Tìm hiểu về viêm dạ dày ruột cấp tính

Viêm dạ dày ruột cấp tính là hiện tượng viêm niêm mạc ruột do nhiễm các loại virus, vi khuẩn gây bệnh. Bệnh thường lây qua tiếp xúc với người bệnh và các loại thực phẩm, nguồn nước bị ô nhiễm. Viêm dạ dày ruột cấp tính có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như phù não, hôn mê... nếu không được xử trí kịp thời.

Viêm dạ dày ruột cấp tính là tổn thương dạng viêm của lớp lót phía trong dạ dày và ruột non, đại tràng. Hầu hết các trường hợp viêm dạ dày ruột cấp tính là do nhiễm trùng. Tuy nhiên vẫn có một số ít trường hợp viêm dạ dày ruột cấp tính xảy ra sau khi uống hoặc nuốt phải một lại chất độc hoá học (nuốt phải kim loại, chất độc hại có khả năng gây bệnh).

Viêm dạ dày cấp tính do nhiễm trùng (vi khuẩn hoặc virus) có thể lây truyền cho người khác qua thực phẩm, nước hoặc lây lan trực tiếp từ người sang người. Khác với bệnh viêm dạ dày cấp thông thường, viêm dạ dày ruột có kèm theo tổn thương niêm mạc ruột nên người bệnh có thể bị tiêu lỏng hay thậm chí tiểu ra máu.

Chẩn đoán viêm dạ dày ruột cấp tính dựa trên các biểu hiện lâm sàng hoặc sử dụng phương pháp nuôi cấy phân. Bên cạnh đó kỹ thuật PCR và các xét nghiệm miễn dịch đang ngày càng được sử dụng nhiều hơn trong công tác chẩn đoán bệnh.

Viêm dạ dày ruột cấp tính thường gây nhiều khó chịu cho bệnh nhân nhưng hầu hết bệnh có thể tự khỏi. Hiện tượng mất nước thường không quá nghiêm trọng đối với người trưởng thành khỏe mạnh. Tuy nhiên viêm dạ dày ruột cấp tính có thể nghiêm trọng đối với trẻ nhỏ, người lớn tuổi hoặc bệnh nhân bị suy giảm miễn dịch, những người có bệnh lý nặng kèm theo.

Trong các nguyên nhân dẫn đến bệnh viêm dạ dày ruột cấp tính, virus là tác nhân gây bệnh thường gặp nhất. Trong đó phổ biến nhất ở người lớn là 2 loại virus là norovirus và adenovirus. Ngoài ra, một số loại virus khác cũng có thể gây bệnh viêm dạ dày ruột.

Kế tiếp là các loại vi khuẩn, chúng tấn công trực tiếp vào lớp niêm mạc và gây nên bệnh cảnh viêm dạ dày ruột cấp tính. Các loại vi khuẩn thường gặp bao gồm vi khuẩn Campylobacter, vi khuẩn Shigella, Nhiễm Clostridium Difficile, Nhiễm vi khuẩn salmonella và Vi khuẩn E. coli. Ngoài ra, một số vi khuẩn khác như tụ cầu vàng (Staphylococcus aureus) tiết ra các loại độc tố và gây nên các triệu chứng viêm dạ dày ruột, đồng thời đây còn là nguyên nhân phổ biến của các vụ ngộ độc thực phẩm.

Một nhóm vi sinh vật khác được nhắc đến như một nguyên nhân của viêm dạ dày ruột cấp tính chính là các loại ký sinh trùng và động vật nguyên sinh như Nhiễm Giardia, Cryptosporidium... Các yếu tố nguy cơ cao của nhiễm ký sinh trùng đường ruột bao gồm sử dụng nguồn nước sinh hoạt ô nhiễm, tắm ở các bể bơi công cộng... Các nguyên nhân khác không truyền nhiễm bao gồm:

• Viêm dạ dày ruột do độc tố hóa học, thường liên quan đến các loại hải sản;
• Viêm dạ dày ruột do dị ứng thực phẩm, thuốc kháng sinh và một số loại thuốc khác.

