Chẩn đoán và phẫu thuật nội soi ổ bụng

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ Trần Quốc Tuấn - Bác sĩ Hồi sức cấp cứu - Khoa Hồi sức cấp cứu - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Phú Quốc

Nội soi ổ bụng là phẫu thuật trong đó bác sĩ dùng ống soi có gắn vào máy quay phim và nguồn sáng để nhìn vào trong bụng bệnh nhân. So với mổ hở, mổ nội soi ổ bụng có nhiều ưu điểm hơn như: sẹo nhỏ, ít đau, rút ngắn thời gian nằm viện, hồi phục nhanh, sớm trở lại công việc và sinh hoạt. Nội soi ổ bụng được chia làm 2 loại: nội soi ổ bụng chẩn đoán và nội soi ổ bụng phẫu thuật.

Nội soi ổ bụng chẩn đoán là phương pháp ngoại khoa được tiến hành thông qua một dụng cụ gọi là đèn soi ổ bụng để quan sát và chiếu sáng các cấu trúc trong ổ bụng. Đèn được đưa vào ổ bụng thông qua một vết cắt nhỏ trên thành bụng. Phương pháp nội soi này này được chỉ định để tìm ra nguyên nhân của đau, sưng vùng bụng và vùng chậu hoặc khi có bất thường ở những vùng này đã được phát hiện trên phim X quang hay CT. Khi thực hiện thủ thuật này, bác sĩ có thể quan sát được ổ bụng một cách rõ ràng, một số trường hợp thường gặp nhất là:

• Lạc nội mạc tử cung
• Nhiễm trùng vùng chậu
• Thai ngoài tử cung
• U buồng trứng
• Viêm ruột thừa

Khi đã quan sát rõ ràng mọi thứ trong ổ bụng, các dụng cụ khác có thể được sử dụng bằng cách đưa vào qua các vết cắt nhỏ khác. Những dụng cụ này được dùng để cắt toàn bộ hay một phần các cấu trúc, sinh thiết... trong ổ bụng có liên quan đến bệnh lý. Vậy phẫu thuật nội soi ổ bụng để làm gì? Nhiều bệnh lý có thể được điều trị thông qua nội soi ổ bụng phẫu thuật:

• Thai ngoài tử cung
• Khối u buồng trứng
• U xơ tử cung
• Bệnh lý lạc nội mạc tử cung
• Vô sinh do vòi trứng, do buồng trứng đa nang
• Cắt tử cung
• Són tiểu, nạo hạch ung thư,...
• Vòng xuyên cơ
• Cắt túi mật hoặc lấy sỏi mật
• Cắt ruột thừa
• Cắt một phần ruột
• Sinh thiết nhiều cơ quan trong ổ bụng

Cả nội soi ổ bụng chẩn đoán và phẫu thuật đều được thực hiện khi bệnh nhân được gây mê và sau khi đã làm sạch da vùng bụng. Phẫu thuật viên sẽ rạch những đường nhỏ gần rốn của người bệnh dài khoảng 1 - 2cm. Một lượng hơi sẽ được bơm vào qua vết cắt làm thành bụng của người bệnh căng nhẹ. Khi đó các cấu trúc trong thành bụng sẽ được quan sát rõ ràng hơn, hình ảnh truyền về từ đèn sẽ được hiển thị trên màn hình.

Khi thực hiện những thủ thuật này, bác sĩ sẽ rạch một hoặc vài vết cắt nhỏ tách biệt trên thành bụng của bệnh nhân để qua đó đưa những dụng cụ chuyên dụng vào trong ổ bụng. Đầu tận của những dụng cụ này luôn được người bác sĩ nhìn thấy, qua đó sẽ điều khiển và thao tác. Gần đây có một kỹ thuật mới gọi là phẫu thuật nội soi 1 lỗ, có nghĩa là bệnh nhân chỉ phải chịu duy nhất một đường rạch da nhỏ cho toàn cuộc phẫu thuật. Khi kết thúc, mọi dụng cụ phẫu thuật sẽ được lấy ra và vết rạch da sẽ được bác sĩ may lại. Cụ thể hơn:

3.1. Nội soi ổ bụng chẩn đoán

Bệnh nhân được gây mê, sau đó bác sĩ rạch 1 vết rạch trên da bụng khoảng 8mm ở da vùng quanh rốn, qua đó đưa ống soi và khí CO2 vào làm căng bụng, giúp nhìn rõ các nội tạng bên trong. Tiếp theo, bác sĩ sẽ rạch thêm 1 vết khoảng 5mm để đưa dụng cụ hỗ trợ vào thăm dò các cơ quan trong bụng.

