Chẩn đoán và điều trị xuất huyết tiêu hóa

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Vũ Huy Bình - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.

Xuất huyết tiêu hóa là tình trạng chảy máu ra khỏi lòng mạch đường tiêu hóa, vào trong ống tiêu hóa. Đây là cấp cứu nội ngoại khoa nguy hiểm, nếu không chẩn đoán và điều trị kịp thời có thể ảnh hưởng đến tính mạng người bệnh.

Xuất huyết tiêu hóa là một cấp cứu nội, ngoại khoa nguy hiểm, bệnh nhân cần phải được nhập viện để được khám và điều trị càng sớm càng tốt. Nếu chậm trễ, xuất huyết tiêu hóa có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm đến tính mạng cho người bệnh.

Bước đầu tiên trong chẩn đoán xuất huyết đường tiêu hóa là cần xác định chính xác vị trí xuất huyết. Bác sĩ sẽ khai thác thông tin tiền sử bệnh lý đầy đủ của bệnh nhân, rồi khám cho bệnh nhân.

Bác sĩ có thể sẽ cần kiểm tra phân để tìm máu xuất huyết trong phân. Các chất bổ sung sắt, bismuth subsalicylate (Peto-Bismol) hay nhiều loại thức ăn khác như củ cải đỏ có thể khiến phân có màu sắc bên ngoài giống như bị xuất huyết tiêu hóa.

Xét nghiệm máu giúp xác định mức độ của xuất huyết và xem bệnh nhân có đang thiếu máu không.

Rửa dạ dày là thủ thuật có thể được chỉ định sử dụng để xác định chảy máu ở đường tiêu hóa là cao hay thấp.

Nội soi dạ dày là phương pháp chẩn đoán phổ biến nhất để tìm ra nguồn gốc nguyên nhân của xuất huyết tiêu hóa. Ống nội soi sử dụng là một ống mềm nhỏ có gắn camera. Ống nội soi cũng có thể được đưa qua trực tràng để quan sát ruột già, thủ thuật này gọi là nội soi đại tràng.

Xuất huyết nếu không phát hiện được bằng nội soi gọi là xuất huyết ẩn, bác sĩ có thể cần nội soi lại hoặc sử dụng các thủ thuật khác để tìm nguyên nhân của xuất huyết ẩn.

Nội soi ruột non giúp kiểm tra ruột non, các thủ thuật thực hiện gồm:

+ Nội soi ruột non bằng ống đẩy: một ống nội soi dài được sử dụng để khảo sát phần trên của ruột non.

+ Nội soi ruột non bằng bóng đôi: Bóng được lắp trên ống nội soi giúp ống nội soi di chuyển qua toàn bộ ruột non.

+ Nội soi ruột non bằng viên nang: Bệnh nhân nuốt viên nang chứa một camera nhỏ bên trong. Camera này sẽ truyền các hình ảnh tới một máy theo dõi bằng video khi nó đi qua đường tiêu hóa.

Một số thủ thuật khác có thể được sử dụng trong chẩn đoán xác định nguồn gốc xuất huyết tiêu hóa:

Chụp X quang có baryt

Baryt là chất cản quang giúp nhìn thấy đường tiêu hóa qua X quang, chất lỏng có chứa baryt có thể được nuốt hoặc đưa qua trực tràng nhưng hiện nay ít dùng

Máy quét có đồng vị phóng xạ

Một lượng nhỏ chất phóng xạ sẽ được tiêm vào tĩnh mạch của bệnh nhân. Khi chất phóng xạ thoát ra khỏi lòng mạch thì nghĩa là có xuất huyết, hiện phương pháp này cũng ít được sử dụng.

Chụp mạch máu

Bác sĩ sẽ tiêm chất cản quang vào tĩnh mạch bệnh nhân để có thể nhìn được các mạch máu trên X quang hoặc chụp cắt lớp vi tính. Tại vùng xuất huyết, chất cản quang này sẽ chảy ra ngoài.

Mở bụng thăm dò

Nếu những phương pháp trên không thể xác định được nguồn gốc xuất huyết thì thủ thuật ngoại khoa mở bụng thăm dò có thể là cần thiết để kiểm tra đường tiêu hóa.

Điều trị xuất huyết tiêu hóa trước tiên cần đặt đường truyền tĩnh mạch để truyền dịch, có thể truyền máu nếu bị chảy máu nghiêm trọng. Tuy nhiên, trong một số trường hợp chảy máu nghiêm trọng, cần phải hồi sức và truyền dịch hoặc máu cấp cứu.

Nội soi thường được dùng hiện nay để làm ngưng xuất huyết tiêu hóa, theo đó, bác sĩ có thể đưa các dụng cụ qua ống nội soi để: Tiêm các chất gây đông máu hoặc hỗ trợ đông máu vào vùng xuất huyết, sử dụng đầu dò nhiệt, đốt điện hay tia laser, thắt kẹp các mạch máu bị tổn thương với vòng cao su hay clip.

Nếu nội soi thất bại thì chụp mạch máu có thể được chỉ định để tiêm thuốc hay các chất khác vào mạch máu giúp kiểm soát một số dạng xuất huyết. Nếu nội soi và chụp mạch đều không thực hiện được, các phương pháp điều trị khác hoặc phẫu thuật sẽ được tiến hành để cầm máu cho bệnh nhân.

Để phòng ngừa xuất huyết tiêu hóa tái phát, bác sĩ caanf điều trị các bệnh lý gây xuất huyết như:

• Nhiễm H.pylori và vi khuẩn khác
• Bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD)
• Loét dạ dày, đại tràng
• Trĩ
• Các bệnh viêm ruột

Có thể nói, Nội soi là công cụ phổ biến nhất để chẩn đoán và điều trị xuất huyết tiêu hóa nên được các bệnh viện ưu tiên áp dụng. Các phương pháp nội soi truyền thống còn tồn tại nhiều nhược điểm như: Chất lượng hình ảnh kém, khó quan sát tổn thương, gây khó chịu cho người bệnh, khả năng xảy ra biến chứng cao...

Hệ thống bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec áp dụng kỹ thuật Nội soi cầm máu bằng clip trong chảy máu đường tiêu hóa, được thực hiện bởi đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm chuyên môn.