Tiếng thổi ở tim: Cảnh báo bệnh van tim

Bài viết bởi Bác sĩ Nguyễn Văn Dương, Trung tâm Tim mạch - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park

Tiếng thổi ở tim là âm thanh có thể nghe được trong quá trình hoạt động của trái tim, được tạo thành bởi sự di chuyển của dòng máu qua trái tim. Tiếng thổi này có thể nghe được bằng ống nghe y khoa. Một nhịp đập trái tim bình thường sẽ tạo 2 âm thanh giống như: “bùm – tặc”, đó là tiếng van tim đóng lại.

Tiếng thổi trong tim có thể xuất hiện ngay khi sinh ra (bệnh tim bẩm sinh) hoặc phát triển sau một thời gian (bệnh van tim). Không phải tất cả tiếng thổi trong tim để là bệnh lý, tuy nhiên nó có thể là tiền triệu của một bệnh lý tim mạch.

Thông thường, tiếng thổi trong tim là vô hại và không cần phải điều trị. Nhưng một số tiếng thổi tim đặc biệt cần phải theo dõi và làm thêm các xét nghiệm chuyên sâu để đánh giá nguyên nhân của tiếng thổi và điều trị nó.

Nếu bạn có tiếng thổi bất thường trong tim, có thể nó không có triệu chứng gì đặc biệt. Bác sĩ có thể phát hiện tiếng thổi trong tim bạn bằng ống nghe tim khi bạn khám sức khỏe tổng quát định kỳ. Tuy nhiên nếu bạn hoặc trẻ có các triệu chứng sau, có thể bạn đang mắc vấn đề về tim mạch, cần phải tham vấn với bác sĩ của bạn:

• Da xanh xao, đặc biệt là môi và đầu ngón tay
• Phù chi hoặc tăng cân đột ngột
• Khó thở
• Ho mãn tính
• Gan to (thường gây tức hạ sườn phải)
• Tĩnh mạch vùng cổ nổi rõ
• Ăn kém hoặc không phát triển bình thường (với trẻ sơ sinh)
• Vã mồ hôi khi gắng sức nhẹ
• Đau ngực
• Chóng mặt
• Ngất xỉu

Có 2 loại tiếng thổi trong tim: bình thường và bất thường. Một người có tiếng thổi trong tim bình thường có trái tim khỏe mạnh. Loại này thường gặp ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.

Một tiếng thổi tim bất thường thì nghiêm trọng hơn. Ở trẻ em, tiếng thổi tim bất thường thường là nguyên nhân của bệnh tim bẩm sinh. Ở người lớn, nó thường là nguyên nhân của bệnh lý van tim.

Tiếng thổi tim bình thường:

Một tiếng thổi tim bình thường xuất hiện khi dòng máu qua tim nhanh hơn bình thường. Tình trạng này thường gặp trong:

• Vận động gắng sức
• Có thai
• Sốt cao
• Thiếu máu
• Cường giáp
• Có thể gặp ở lứa tuổi vị thành niên

Tiếng thổi tim bình thường sẽ biến mất sau một thời gian, tuy nhiên để xác định tiếng thổi tim của bạn hoặc trẻ là bình thường cần tham vấn của bác sĩ tim mạch.

Tiếng thổi tim bất thường:

Nguyên nhân thường gặp nhất của tiếng thổi tim bất thường ở trẻ em là do bất thường cấu trúc tim của trẻ lúc mới sinh ra (khiếm khuyết tim bẩm sinh)

Những khiếm khuyết tim bẩm sinh là nguyên nhân của tiếng thổi tim, bao gồm:

• Lỗ thông bất thường trong tim : thường được biết với tên thông liên nhĩ hoặc thông liên thất... Lỗ thông bất thường có thể không nghiêm trọng, phụ thuộc vào vị trí và kích thước của nó.
• Bất thường van tim bẩm sinh : xuất hiện khi sinh ra nhưng nhiều khi không phát hiện ra cho đến trưởng thành. Thường gặp là các bệnh lý gây hẹp van tim hoặc hở van tim.

Các nguyên nhân khác của tiếng thổi tim bất thường là sự thay đổi cấu trúc van tim do nhiễm trùng hoặc bệnh lý tự miễn. Nguyên nhân này thường gặp ở người lớn hoặc trẻ lớn, bao gồm:

• Vôi hóa van tim : Lá van sẽ bị dày lên và vôi hóa, như van hai lá hoặc van động mạch chủ. Khi đó độ mở của van tim sẽ bị hẹp lại, làm cho lượng máu qua van trong tim bạn sẽ khó khăn hơn gây ra tiếng thổi ở tim.
• Viêm nội tâm mạc : Nhiễm trùng xảy ra trong tim bạn và ở các lá van, thường do nhiễm vi khuẩn từ các vùng khác trong cơ thể (thường là miệng) theo đường máu và gây bệnh ở tim bạn. Nếu không điều trị kịp thời, viêm nội tâm mạc sẽ phá hủy các lá van tim của bạn và sẽ gây các bệnh lý bất thường van tim tạo tiếng thổi ở tim.
• Van tim hậu thấp : Mặc dù khá hiếm gặp trong thời đại ngày nay, van tim hậu thấp là bệnh lý tổn thương van tim nghiêm trọng do viêm nhiễm hầu họng không điều trị. Nó sẽ gây tổn thương van tim vĩnh viễn (thường van hai lá và van động mạch chủ) và phải phẫu thuật thay van tim khi có chỉ định.

Yếu tố nguy cơ làm tăng khả năng bị tiếng thổi trong tim ở trẻ, bao gồm:

• Bị ốm trong thời gian mang thai :Một số bệnh lý mắc trong thời gian mang thai như đái tháo đường không kiểm soát hoặc nhiễm rubella làm tăng nguy cơ bị khiếm khuyết tim bẩm sinh và gây tiếng thổi tim
• Dùng thuốc không phù hợp trong thời gian mang thai: Sử dụng một số thuốc nguy cơ cao, rượu, ma túy có hại cho sự phát triển thai nhi và nguyên nhân gây tiếng thổi tim.

Phần lớn tiếng thổi trong tim đều không nghiêm trọng, nhưng nếu bạn nghĩ bạn hoặc trẻ có tiếng thổi ở tim, nên tham vấn với bác sĩ tim mạch. Bác sĩ sẽ thông tin chính xác cho bạn là tiếng thổi tim đó là bình thường hay bất thường, đồng thời sẽ cho bạn lời khuyên cần phải làm thêm xét nghiệm chuyên sâu hoặc điều trị thêm hoặc không.