Hiểu đúng về kết quả gan nhiễm mỡ trên siêu âm

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa I Lê Nguyễn Hồng Trâm - Bác sĩ Nội tiêu hóa - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang.

Phương pháp siêu âm gan nhiễm mỡ và siêu âm đàn hồi mô gan có tác dụng tốt trong việc phát hiện bệnh gan nhiễm mỡ sớm. Phương pháp này thông qua những hình ảnh phản ánh chân thực tình trạng gan với độ tin cậy tương đối cao.

Gan là tạng lớn thứ 2 trong cơ thể người (trung bình khoảng từ 1,44kg - 1,66kg), nằm ở phía trên bên phải của bụng. Vai trò của gan là xử lý hầu như tất cả những gì chúng ta ăn hoặc uống vào, đồng thời loại bỏ độc tố khỏi cơ thể, sản xuất protein và sản xuất mật cần thiết cho việc tiêu hóa. Thông thường, chất béo trong gan là bình thường, nhưng quá nhiều chất béo trong gan được gọi là bệnh gan nhiễm mỡ, gây ảnh hưởng tới hoạt động và chức năng của gan

Siêu âm gan nhiễm mỡ là phương pháp chẩn đoán sử dụng những sóng âm có tần số cao tiếp xúc với các vùng cơ thể ở cạnh gan để tạo ra hình ảnh về cơ quan bên trong cơ thể. Trong quá trình siêu âm, bác sĩ sẽ sẽ dùng máy siêu âm với dụng cụ phát sóng siêu âm áp vào phía trên bên phải vùng bụng của bệnh nhân để quan sát hình ảnh của gan. Những hình ảnh này sẽ được hiển thị qua màn hình máy tính, giúp phát hiện được những bất thường trong cấu trúc gan và các tổn thương nặng nề ở gan.

Gan nhiễm mỡ được chia làm 4 nhóm bệnh chính:

• Gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD): nguyên nhân do rối loạn chuyển hóa mỡ của gan, dẫn đến dư thừa mỡ trong các tổ chức của gan. Bệnh nhân coi là mắc NAFLD khi tỷ lệ mỡ trong gan chiếm trên 10% trọng lượng của gan.
• Gan nhiễm mỡ do rượu: Việc tiêu thụ quá nhiều rượu bia sẽ gây tổn thương gan và dẫn đến suy giảm chức năng chuyển hóa mỡ. Kiêng rượu giúp làm giảm tình trạng nhiễm mỡ gan. Sau 6 tuần, gan của bạn sẽ không còn nhiễm mỡ. Một lưu ý quan trọng ở đây là nếu sử dụng rượu quá nhiều và liên tục thì bệnh gan nhiễm mỡ có nguy cơ cao tiến triển thành xơ gan.
• Viêm gan nhiễm mỡ không do rượu (NASH): nguyên nhân gan nhiễm mỡ không phải do rượu mà do lượng mỡ trong gan đạt đến một mức độ nhất định, gan to lên và có thể đi kèm với suy giảm chức năng gan. Các triệu chứng chính bao gồm: chán ăn, nôn, buồn nôn, đau bụng, vàng da. Bệnh nếu không được điều trị sẽ dẫn đến những tổn thương khó hồi phục ở gan và cuối cùng là xơ gan.
• Gan nhiễm mỡ cấp tính trong quá trình mang thai: là một biến chứng hiếm gặp và nếu không chữa trị có thể gây nguy hiểm đến tính mạng của thai phụ. Các triệu chứng xuất hiện ở 3 tháng cuối thai kỳ, bao gồm: buồn nôn và nôn liên tục, đau vùng hạ sườn phải, vàng da, thai phụ cảm thấy khó chịu khắp cơ thể. Phụ nữ mang thai sẽ được kiểm tra sàng lọc, dự phòng từ sớm thông qua siêu âm gan nhiễm mỡ và siêu âm đàn hồi mô gan. Đa phần các triệu chứng sẽ giảm dần sau khi sinh và không để lại hậu quả về sau.

Bệnh gan nhiễm mỡ thường được phát hiện trong quá trình khám tổng quát. Dấu hiệu đầu tiên của bệnh thường là từ kết quả xét nghiệm hình ảnh. Ngoài ra, bác sĩ có thể chỉ định thêm những phương pháp, xét nghiệm sau :

