Quy trình và lưu ý khi nội soi đại tràng

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.

Nội soi đại tràng là một phương pháp an toàn, quan trọng trong tầm soát ung thư đại tràng, phát hiện sớm những tổn thương tiền ung thư (polyp) và các khối u nhỏ trong đường ruột để cắt trước khi chúng xuất hiện những triệu chứng nguy hiểm khác.

Trực tràng là phần cuối của ruột già, cầu nối giữa hậu môn và đại tràng. Chức năng của trực tràng là lưu giữ chất thải, cùng với nhu động ruột tống phân qua hậu môn thoát ra ngoài. Vì một số nguyên nhân mà trực tràng hay mắc các bệnh lý như viêm, polyp, ung thư trực tràng,.... Do vậy nội soi đại tràng là phương pháp rất quan trọng để chẩn đoán các bệnh lý tại trực tràng, từ đó có phương pháp điều trị kịp thời (nếu có bệnh lý), tránh biến chứng nguy hiểm.

Nội soi đại tràng là phương pháp sử dụng một ống mềm có gắn camera với đường kính ống nhỏ theo đường hậu môn đi qua trực tràng vào trong đại tràng để kiểm tra trình trạng bên trong lòng đại tràng. Nội soi đại tràng gồm có:

• Nội soi đại tràng không gây mê: Người bệnh tỉnh táo hoàn toàn trong quá trình nội soi, nhưng người bệnh có thể cảm giác đau, tức bụng tùy theo cảm giác
• Nội soi đại tràng gây mê: Bác sĩ sẽ gây mê người bệnh để nội soi. Phương pháp này giúp bệnh nhân không có bất kỳ cảm giác khó chịu hay đau tức bụng trong quá trình nội soi. Người bệnh có thể xuất viện ngay sau khi nội soi 1 - 2h.

Bên cạnh đó, ngoài nội soi không gây mê và gây mê, còn có phương pháp nội soi viên nang để chẩn đoán bệnh lý ở đại tràng. Với phương pháp này, người bệnh sẽ phải nuốt một camera nhỏ. Trong quá trình tiêu hóa Camera sẽ quan sát toàn bộ ống tiêu hóa và ghi lại thông tin, thời gian để quan sát toàn bộ ống tiêu hóa mất từ 6 - 10 giờ. Đây cũng là phương pháp nội soi thụ động vì phải phụ thuộc vào nhu động ống tiêu hóa nên việc đánh giá tổn thương ở dạ dày và đại tràng sẽ hạn chế do có góc khuất mà camera không quan sát được.

Nội soi đại tràng thường được chỉ định để chẩn đoán các bệnh lý như: Trĩ, rò hậu môn, bệnh lý u, ung thư, viêm đại tràng, polyp,... và theo dõi diễn tiến bệnh trong trường hợp đã phẫu thuật vùng hậu môn trực tràng. Ngoài ra, nội soi đại tràng còn có thể tầm soát, chẩn đoán sớm ung thư đại tràng giúp bệnh nhân được điều trị sớm, kéo dài thời gian sống cho bệnh nhân ung thư. Vì vậy khi có các dấu hiệu sau đây, nên thực hiện nội soi đại tràng:

• Có cảm giác đau bụng vùng dưới rốn, hố chậu trái và đau bụng theo co thắt của nhu động ruột.
• Đi ngoài phân nhầy máu, máu đỏ tươi
• Đi ngoài tiêu chảy và táo bón thất thường
• Rối loạn phân, khó đại tiện.
• Ngứa và đau vùng hậu môn. Ống hậu môn hoặc ngoài ống hậu môn bị chảy dịch bất thường.
• Tầm soát ung thư đại tràng, kiểm tra định kỳ người bệnh có polyp, ung thư đại trực tràng
• Trường hợp thiếu máu chưa rõ nguyên nhân; kiểm tra thấy hồng cầu trong phân dương tính; có những bất thường trên phim chụp X-Quang
• Các bệnh viêm đại trực tràng, bệnh túi thừa, viêm loét đại trực tràng chảy máu, Crohn, ung thư, polyp, rò hậu môn, nứt hậu môn.
• Nội soi đại tràng để điều trị bệnh như: Cắt polyp đại tràng, điều trị bệnh trĩ, lấy dị vật, cầm máu, nong chỗ hẹp
• Nội soi đại tràng để theo dõi sau cắt polyp đại tràng, có loạn sản nặng.

XEM THÊM: Hỏi đáp: Nội soi đại tràng có đau không?

