Quan hệ tình dục an toàn khi bị bệnh tim

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Bác sĩ chuyên khoa II Nguyễn Quốc Việt - Bác sĩ Tim mạch can thiệp - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.

Hoạt động tình dục không thể phủ nhận là một phần quan trọng của cuộc sống, và “bệnh tim có ảnh hưởng đến sinh lý không?” chính là mối quan tâm quan trọng đối với cả người bệnh tim mạch và bác sĩ điều trị. Người bệnh tim mạch thường mang theo nỗi lo về rủi ro nhồi máu cơ tim khi tham gia vào hoạt động tình dục, điều này thường dẫn đến việc họ giảm tần suất quan hệ tình dục. Vậy làm để nào để hạn chế bệnh tim ảnh hưởng đến sinh lý và cách để người bệnh tim quan hệ tình dục an toàn là gì?

Tim mạch là một dạng bệnh lý liên quan đến sức khỏe trái tim và những hoạt động của mạch máu, dẫn đến sự suy yếu khả năng hoạt động của tim. Các dạng bệnh thuộc nhóm này bao gồm động mạch vành, loạn nhịp tim, cơ tim và suy tim.

Sự xuất hiện của bệnh tim mạch đồng nghĩa với việc mạch máu trở nên xơ cứng, hẹp và bị tắc nghẽn, gây ra tình trạng thiếu hụt hoặc gián đoạn nguồn cung oxy đến não và các bộ phận khác của cơ thể. Hậu quả của tình trạng này là khả năng hoạt động của các cơ quan bị gián đoạn, các bộ phận bị tổn thương và cuối cùng là tử vong.

Thực tế chứng minh rằng có nhiều biến đổi sinh lý xuất hiện khi con người tham gia vào hoạt động tình dục, đặc biệt là ở phái mạnh. Những thay đổi này bao gồm:

● Khi có kích thích sinh lý, nhịp thở tăng lên. Trong giai đoạn này, cả huyết áp và nhịp tim đều trải qua sự tăng nhẹ.

● Ở trạng thái hưng phấn, cơ thể căng lên trước sự kích thích. Huyết áp và nhịp tim đặc biệt tăng cao trong giai đoạn này. Đặc biệt, khi đạt đến trạng thái cực khoái, năng lượng tích tụ bên trong cơ thể được giải phóng, dẫn đến sự tăng cao đồng thời của nhịp thở, nhịp tim và huyết áp. Chỉ sau một khoảng thời gian ngắn, những yếu tố này mới giảm xuống và trở về mức bình thường.

Quan hệ tình dục và bệnh tim có sự tác động qua lại lẫn nhau. Vậy bệnh tim có ảnh hưởng đến sinh lý không?

Có 2 yếu tố gây ảnh hưởng lớn đến đời sống tình dục ở bệnh nhân mắc bệnh tim mạch: Sức khỏe thể chất và sức khỏe tinh thần (lo lắng, trầm cảm, rối loạn kiểm soát cảm xúc).

Rối loạn chức năng tình dục phổ biến ở bệnh nhân mắc bệnh tim mạch thường do trở ngại về sức khỏe thể chất. Điều này bắt nguồn từ sự lo ngại về nguy cơ nhồi máu cơ tim, các tác dụng phụ của thuốc (ức chế thụ thể beta, lợi tiểu, thuốc hạ mỡ máu), các bệnh lý đi kèm như: Rối loạn lipid máu, tăng huyết áp, đái tháo đường, hút thuốc lá.

Sau nhồi máu cơ tim, các bệnh nhân đều giảm khả năng quan hệ tình dục cũng như giảm sự thỏa mãn khi quan hệ. Rối loạn tình dục sau nhồi máu cơ tim (thường là rối loạn cương dương) xảy ra khoảng 50% đến 75% bệnh nhân. Nếu bệnh nhân được mổ bắc cầu động mạch vành cũng có thể gặp nhưng với tỷ lệ thấp hơn. Nguyên nhân có thể là do những trở ngại về tâm lý, lo sợ từ phía bệnh nhân hay bạn tình.

