uống gấp khoảng 30 lần liều tiêm.

Liều dùng ở người lớn:

Bệnh nhược cơ:

• Để chẩn đoán: Ngừng các thuốc kháng cholinesterase trước 8 giờ;
• Dùng Neostigmine methylsulfate tiêm bắp với liều 0,022mg/kg;
• Dùng Atropin 0,011mg/kg tiêm tĩnh mạch ngay trước (hoặc tiêm bắp trước 30 phút), Neostigmine 0,022mg/kg tiêm bắp. Nếu có phản ứng cholinergic thì cần ngừng test, dùng 0,4 - 0,6mg atropin tiêm tĩnh mạch;
• Nếu kết quả không kết luận được, nên làm lại test 2 ngày khác với liều Neostigmine 0,031mg/kg tiêm bắp, tiêm bắp trước atropin 0,016mg/kg;
• Điều trị triệu chứng: Liều dùng thay đổi từng ngày, tùy theo bệnh đỡ hoặc nặng thêm. Liều dùng cần điều chỉnh theo nhu cầu, ví dụ liều cao cho thời điểm mệt nhất (30 phút trước khi ăn). Sử dụng Neostigmine bromid;
• Liều duy trì thông thường: 15 - 375mg, trung bình là 150mg. Có một số bệnh nhân dùng liều 30 - 40mg, cách nhau 2 - 4 giờ/lần;
• Nếu phải tiêm, dùng Neostigmine methylsulfate với liều 0,5 - 2,5mg tĩnh mạch, tiêm bắp dưới da. Nếu dùng liều cao hơn, cần cho thêm atropin tĩnh mạch 0,6 - 1,2mg. Nên giảm liều hoặc loại bỏ Neostigmine methylsulfate hoặc bromid nếu có thể, nếu bệnh nhân phải dùng máy thở hoặc dùng biện pháp corticosteroid.

Giải độc (đảo ngược) tác dụng của thuốc chẹn thần kinh - cơ không khử cực kiểu cura sau phẫu thuật:

• Liều thông thường: Neostigmine methylsulfate liều 0,5 - 2,5mg tiêm tĩnh mạch chậm đối kháng với đại đa số các loại thuốc chẹn thần kinh cơ không khử cực với liều trung bình ở người lớn. Tổng liều Neostigmine methylsulfate không quá 5mg;
• Để chống lại tác dụng muscarin của Neostigmine methylsulfate, nên cho 0,6 - 1,2mg atropin sulfat hoặc 0,2 - 0,6mg glycopyrrolate (khoảng 0,2mg glycopyrrolate cho 1 mg Neostigmine methylsulfate), tiêm tĩnh mạch cùng hoặc vài phút trước Neostigmine methylsulfate. Khi bệnh nhân có tim đập chậm, cần tiêm tĩnh mạch thuốc kháng muscarin trước Neostigmine methylsulfate để làm tăng tần số tim lên khoảng 80 lần/phút;
• Bệnh nhân thường hồi phục hoàn toàn trong vòng 3 - 5 phút nhưng có thể muộn hơn nếu bị suy nhược nặng, giảm kali huyết;
• Hô hấp của người bệnh cần phải phục hồi tốt mới được ngừng hô hấp hỗ trợ.

Trướng bụng và bí tiểu sau phẫu thuật:

• Dự phòng: Sử dụng Neostigmine methylsulfate với liều 0,25mg tiêm dưới da hoặc tiêm bắp cho người lớn, cách mỗi 6 giờ/lần trong 2 - 3 ngày;
• Điều trị: Dùng liều 0,5mg tiêm dưới da hoặc tiêm bắp khi loại trừ tắc cơ học. Nếu trong vòng 1 giờ sau khi dùng liều đầu tiên mà bệnh nhân vẫn không tiểu tiện được thì phải cho thông tiểu;
• Liều 0,5mg/lần có thể lặp lại cách nhau 3 giờ cho 5 liều sau khi bàng quang rỗng.

Liều dùng ở trẻ em:

Bệnh nhược cơ:

• Để chẩn đoán: Ngừng các thuốc kháng cholinesterase trước 8 giờ;
• Dùng Neostigmine methylsulfate với liều 0,025 - 0,04mg/kg tiêm bắp. Trước đó 30 phút, nên tiêm dưới da hoặc tiêm bắp atropin với liều 0,011mg/kg hoặc ngay trước khi tiêm Neostigmine nếu tiêm atropin tĩnh mạch;
• Điều trị triệu chứng: dùng liều 2mg/kg/ngày, chia thành nhiều liều, cách mỗi 3 - 4 giờ/lần. Nếu phải tiêm, nên dùng Neostigmine methylsulfate liều 0,5 - 2,5mg tĩnh mạch, tiêm bắp, dưới da. Nếu dùng liều cao hơn thì cần phải cho thêm atropin tĩnh mạch 0,6 - 1,2mg;

Giải độc (đảo ngược) tác dụng của thuốc chẹn thần kinh - cơ không khử cực kiểu cura sau phẫu thuật:

• Trẻ nhỏ: Dùng liều 0,025 - 0,1mg/kg Neostigmine methylsulfate tiêm tĩnh mạch cùng với atropin sulfat hoặc glycopyrrolate;
• Trẻ em: Dùng liều 0,025 - 0,08mg/kg Neostigmine methylsulfate (cùng với atropin sulfat hoặc glycopyrrolate)

Liều dùng ở người bị suy thận:

Nên giảm liều theo độ thanh thải creatinin (CrCl). Cụ thể:

• CrCl từ 10 - 50ml/phút: Dùng 50% so với liều thông thường;
• CrCl < 10ml/phút: Dùng 5% so với liều thông thường.