3.2. Nội soi ổ bụng phẫu thuật

Sau khi nội soi chẩn đoán và biết nội tạng bị bệnh, cùng lúc bác sĩ sẽ thực hiện luôn việc điều trị nội tạng đó. Ví dụ: có khối u ở buồng trứng thì bác sĩ sẽ tiến hành bóc lấy khối u sau khi rạch thêm 2 vết rạch da khoảng 5mm.

Bệnh nhân có thể cảm thấy sưng đỏ nơi rạch da hoặc đau ở vùng đỉnh vai do thần kinh hoành bị kích thích khi bơm hơi trong quá trình nội soi ổ bụng chẩn đoán hoặc phẫu thuật. Cụ thể là đau vai, đau lưng, đau bẹ sườn 1 – 2 ngày đầu và căng đau ít ở vết mổ. Cơn đau này sẽ không kéo dài nên người bệnh không nên lo lắng nhiều. Thời gian bình phục sẽ khác nhau tùy theo nguyên nhân và thủ thuật thực hiện tuy nhiên sẽ rút ngắn rất nhiều so với mổ hở.

Đôi khi người bệnh cảm giác tức bụng, sình bụng 1 – 2 ngày đầu sau mổ. Thêm vào đó có thể chảy máu lượng ít hay ra dịch tại vết mổ trong 1 – 2 ngày đầu, tuy nhiên rất hiếm gặp. Các triệu chứng này thường không đáng ngại, có thể điều trị bằng thuốc giảm đau, đắp túi ấm lên vết thương, dùng băng gòn vệ sinh sạch sẽ...

Trong hầu hết trường hợp việc soi ổ bụng không để lại biến chứng gì đáng kể. Ngoài dấu bầm hoặc rỉ máu nhẹ tại vết mổ, những biến chứng khác ít gặp hơn là:

• Tai biến tổn thương cấu trúc trong ổ bụng như mạch máu, khi đó việc phẫu thuật theo kiểu truyền thống sẽ được chỉ định.
• Trong mọi phẫu thuật có gây mê luôn tồn tại một tỉ lệ rất nhỏ tai biến do việc gây mê.
• Nhiễm trùng hậu phẫu.

6.1. Chăm sóc vết thương

• Vết thương nhỏ, được băng bằng băng dán thoáng không thấm nước.
• Giữ sạch, khô vết thương.
• Cắt chỉ sau mổ 5 ngày (nếu cần).

6.2. Hoạt động sau mổ

• Vận động ngồi dậy đi lại càng sớm càng tốt tránh dính ruột, trung tiện lại sớm.
• Uống nước sau khi tỉnh.
• Ăn uống lại bình thường sau khi đã trung tiện.
• Tránh các hoạt động thể lực nặng (cử tạ, hít đất, khuân vác nặng...) trong 1 – 2 tuần đầu tiên sau mổ.
• Hạn chế hoạt động giao hợp trong 4 - 6 tuần đầu sau mổ (tùy loại phẫu thuật).
• Có thể đi làm lại sau 1 – 2 tuần nghỉ ngơi (tùy loại phẫu thuật)

Nội soi ổ bụng là kỹ thuật được sử dụng phổ biến hiện nay với 2 dạng là nội soi ổ bụng chẩn đoán và nội soi ổ bụng phẫu thuật, tùy vào mục đích nội soi. Kỹ thuật nội soi nên được tiến hành tại các bệnh viện uy tín, đầy đủ trang thiết bị công nghệ hiện đại và được thực hiện bởi đội ngũ y bác sĩ có tay nghề, chuyên môn cao để đạt được hiệu quả nội soi và hạn chế thấp nhất các biến chứng có thể xảy ra.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là bệnh viện hội tụ đủ các yếu tố này, ngoài ra Vinmec còn có chất lượng dịch vụ hàng đầu, tạo cho người bệnh trải nghiệm an tâm nhất khi khám chữa bệnh tại đây.