Đối với đời sống tình dục, những người mắc bệnh tim thường thắc mắc liệu “Bệnh tim có nên quan hệ không?”. Trên thực tế, thì quan hệ tình dục gây tác động lên nhịp tim, huyết áp và nhịp thở. Cụ thể, nhịp thở sẽ tăng dần, da đỏ lên, cả nhịp tim và huyết áp đều tăng. Đây là những đáp ứng bình thường của cơ thể nhưng đối với những người có bệnh tim mạch, sự thay đổi này đôi khi lại là gánh nặng cho trái tim.

Ảnh hưởng của quan hệ tình dục lên bệnh tim gây ra các triệu chứng như: Đau ngực trong hoặc sau khi quan hệ, khó thở khi quan hệ, mệt nhiều, nhịp tim tăng rất nhanh hoặc không đều... Nguy cơ xuất hiện nhồi máu cơ tim hay bất cứ một biến cố tim mạch nào khác như: Đau ngực, rối loạn nhịp tim hoặc cơn hen tim kịch phát tuỳ thuộc vào nhóm nguy cơ.

Đa số bệnh nhân thuộc nhóm nguy cơ thấp, bao gồm:

● Không triệu chứng và dưới ba yếu tố nguy cơ tim mạch (ngoại trừ giới tính);

● Tăng huyết áp đã kiểm soát;

● Đau thắt ngực nhẹ ổn định ở bệnh nhân đang điều trị rối loạn cương bằng thuốc nhóm ức chế men phosphodiesterase-5;

● Đã tái thông thành công mạch vành;

● Sau nhồi máu cơ tim 6 đến 8 tuần, hiện không có triệu chứng hay không có dấu hiệu thiếu máu cơ tim trên trắc nghiệm gắng sức;

● Bệnh lý van tim nhẹ.

Nhóm nguy cơ trung bình bao gồm những bệnh nhân:

● Không có triệu chứng và có từ 3 yếu tố nguy cơ tim mạch trở lên (không kể giới tính), ít vận động cũng được coi là một yếu tố nguy cơ;

● Đau thắt ngực ổn định, mức độ trung bình;

● Sau nhồi máu cơ tim từ 2 đến 6 tuần, không có triệu chứng, không được tái thông mạch vành và không có dấu hiệu thiếu máu cơ tim trên trắc nghiệm gắng sức;

● Suy tim NYHA II hay suy tim phân suất tống máu dưới 40%;

● Bệnh mạch máu ngoại biên, cơn thiếu máu não thoáng qua hay đột quỵ do xơ vữa động mạch.

Nhóm này gồm những bệnh nhân:

● Đau thắt ngực kháng trị hay đau thắt ngực không ổn định;

● Tăng huyết áp không kiểm soát được;

● Suy tim NYHA III/ IV;

● Nhồi máu cơ tim trong vòng 2 tuần gần đây;

● Rối loạn nhịp tim nguy cơ cao;

● Bệnh cơ tim tắc nghẽn;

● Bệnh lý van tim mức độ trung bình trở lên, nhất là hẹp van động mạch chủ.

Đối với người mắc bệnh tim mạch, quan hệ tình dục cần tốn nhiều năng lượng, tăng hoạt động của tim do đó thường cần thời gian 1 đến 3 tuần sau khi xuất viện để cơ thể phục hồi. Khi đã sẵn sàng, người bệnh có thể bắt đầu các sinh hoạt tình dục.

Nếu không triệu chứng có thiếu máu cơ tim ở bệnh nhân đã tái thông mạch vành thành công thì có thể quan hệ tình dục khoảng 3 đến 4 tuần sau nhồi máu cơ tim. Tuy nhiên, cần tránh gắng sức quá nhiều cũng như tránh các tác động mạnh lên ngực. Nếu trong quá trình quan hệ, bệnh nhân thấy mệt nhiều, khó thở khi quan hệ, cảm giác đánh trống ngực, cảm giác đau, nặng, tức ở ngực, hàm, cổ, tay, hoặc bụng thì nên dừng lại ngay, nghỉ ngơi và uống thuốc theo chỉ dẫn của bác sĩ.