Quá liều: Khi sử dụng thuốc Neostigmine quá liều, bệnh nhân gặp nhiều tác động: Trên hệ thần kinh trung ương (lú lẫn, lo âu, thất điều, sợ sệt, co giật, hôn mê,...), trên vận mạch (hạ huyết áp), triệu chứng muscarinic (mờ mắt, chảy nước mắt, toát mồ hôi, nôn nhiều, tiêu chảy nặng, tăng tiết nước bọt, tăng tiết dịch phế quản, rối loạn hô hấp, nhịp tim nhanh hoặc chậm, co giật, chuột rút,...), triệu chứng nicotinic (tăng yếu cơ, liệt ở cánh tay, vai, cổ lưỡi, chuột rút hoặc co giật cơ),... Quá liều có thể gây tử vong do suy hô hấp, ngừng tim hoặc phối hợp các triệu chứng trên. Khi dùng thuốc quá liều, bệnh nhân được duy trì hô hấp đầy đủ, rửa dạ dày, uống than hoạt, tiêm atropin tĩnh mạch 1 - 4mg hoặc tiêm bắp 2mg, cứ 5 - 30 phút/lần,... và dùng thêm các biện pháp điều trị hỗ trợ.

Quên liều: Khi quên 1 liều thuốc Neostigmine, người bệnh nên dùng ngay khi nhớ ra. Nếu gần với liều kế tiếp thì bạn bỏ qua liều đã quên và dùng liều tiếp theo đúng như kế hoạch.

Một số tác dụng phụ khi sử dụng thuốc Neostigmine gồm:

• Thường gặp: Ra mồ hôi, tăng tiết nước bọt, buồn nôn, nôn ói, hạ huyết áp, chậm nhịp tim, co thắt phế quản, co đồng tử, khó thở, co giật, chảy nhiều nước mắt, chóng mặt, đau đầu, ngủ gà, mất tỉnh táo,...;
• Ít gặp: Co thắt bụng, khó nuốt, đầy hơi, tiêu chảy, chuột rút, đau khớp, ban đỏ, yếu cơ, mày đay (với muối bromid);
• Hiếm gặp: Block nhĩ thất, phản ứng tại chỗ tiêm.

Khi gặp các tác dụng phụ trên hoặc tác dụng phụ chưa được đề cập, bệnh nhân nên ngừng thuốc và báo ngay cho bác sĩ để được kịp thời xử trí.

Một số lưu ý người bệnh cần nhớ khi sử dụng thuốc Neostigmine gồm:

• Thuốc Neostigmine có nguy cơ gây co thắt phế quản và hen. Khi sử dụng Neostigmine để giải độc cura hay điều trị thì cần do bác sĩ gây mê có kinh nghiệm đảm nhiệm;
• Thận trọng khi sử dụng Neostigmine cho người bệnh mới phẫu thuật ruột hoặc bàng quang, bệnh nhân tim mạch, tăng trương lực thần kinh phó giao cảm, cường giáp, động kinh, Parkinson, loét dạ dày, hen phế quản;
• Thận trọng ở người sử dụng Neostigmine toàn thân đối với bệnh nhược cơ, bệnh thận, bệnh gan, người bị nhiễm khuẩn đường niệu, bệnh nhân sau phẫu thuật;
• Khi sử dụng Neostigmine dạng tiêm, nên có sẵn atropin (chống tác dụng phụ muscarinic quá mức) và epinephrine (điều trị các phản ứng quá mẫn);
• Khi sử dụng Neostigmine để chẩn đoán hoặc điều trị bệnh nhược cơ, cần điều chỉnh liều thuốc kháng cholinesterase để đảm bảo hô hấp tốt. Nên có sẵn các phương tiện hồi sức tim mạch hô hấp trong khi làm test, điều chỉnh liều dùng;
• Thận trọng khi sử dụng thuốc Neostigmine ở phụ nữ mang thai và cho con bú;
• Thận trọng khi sử dụng thuốc Neostigmine ở người lái xe, vận hành máy móc.

Một số tương tác thuốc của Neostigmine gồm:

• Thuốc có hoạt tính chẹn thần kinh cơ: Kháng sinh aminoglycosid, colistin, cyclopropan, clindamycin và các thuốc gây mê đường hô hấp dẫn chất halogen có thể đối kháng tác dụng của Neostigmine. Sử dụng Neostigmine tương tác với các thuốc gây mê đường hô hấp hydrocarbon như: Cyclopropane, enfluran, cloroform, halothane, methoxyflurane, trichloroethylene có thể tăng nguy cơ độc tính;
• Sử dụng Neostigmin thuốc, đặc biệt ở liều cao có thể làm giảm hoạt tính chẹn thần kinh - cơ của thuốc quinin;
• Thuốc chẹn thần kinh cơ: Neostigmine không đối kháng, làm cho việc sử dụng Neostigmine không hiệu quả;
• Neostigmine tiêm thuốc đối kháng hiệu quả tác dụng của các loại thuốc giãn cơ không khử cực như metocurin, tubocurarine, galamin hoặc pancuronium;
• Corticosteroid có thể làm tăng tác dụng của thuốc Neostigmine;
• Atropin đối kháng tác dụng muscarinic của Neostigmine, tương tác này được dùng để làm mất triệu chứng muscarinic trong ngộ độc Neostigmine;
• Tránh sử dụng Neostigmine và atropin trong cùng 1 bơm tiêm vì có thể gây phản ứng.

Thuốc Neostigmine được sử dụng để điều trị các triệu chứng của bệnh nhược cơ. Khi dùng thuốc, bệnh nhân nên tuân thủ theo đúng chỉ dẫn của bác sĩ, không dùng với lượng lớn hơn, nhỏ hơn hoặc lâu hơn so với chỉ định.