Các yếu tố nguy cơ gây tăng huyết áp có thể điều chỉnh được

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ Trần Quốc Tuấn - Bác sĩ Hồi sức cấp cứu - Khoa Hồi sức cấp cứu - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Phú Quốc.

Tăng huyết áp đa phần không tìm thấy nguyên nhân hay còn gọi là tăng huyết áp vô căn. Tuy nhiên có một số yếu tố làm tăng khả năng mắc bệnh tăng huyết áp gọi là các yếu tố nguy cơ tăng huyết áp. Trong đó có các yếu tố nguy cơ gây tăng huyết áp có thể điều chỉnh được bằng cách thay đổi lối sống góp phần giảm nguy cơ mắc tăng huyết áp.

• Huyết áp là áp lực của dòng máu lên động mạch đi nuôi cơ thể. Huyết áp được tạo bởi là do sức co bóp của cơ tim và sự co giãn của thành mạch. Nếu không có huyết áp, máu không tuần hoàn được trong cơ thể của con người, cơ thể sống không nhận đủ oxy và dinh dưỡng để hoạt động theo nhu cầu.
• Huyết áp gồm 2 chỉ số huyết áp tối đa (hay còn gọi là huyết áp tâm thu) phản ánh huyết áp của động mạch khi tim bóp và huyết áp tối thiểu (hay huyết áp tâm trương) phản ánh huyết áp khi tim giãn ra trong một chu kỳ co bóp của quả tim. Ví dụ: 120/80mmhg
• Tăng huyết áp là gì? Tăng huyết áp được định nghĩa khi chỉ số huyết áp từ 140/90mmHg trở lên( theo JNC 7). Chẩn đoán tăng huyết áp bằng cách đo huyết áp ít nhất 2 lần trong trạng thái nghỉ ngơi. Huyết áp tăng cao qua 2 lần thăm khám.
• Tỷ lệ người mắc tăng huyết áp ngày càng tăng, và tuổi mắc mới mắc ngày một trẻ. Tăng huyết áp gây nguy hiểm do diễn biến âm thầm và gây ra những biến chứng nguy hiểm có thể đe dọa tính mạng người bệnh hay để lại gánh nặng tàn phế. Vì vậy nếu phát hiện bị tăng huyết áp thì cần phải được theo dõi và điều trị suốt đời .

Phòng bệnh tăng huyết áp là cách tốt nhất để ngăn ngừa các biến chứng, giảm chi phí khám chữa bệnh, thuốc. Phòng bệnh tăng huyết áp chính là loại bỏ các yếu tố nguy cơ có thể điều chỉnh được, bao gồm:

• Hút thuốc lá, thuốc lào. Thuốc lá, thuốc lào có chứa rất nhiều chất kích thích trong đó có chất nicotin kích thích hệ thần kinh giao cảm làm co mạch và gây tăng huyết áp.
• Đái tháo đường. Đái tháo đường ở bệnh nhân bị tăng huyết áp cao gấp đôi so với người không bị tiểu đường. Tăng huyết áp kèm mắc đái tháo đường sẽ làm tăng gấp đôi biến chứng mạch máu lớn và nhỏ, làm tăng gấp đôi nguy cơ tử vong so với bệnh nhân tăng huyết áp đơn độc.
• Rối loạn lipid máu. Cholesterol và triglycerid máu là các thành phần chất béo ở trong máu. Nồng độ cholesterol máu cao là nguyên nhân chủ yếu của quá trình xơ vữa động mạch làm hẹp lòng các động mạch cung cấp máu cho tim và các cơ quan khác trong cơ thể. Động mạch bị xơ vữa dẫn đến kém đàn hồi là yếu tố gây tăng huyết áp.
• Tiền sử trong gia đình có người bị tăng huyết áp. Trong gia đình có người bị bệnh tăng huyết áp thì con cái có nguy cơ mắc bệnh này nhiều hơn
• Thừa cân, béo phì. Người béo phì, người tăng cân theo tuổi cũng làm tăng huyết áp
• Ăn nhiều muối. Theo nhiều nghiên cứu thấy: người dân ở vùng biển có tỷ lệ mắc bệnh tăng huyết áp cao hơn nhiều so với những người ở đồng bằng và miền núi
• Uống nhiều bia, rượu. Đối với bệnh nhân đang dùng thuốc để điều trị tăng huyết áp thì uống rượu, bia quá mức hoặc nghiện rượu sẽ làm giảm hoặc mất tác dụng của thuốc hạ áp. Ngoài ra, uống rượu, bia quá mức gây bệnh xơ gan và các tổn thương thần kinh nặng nề từ đó gián tiếp gây tăng huyết áp.
• Lười vận động. Lối sống tĩnh tại cũng được coi là một nguy cơ của bệnh tăng huyết áp.
• Có nhiều stress (căng thẳng, lo âu quá mức). Nhiều nghiên cứu đã chứng minh rằng căng thẳng thần kinh, stress làm tăng nhịp tim. Dưới tác dụng của các chất trung gian hóa học là adrenalin, noradrenalin làm động mạch bị co thắt dẫn đến tăng huyết áp.

• Bỏ thói quen hút thuốc lá, thuốc lào giảm nguy cơ mắc tăng huyết áp
• Kiểm soát tốt đường huyết ở bệnh nhân tăng huyết áp giảm nguy cơ mắc bệnh tăng huyết áp
• Cần thực hiện chế độ giảm lipid máu đồng thời không nên ăn mỡ và phủ tạng động vật giúp phòng bệnh tim mạch nói chung và bệnh tăng huyết áp nói riêng. Đồng thời nên ăn nhiều rau và hoa quả tươi
• Chế độ ăn giảm muối là một biện pháp quan trọng để điều trị cũng như phòng bệnh tăng huyết áp
• Không uống rượu bia
• Chế độ làm việc hợp lý, ăn uống phù hợp và luyện tập thể dục thường xuyên sẽ tránh béo phì, đây là biện pháp rất quan trọng để giảm nguy cơ gây tăng huyết áp, nhất là ở những người cao tuổi
• Việc vận động hằng ngày đều đặn từ 30 đến 45 phút mang lại lợi ích rõ rệt trong giảm nguy cơ bệnh tim mạch nói chung và bệnh tăng huyết áp nói riêng
• Cần tránh các stress căng thẳng
• Những người mà tiền sử gia đình càng cần phải cố gắng loại bỏ các yếu tố nguy cơ để có thể phòng tránh được bệnh tăng huyết áp bằng các biện pháp kể trên cũng như thường xuyên theo dõi huyết áp để phát hiện và điều trị kịp thời