Luyện tập thể lực sẽ giúp tăng sức chịu đựng của tim cũng như nâng thể trạng chung của cơ thể. Ví dụ như trong luyện tập đi bộ, người bệnh sẽ tăng được sức chịu đựng và sự tự tin để sẵn sàng cho hoạt động tình dục. Năng lượng cần cho hoạt động giao hợp tương đương với đi bộ nhanh hoặc đi thang bộ lên 2 tầng lầu. Nếu tập thể dục đều đặn, nhịp tim hiếm khi tăng trên 120 lần/ phút và huyết áp chỉ tăng nhẹ khi quan hệ tình dục và mang tính chất tạm thời.

Trong một thời gian ngắn sau biến cố tim mạch hoặc sau khi mổ tim hở, cảm xúc bệnh nhân chưa ổn định, dễ kích động và hay thay đổi tâm trạng. Bạn cần động viên người bệnh cố gắng tập kiểm soát cảm xúc từng ngày, giúp người bệnh cảm giác thoải mái, vui vẻ và điều chỉnh nhu cầu tình dục sao cho vừa sức với người bệnh.

Thuốc trị bệnh tim có ảnh hưởng đến sinh lý không? Câu trả lời là có rất nhiều thuốc tim mạch có thể gây ảnh hưởng đến chức năng tình dục. Trong số các thuốc tim mạch thì thuốc lợi tiểu nhóm thiazides, thuốc ức chế thụ thể beta, các thuốc giảm lipid máu có thể gây tác dụng phụ trên tình dục.

Một điều cần lưu ý là nhóm thuốc ức chế men phosphodiesterase-5 để điều trị rối loạn cương dương không nên sử dụng chung với nhóm thuốc nitrat dù ở bất kỳ hình thức nào.

Nhóm ức chế men phosphodiesterase-5 (PDE-5) như Sildenafil, Tadalafil, Vardenafil được sử dụng rộng rãi để điều trị rối loạn cương dương và có thể gây những ảnh hưởng đến tim mạch. Các thuốc này có thể cải thiện chức năng cương dương ở bệnh nhân thiếu máu cơ tim ổn định, tăng huyết áp, đái tháo đường hoặc do nguyên nhân tâm lý.

Đối với bệnh nhân tim mạch, thuốc nhóm PDE5 có hai tác dụng quan trọng: Hạ huyết áp và tương tác với nhóm nitrat. Cơ chế gây hạ huyết áp là thuốc làm giãn mạch, làm giảm kháng lực mạch máu hệ thống. Khi tương tác với nhóm thuốc nitrat, PDE5 có thể làm tụt huyết áp. Vardenafil và Tadalafil chống chỉ định sử dụng chung với nitrat vì thời gian tương tác kéo dài tương ứng là 24 giờ và 48 giờ.

Các thuốc làm giảm nguy cơ nhồi máu cơ tim sau quan hệ như:

● Thuốc ức chế thụ thể beta: Làm giảm nhu cầu oxy của cơ tim, giảm nhịp tim, làm giảm đau ngực khi quan hệ, có giảm nguy cơ nhồi máu khi stress.

● Aspirin: Là thuốc kháng kết tập tiểu cầu làm giảm nguy cơ nhồi máu cơ tim khi stress hay khi đi bộ tập thể dục buổi sáng, làm giảm nguy cơ nhồi máu cơ tim khi quan hệ.

Để hạn chế nguy cơ biến cố tim mạch có thể xảy ra, người bị tim mạch nên thường xuyên khám sức khỏe định kỳ. Với các vấn đề liên quan đến hoạt động tình dục, người bị bệnh tim không nên tự quyết định mức độ sinh hoạt trước khi được bác sĩ khám và tư vấn. Ngoài ra, về mặt tinh thần cả hai vợ chồng cần thấu hiểu cho nhau, sự gần gũi và thẳng thắn sẽ giúp cả hai có đời sống tình dục tốt hơn và có cảm giác dễ chịu hơn để đối phó với bệnh tim mạch.