• Xét nghiệm máu được sử dụng để chẩn đoán các bệnh viêm gan siêu vi (viêm gan A, B, hoặc C)
• Xét nghiệm chức năng gan để đánh giá chức năng gan và nồng độ các chất sản xuất hoặc chuyển hóa ở gan.
• Với phương pháp siêu âm đàn hồi mô gan, hình ảnh đặc trưng của gan nhiễm mỡ sẽ hiện lên với nhu mô gan “sáng” và dày hơn, gan thường to hơn và bờ gan tròn, nhẵn (gan sáng). Phương pháp siêu âm gan nhiễm mỡ có độ nhạy đạt trên 90% và hiện đang sử dụng khá rộng rãi.
• Bên cạnh đó còn có một số phương thức chẩn đoán hình ảnh khác như chụp cắt lớp vi tính hay chụp cộng hưởng từ. Chẩn đoán hình ảnh tuy giúp phát hiện gan nhiễm mỡ nhưng lại chưa đánh giá được đầy đủ chức năng gan và nhiều tổn thương khác.
• Thực hiện sinh thiết gan để đưa ra chẩn đoán chính xác hơn. Sinh thiết gan là kỹ thuật y tế sử dụng một kim sinh thiết để lấy ra mảnh tổ chức gan và đưa đi kiểm tra tế bào học. Đây được xem là phương pháp tốt để chẩn đoán cũng như xác định nguyên nhân của gan nhiễm mỡ.

Khi siêu âm gan nhiễm mỡ, nếu có dấu hiệu bất thường thì trên hình ảnh hình thái gan sẽ xuất hiện những đốm sáng rải rác hoặc tập trung thành từng khu. Tùy theo mức độ nhiễm mỡ gan ở từng đối tượng mà tình trạng này sẽ có mức độ khác nhau. Cũng qua siêu âm bác sĩ sẽ không thể nhìn thấy được hoặc nhìn không rõ hệ thống mạch bên ngoài trên gan.

Thực hiện rà soát tĩnh mạch trên gan, tĩnh mạch cửa hoặc cơ hoành bác sĩ thấy không có báo hiệu âm phản hồi. Bên cạnh đó, âm vang của máy cũng sẽ giảm ở mặt sau gan. Do đó, hình ảnh về bờ rìa của gan và lá gan trở nên rõ ràng. Nói chung, mô tả gan nhiễm mỡ trên siêu âm có đặc trưng là độ hồi âm của nhu mô gan gia tăng tạo nên hình ảnh gan sáng đặc trưng.

Nếu siêu âm gan nhiễm mỡ mà thấy một phần hoặc toàn bộ nhu mô của gan sáng cũng đã có thể xác định được mức độ của bệnh. Theo đó, dựa vào hiện tượng tăng độ sáng của nhu mô gan trên hình ảnh siêu âm mà mức độ gan nhiễm mỡ được đánh giá như sau:

• Mức độ 1: cảm thấy sự gia tăng nhẹ độ hồi âm lan tỏa của nhu mô, mức độ hút âm chưa có sự thay đổi đáng kể và độ hiển thị của vùng cơ hoành cũng như đường bờ tĩnh mạch vẫn khá rõ.
• Mức độ 2: độ hồi âm lan tỏa và hút âm của nhu mô gia tăng, xác định được cơ hoành nhưng độ hiển thị cơ hoành và đường bờ tĩnh mạch trong gan lại mờ hơn so với trước.
• Mức độ 3: thấy rõ sự gia tăng đáng kể độ hồi âm lan tỏa và hút âm của nhu mô, tăng cao đến mức không còn nhìn thấy vùng cơ hoành cũng như đường bờ tĩnh mạch trong gan nữa.

Những mô tả gan nhiễm mỡ thông qua siêu âm này sẽ giúp bác sĩ xác định mức độ bệnh của bệnh và đưa ra phương án điều trị phù hợp cho từng bệnh nhân.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec đang triển khai Gói Sàng lọc gan mật giúp chẩn đoán bệnh gan nhiễm mỡ nói riêng và các bệnh lý gan mật nói chung. Vinmec là địa chỉ uy tín, tin cậy trong lĩnh vực sàng lọc và điều trị các bệnh về gan mật, với những ưu việt sau:

• Sở hữu cơ sở vật chất hiện đại, đầy đủ các thiết bị máy móc tiên tiến thế giới, cho chất lượng hình ảnh cao, kết quả xét nghiệm chính xác và nhanh chóng, hỗ trợ tối đa cho việc chẩn đoán và điều trị bệnh.
• Đội ngũ y bác sĩ chuyên khoa đến từ các bệnh viện lớn trên cả nước, giúp quá trình điều trị đạt hiệu quả cao, rút ngắn thời gian điều trị.
• Dịch vụ khám, tư vấn chuyên nghiệp, toàn diện, không gian khám bệnh văn minh, lịch sự, an toàn, được tiệt trùng tối đa.

Bác sĩ chuyên khoa I Lê Nguyễn Hồng Trâm tốt nghiệp bác sĩ chuyên khoa I Nội tổng quát tại Đại học Y Dược Tp. Hồ Chí Minh, bác sĩ đã có nhiều năm kinh nghiệm trong việc khám và điều trị các bệnh lý về đường tiêu hoá, đặc biệt là các bệnh lý tiêu hóa - gan mật, nội soi tiêu hoá và các bệnh lý nội tổng quát. Hiện tại bác sĩ Trâm đang công tác tại khoa Khám bệnh và Nội khoa, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang.