Nguyên nhân gây bệnh mạch máu dạng bột

Bệnh tai biến mạch máu não thường được biết đến là do xảy ra tình trạng tăng huyết áp, xơ vữa động mạch, huyết khối từ tim di chuyển lên hay những dị dạng mạch máu não. Tuy nhiên, còn có nguyên nhân khác mà ít người biết đến – chính là bệnh mạch máu dạng bột.

Bệnh mạch máu dạng bột xảy ra là do xuất hiện một nhóm protein trong cơ thể bị dị dạng về cấu trúc, có tên gọi là Amyloid. Cấu trúc của Amyloid rất đặc biệt với 18 vòng cuộn bất thường so với các nhóm protein khác, ngoài ra nó thuộc nhóm protein dạng sợi và không hòa tan. Vì vậy, Amyloid không thể kết hợp tốt với những protein bình thường khác, dẫn đến nguy cơ mắc bệnh khi chúng xâm nhập vào thành mạch hay bất kỳ cơ quan nào khác trong cơ thể.

Theo một số nghiên cứu, phụ thuộc vào sự bất thường về cấu trúc mà sản sinh ra các loại protein Amyloid khác nhau, dẫn đến nguy cơ nhiễm bệnh ở các cơ quan khác nhau trong cơ thể. Một số protein Amyloid điển hình như protein Beta-amyloid gây bệnh sa sút trí tuệ (hay còn gọi là Alzheimer); Alpha-synuclein gây ra bệnh Parkinson; Serum amyloid A gây viêm khớp; Lipoprotein Al gây ra bệnh xơ cứng bì; IAPP (Amylin) gây ra bệnh đái tháo đường type 2...

Hiện nay, nguy cơ mắc bệnh mạch máu dạng bột còn chưa được khẳng định, tuy nhiên, theo số liệu thống kê cho kết quả bệnh mạch máu dạng bột thường xảy ra ở những người có độ tuổi từ 55 trở lên, kèm theo triệu chứng sa sút trí tuệ (đều do protein Amyloid gây ra). Một số nghiên cứu cũng chỉ ra bệnh mạch máu não dạng bột có khả năng cao liên quan tới một số hình thái của gen Apolipoprotein E.

Ngoài ra, nguy cơ mắc bệnh mạch máu não dạng bột được cho là tăng đáng kể đối với trường hợp mắc bệnh tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn mỡ máu, xơ vữa động mạch hay nồng độ acid uric trong máu cao.

Loại protein Amyloid gây xuất huyết não có tên là Cystatin. Cystatin xâm nhập vào thành mạch máu, tích tụ và gây tổn thương thành mạch một cách từ từ. Dần dần theo thời gian, thành mạch máu không chịu nổi áp lực do dòng máu chảy ra, dẫn đến thành mạch bị vỡ gây xuất huyết não bộ.

Đặc điểm nổi bật cần chú ý của hiện tượng xuất huyết não do thoái hóa mạch máu dạng bột là những ổ xuất huyết nhỏ, nằm gần bề mặt của não (hay còn gọi là thùy não).

Do đặc điểm của thoái hóa mạch máu dạng bột là xuất hiện các đốm xuất huyết nhỏ rải rác gần bề mặt não nên biểu hiện của bệnh thường không rõ ràng và tùy thuộc vào tốc độ phát triển bệnh. Trường hợp bệnh nhẹ, người bệnh thường chỉ cảm thấy đau đầu, sụt giảm nhận thức và trí tuệ, chóng mặt, ù tai, rối loạn thị lực hay trùng với những triệu chứng của bệnh suy giảm trí tuệ đã mắc phải trước đó. Có những trường hợp hầu như không xuất hiện bất cứ triệu chứng nào cho đến khi xảy ra biến chứng xuất huyết não bộ. Đối với trường hợp thoái hóa mạch máu dạng bột thể nặng, lúc này khối xuất huyết đã phát triển lớn gây ra hiện tượng co giật, liệt nửa người, mất ý thức, hôn mê và thậm chí có thể dẫn đến tử vong.

Hiện nay, phương pháp chẩn đoán bệnh mạch máu não dạng bột cho kết quả chính xác nhất là sinh thiết tổ chức não. Sinh thiết não lại là một dạng phẫu thuật có nguy cơ xảy ra chảy máu và nhiễm trùng, nên chỉ được thực hiện ở một vài trường hợp nhất định.

Tuy vậy, vẫn có thể chẩn đoán tình trạng thoái hóa mạch máu dạng bột thông qua chụp cắt lớp (CT) hay sử dụng “phương pháp tín hiệu dội” (GRE) – một hình thức của chụp cộng hưởng từ (MRI). Phương pháp này khá hiệu quả trong việc tìm ra ổ xuất huyết trong não bất kể nhỏ hay lớn, mới xảy ra hay đã xảy ra từ nhiều năm trước. Những dấu hiệu đặc trưng chỉ ra điểm xuất huyết trên GRE thường được gọi là “xuất huyết vỏ não”.

Thông thường, trong trường hợp xuất huyết gây tăng áp lực trong não, tụ máu trong não thì có thể tiến hành phẫu thuật cấp cứu hay những biện pháp khác nhằm giảm áp lực trong não.

Ngoài ra có thể áp dụng trị liệu bằng việc cho bệnh nhân sử dụng thuốc chống động kinh nhằm ngăn ngừa hiện tượng co giật. Trường hợp xuất huyết đáng kể có nguy cơ gây đột quỵ, bác sĩ nên giữ bệnh nhân ở các đơn vị chăm sóc đặc biệt để theo dõi cho đến khi tình hình bệnh trở nên ổn định.

Hiện tại, do chưa tìm ra phương pháp loại trừ protein Amyloid – nguyên nhân chính gây bệnh mạch máu não dạng bột nên việc điều trị bệnh chủ yếu là dựa vào việc xử lý các triệu chứng như ngăn cản hiện tượng phù não bằng cách sử dụng manitol, thở máy, nằm đầu cao; uống thuốc bảo vệ tế bào não... Cần chú ý cần kiểm soát tốt tình trạng bệnh đối với những trường hợp mắc kèm bệnh huyết áp cao, đái tháo đường hay bệnh tim phổi mãn tính.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là một trong những bệnh viện không những đảm bảo chất lượng chuyên môn với đội ngũ y bác sĩ, hệ thống trang thiết bị công nghệ hiện đại mà còn nổi bật với dịch vụ khám, tư vấn và chữa bệnh toàn diện, chuyên nghiệp; không gian khám chữa bệnh văn minh, lịch sự, an toàn và tiệt trùng tối đa.