Vitamin D và khả năng đề kháng bệnh nhiễm trùng

Bài viết bởi ThS. BS Võ Khắc Khôi Nguyên - Khoa Ngoại tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.

Chúng ta thường biết đến vitamin C làm tăng sức đề kháng của cơ thể, còn vitamin D nổi tiếng với vai trò kinh điển trong việc duy trì mật độ khoáng của xương. Các nghiên cứu ngày càng chứng minh vai trò quan trọng của vitamin D trong việc tăng cường hệ miễn dịch của cơ thể, nhất là trước các bệnh nhiễm trùng.

Mối liên hệ giữa thiếu vitamin D và dễ bị nhiễm trùng đã được quan tâm trong hơn một thế kỷ qua. Với quan sát ban đầu rằng trẻ em bị còi xương suy dinh dưỡng có nhiều khả năng bị nhiễm trùng hệ hô hấp. Việc phân lập vitamin D3 từ dầu gan cá tuyết, được sử dụng để điều trị bệnh lao trong những năm 1930, đã dẫn đến việc sử dụng rộng rãi trong điều trị và phòng ngừa bệnh lao, cho đến khi áp dụng hóa trị liệu chống nhiễm trùng vào những năm 1950. Gần đây, các nghiên cứu dịch tễ học đã chứng minh mối liên hệ mạnh mẽ giữa sự thay đổi theo mùa của nồng độ vitamin D và tỷ lệ mắc các bệnh truyền nhiễm khác nhau, bao gồm sốc nhiễm trùng, nhiễm trùng đường hô hấp và cúm.

Các nghiên cứu gần đây đã mô tả tỷ lệ thiếu vitamin D cao trên toàn thế giới và thiếu vitamin D đang trở thành “đại dịch” trong dân số toàn cầu. Khi kiến ​​thức của chúng ta về các chức năng ngoài bộ xương của vitamin D tiếp tục phát triển, lợi ích của việc duy trì sự đầy đủ vitamin D càng trở nên rõ ràng hơn. Các nghiên cứu cho thấy có mối liên hệ giữa việc bổ sung vitamin D và giảm khả năng bị nhiễm trùng trong nhiều quá trình lây nhiễm. Bằng chứng mạnh mẽ nhất (dưới dạng thử nghiệm lâm sàng nghiêm ngặt) về liệu pháp vitamin D bổ trợ cho bệnh lao, cúm và các bệnh viêm đường hô hấp trên do virus gây ra. Một số nghiên cứu chứng minh rằng tình trạng vitamin D đầy đủ có thể làm giảm tỷ lệ nhiễm trùng do mọi nguyên nhân trong các quần thể dân số được phân tích, thậm chí cải thiện tỉ lệ tử vong.

Công trình tiên phong của Rook và Crowle trong những năm 1980 đã chứng minh rằng vitamin D làm tăng hoạt động diệt khuẩn ở cơ thể người chống lại Mycobacterium tuberculosis, tác nhân gây bệnh lao. Phát hiện này đã dẫn đến một kỷ nguyên mới quan tâm về vai trò của vitamin D trong việc xác định mầm bệnh và phản ứng miễn dịch với mầm bệnh vi khuẩn.

Người ta biết rằng chính phản ứng quá mức của hệ miễn dịch cơ thể, chứ không phải là mầm bệnh virus, gây ra mức độ nghiêm trọng lâm sàng và nguy cơ tử vong liên quan đến các bệnh do virus như cúm. Vitamin D điều chỉnh cấu hình cytokine trong mô hình động vật của bệnh tự miễn thông qua việc hạn chế sản xuất quá nhiều cytokine tiền viêm, chẳng hạn như TNF và interleukin-12, và do đó dẫn đến ức chế viêm. Ngoài ra, các peptide kháng khuẩn cathelicidin và defensin, được điều chỉnh một phần bởi vitamin D, cũng có vai trò chính trong việc bảo vệ miễn dịch của hệ hô hấp thông qua việc vô hiệu hóa trực tiếp mầm bệnh virus và tăng cường các hiện tượng thực bào tiêu diệt virus. Nói chung, các nghiên cứu này ủng hộ giả thuyết rằng tình trạng vitamin D tối ưu của cơ thể người có thể đóng góp các chức năng điều hòa miễn dịch quan trọng trong môi trường nhiễm virus đường hô hấp bằng cách điều hòa phản ứng cytokine quá mức, đồng thời cho phép cải thiện sự thanh thải của cơ thể với các tác nhân nhiễm trùng.

Vai trò điều hòa miễn dịch của vitamin D với các bệnh gây ra bởi nấm, động vật nguyên sinh hoặc ký sinh trùng vẫn còn đang tiếp tục được nghiên cứu. Nồng độ Vitamin D đầy đủ trong cơ thể có vai trò cũng rất quan trọng để duy trì sự bảo vệ và kiểm soát hiệu quả các mầm bệnh ngoại bào khác nhau, đặc biệt là ký sinh trùng, động vật nguyên sinh và một số bệnh nhiễm nấm.

Tóm lại, vai trò của vitamin D trong việc điều chỉnh các phản ứng miễn dịch của cơ thể đối với các tác nhân nhiễm trùng đang được làm sáng tỏ qua các thử nghiệm. Các nhà khoa học cũng nhận thấy bổ sung vitamin D mang lại hiệu quả không chỉ đối với bộ xương mà còn là việc làm thiết yếu cho cơ thể.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là bệnh viện đa khoa có chức năng thăm khám và điều trị các bệnh lý cơ xương khớp như viêm khớp, thoái hóa, thoát vị, đau nhức xương khớp,.... Tại Vinmec cũng đã thực hiện chẩn đoán, điều trị bằng các phương pháp y học hiện đại với các bệnh lý cơ xương khớp, không chỉ đem lại hiệu quả cao mà còn hạn chế tối đa biến chứng bệnh tái phát. Có được thành công lớn là bởi Vinmec luôn trang bị đầy đủ cơ sở vật chất hiện đại, các quy trình thăm khám, điều trị được thực hiện bởi đội ngũ bác sĩ giàu chuyên môn, kinh nghiệm sẽ đem lại kết quả điều trị bệnh tối ưu cho Quý khách hàng.