Thông thường, tùy vào thái độ hợp tác của người bệnh và bác sĩ, thời gian thực hiện nội soi đại tràng có thể kéo dài từ 20 phút – 1 tiếng. Quy trình khi nội soi đại tràng gồm các bước sau đây:

• Bước 1: Bác sĩ kiểm tra hậu môn người bệnh xem có tổn thương nào không. Sau đó gây tê, cho bệnh nhân dùng thuốc bôi trơn, thuốc an thần hoặc các thuốc giảm đau trước khi tiến hành nội soi đại tràng.
• Bước 2: Bắt đầu quy trình khi nội soi đại tràng, bác sĩ hướng dẫn người bệnh nằm nghiêng người qua bên trái. Sử dụng ống nội soi từ từ đưa vào hậu môn bệnh nhân rồi luồn qua trực tràng và dừng lại ở đại tràng.
• Bước 3: Bơm khí carbon dioxide vào đại tràng người bệnh để có thể dễ dàng nhận biết và quan sát hết các tổn thương bên trong lòng đại tràng. Quá trình nội soi, người bệnh sẽ có cảm giác khó chịu, bị chướng hoặc đau bụng, nếu quá đau, cần giữ bình tĩnh, nằm im và thông báo với bác sĩ ngay.
• Bước 4: Người bệnh có thể phải thay đổi tư thế nằm một vài lần để ống soi đi vào được dễ dàng và quan sát được nhiều góc độ hơn.

4.1. Lưu ý trước khi nội soi đại tràng

• Là kỹ thuật khá phổ biến và thường quy nhưng vẫn là là phương pháp can thiệp và có rủi ro nhất định. Vì thế, bạn hãy cân nhắc và lựa chọn thực hiện nội soi đại tràng tại cơ sở y tế uy tín, bác sĩ có tay nghề cao, trang thiết bị y tế hiện đại.
• Lưu ý khi nội soi đại tràng, người bệnh cần làm một số xét nghiệm máu cũng như nhận thuốc để làm sạch đại tràng tại nhà. Vì vậy, bạn nên đặt khám trước với bác sĩ để tiết kiệm thời gian.
• Dù là chọn phương pháp nội soi đại tràng nào, bạn cũng nên yêu cầu người nhà đi cùng để đưa về sau khi thực hiện nội soi.
• Để giúp đại trực tràng sạch hơn, khoảng 4 ngày trước khi nội soi, bạn nên ăn thức ăn nhẹ, ít chất xơ, dễ tiêu hóa. Đồng thời, dừng sử dụng vitamin hoặc các chất bổ sung khác, nếu đang dùng các loại thuốc trị bệnh, hãy hỏi ý kiến bác sĩ.
• Một ngày trước khi nội soi đại tràng, nên uống nhiều nước, nhưng tránh xa các loại nước có màu xanh, đỏ, tím. Trong 2 giờ trước khi nội soi đại tràng, không được ăn hoặc uống bất cứ thứ gì.
• Đêm trước khi nội soi, bạn cần dùng thuốc nhuận tràng mạnh để làm sạch đường tiêu hóa. Kể từ khi uống thuốc cho đến khi tiến hành nội soi, bạn sẽ phải nhịn ăn hoàn toàn nhưng có thể uống nước đường nếu cảm thấy đói bụng.

4.2. Lưu ý trong quá trình nội soi

• Trong quá trình nội soi, bạn sẽ có cảm giác khó chịu, bị chướng hoặc đau bụng. Trường hợp cảm thấy quá đau, bạn cần giữ bình tĩnh, cố gắng nằm im và thông báo với bác sĩ ngay.
• Khi nội soi, bạn có thể phải thay đổi tư thế nằm một vài lần, có lúc điều dưỡng sẽ ấn nhẹ vào bụng bạn để ống soi được đi vào dễ dàng hơn, đồng thời giúp bạn giảm cảm giác đau hơn.

4.3. Lưu ý sau khi nội soi đại tràng

• Sau nội soi đại tràng, bạn nên nghỉ ngơi, thư giãn cho đến khi hết cảm giác khó chịu ở bụng;
• Bạn có thể sẽ bị đau âm ỉ ở bụng, chướng bụng, thường xuyên mót rặn nhưng không đi cầu được. Tuy nhiên, những cảm giác này sẽ dần biến mất và bình phục vào ngày hôm sau;
• Cần thông báo ngay cho bác sĩ và ở lại bệnh viện 1 – 2 tiếng sau nội soi đại tràng để theo dõi sức khỏe nếu có biến chứng nghiêm trọng đau nhiều, sốt, chóng mặt,...

XEM THÊM: Điều trị ung thư đại trực tràng bằng kỹ thuật nội soi robot ưu việt tại Vinmec