Mặc dù thường được gọi là cúm dạ dày, viêm dạ dày ruột cấp tính lại không có các triệu chứng của bệnh cúm. Cúm là bệnh lý đa phần chỉ ảnh hưởng đến cơ quan hô hấp còn viêm dạ dày ruột chủ yếu có triệu chứng của hệ tiêu hóa như:

• Tiêu chảy, phân lỏng, có thể kèm theo đờm máu;
• Chuột rút, đau bụng;
• Buồn nôn, nôn ói;
• Đau đầu, choáng váng, mệt mỏi, suy nhược cơ thể;
• Sốt nhẹ.

Các triệu chứng viêm dạ dày ruột cấp tính thường khởi phát sau khi cơ thể tiếp xúc với tác nhân gây bệnh từ 1 đến 2 ngày. Các biểu hiện này có thể kéo dài trong ít nhất 1 tuần và đôi khi kéo dài lâu hơn.

Viêm dạ dày ruột thường khiến người bệnh nôn ói và tiêu lỏng nhiều, do đó rất dễ rơi vào tình trạng mất nước nhanh chóng. Do đó, một lưu ý rất quan trọng là người bệnh cần phát hiện các dấu hiệu mất nước để có biện pháp can thiệp kịp thời. Các dấu hiệu mất nước cần lưu ý:

• Cảm giác khát nước dữ dội;
• Nước tiểu sậm màu, đôi khi tiểu ít hoặc không có nước tiểu trong khoảng 8 giờ đồng hồ;
• Da khô, miệng khô miệng và nứt nẻ;
• Thân nhiệt tăng cao;
• Chóng mặt;
• Mắt trũng, má hóp;
• Tã luôn khô ở trẻ sơ sinh (trong hơn 4 - 6 giờ).

Mất nước do viêm dạ dày ruột cấp tính có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như phù não, hôn mê, choáng giảm thể tích máu, suy thận, động kinh, co giật. Do đó, cần đưa người bệnh đến điều trị tại các cơ sở y tế khẩn cấp khi có những dấu hiệu sau:

• Tiêu chảy kéo dài ít nhất 3 ngày mà vẫn không có xu hướng thuyên giảm;
• Tiêu chảy, phân máu;
• Xuất hiện dấu hiệu mất nước;
• Buồn ngủ bất thường, đôi khi lơ mơ;
• Sốt cao, thân nhiệt từ> 38 độ C ;
• Đau quặn bụng.

• Điều trị viêm dạ dày ruột cấp tính bắt đầu từ các biện pháp khắc phục tại nhà giúp giữ cho người bệnh tránh mất nước. Người bệnh cần uống nhiều nước hơn bình thường (nước lọc, nước trái cây và súp...) để tránh mất nước và thay thế chất lỏng bị mất do nôn mửa và tiêu chảy. Có thể sử dụng các loại thức uống bù nước mua từ các hiệu thuốc khi có dấu hiệu mất nước như khô miệng hoặc nước tiểu sẫm màu;
• Nếu bệnh nhân bị mất nước nặng, lúc này cần nhanh chóng đưa bệnh nhân đến các cơ sở y tế để truyền dịch tĩnh mạch, bổ sung kịp thời lượng nước đã mất.
• Thuốc kháng sinh có thể được chỉ định sử dụng để điều trị một số bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn;
• Thuốc chống nôn: điều trị buồn nôn và nôn;
• Thuốc cầm tiêu chảy (làm giảm tần suất và lượng tiêu chảy) có thể được khuyến nghị sử dụng nhưng cần cần nhắc tùy thuộc nguyên nhân gây ra tiêu chảy;
• Sử dụng paracetamol khi sốt hoặc đau nhức;
• Dành thời gian nghỉ ngơi nhiều.

Tóm lại, viêm dạ dày ruột cấp tính cần được điều trị sớm để tránh những rủi ro không mong muốn về sức khỏe.