Thuốc kháng virus nào đang được nghiên cứu để điều trị Covid-19 trên thế giới?

Bài viết bởi Bác sĩ Dương Thanh Hải - Khoa Dược, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City

Thuốc điều trị COVID-19 đang là một trong các chủ đề được giới y khoa quan tâm nhất hiện nay. Tuy nhiên, tính đến thời điểm này, chưa có bất kỳ thuốc nào được chứng minh đầy đủ về độ an toàn và hiệu quả trong điều trị COVID-19.

Các biện pháp điều trị COVID-19 được khuyến cáo hiện nay chủ yếu bao gồm các biện pháp dự phòng, kiểm soát nhiễm khuẩn và điều trị hỗ trợ.

Bên cạnh nghiên cứu vắc xin, các thuốc đang được nghiên cứu để điều trị COVID – 19 chủ yếu thuộc 2 nhóm: nhóm các thuốc kháng virus và nhóm thuốc còn lại bao gồm các thuốc tác động lên hệ miễn dịch và các thuốc khác.

Các thuốc kháng virus đang được nghiên cứu để điều trị COVID 19 hiện nay trên thế giới gồm có:

Thuốc kháng virus phổ rộng, được phát triển bởi công ty Gilead, đang được nghiên cứu thử nghiệm lâm sàng ở pha 3 để đánh giá hiệu quả và an toàn trong điều trị bệnh nhân COVID – 19. Vào ngày 1/5/2020 vừa qua, Cục Quản lý Dược và thực phẩm Mỹ đã cho phép sử dụng remdesivir cấp cứu cho điều trị bệnh nhân COVID – 19 nhập viện mức độ nặng.

Hydroxychloroquine và Chloroquine là các thuốc điều trị sốt rét và các bệnh lý tự miễn. Hoạt tính kháng virus của chloroquine và hydroxychloroquine đã từng được thử nghiệm trên tế bào Vero bị nhiễm SARS-CoV-2–infected Vero cells. Một số nghiên cứu gần đây, đặc biệt là nghiên cứu nhỏ của Pháp cho thấy kết quả tích cực trong điều trị COVID -19 khi dùng hydroxychloroquine kết hợp với azithromycin. Kinh nghiệm dùng thuốc trên lâm sàng với bệnh nhân COVID – 19 vẫn đang được tích lũy, một số báo cáo cho thấy có vẻ thuốc mang lại lợi ích giảm tải lượng virus và thời gian bệnh, tuy nhiên dữ liệu vẫn còn rất hạn chế về hiệu quả, trong khi rất nhiều quan ngại liên quan đến độc tính trên tim mạch của thuốc. Hiện tại thuốc vẫn đang được nghiên cứu thử nghiệm lâm sàng ở nhiều nơi trên thế giới với các chế độ liều dùng khác nhau.

3. Lopinavir/ritonavir

Lopinavir/ritonavir là thuốc kháng virus điều trị HIV, đã từng được nghiên cứu trên chuột nhiễm virus hội chứng suy hô hấp cấp vùng Trung Đông (MERS-CoV). Thuốc cũng cho thấy có hoạt tính trên tế bào Vero E6 nhiễm SARS-CoV-2. Tuy nhiên, dữ liệu từ thử nghiệm lâm sàng mới được công bố gần đây trên tạp chí y khoa danh tiếng New England Journal of Medicine không chứng minh được hiệu quả lâm sàng khi điều trị bệnh nhân COVID – 19. Dữ liệu về kinh nghiệm sử dụng thuốc này trên lâm sàng ở bệnh nhân COVID -19 vẫn còn hạn chế. Hiện tại thuốc đang tiếp tục được nghiên cứu trong các phác đồ phối hợp với thuốc kháng virus khác để điều trị COVID -19.

4. Danoprevir

Danoprevir là thuốc kháng virus điều trị viêm gan C mạn tính, hiện nay đang được nghiên cứu kết hợp với ritonavir điều trị COVID – 19 bởi công ty Ascletis Pharma.

5. Favipiravir (Avigan)

Favipiravir (Avigan) là thuốc kháng virus đã được phê duyệt điều trị cúm ở Nhật. Hiện công ty Fujifilm đang nghiên cứu thử nghiệm lâm sàng pha 2 trong điều trị COVID -19 tại Mỹ và pha 3 tại Nhật.

6. Umifenovir (Arbidol)

Umifenovir (Arbidol) là thuốc kháng virus đã được dùng để điều trị cúm ở Nga và Trung Quốc. Thuốc này có đích tác dụng là glycoprotein gai của SARS-CoV-2 tương tự như với cúm H3N2. Tuy nhiên, 1 nghiên cứu hồi cứu trên một số bệnh nhân COVID-19 ở Trung quốc không cho thấy cải thiện tiên lượng và diệt trừ virus khi dùng thuốc. Hiện các thử nghiệm lâm sàng khác vẫn đang được tiến hành để đánh giá hiệu quả và an toàn của thuốc khi dùng đơn độc hoặc kết hợp với thuốc kháng virus khác để điều trị COVID – 19.

7. Galidesivir

Galidesivir là thuốc kháng virus dẫn chất adenosine nucleoside tác động trên nhiều loại virus khác nhau, bao gồm cả SARS – CoV-2 và Ebola, Zika. Hiện tại tập đoàn dược phẩm BioCryst đang tiến hành nghiên cứu lâm sàng ngẫu nhiên, mù đôi có đối chứng giả dược để đánh giá an toàn, hiệu quả và tác dụng kháng virus của thuốc trên bệnh nhân COVID-19.

8. Rintatolimod (Ampligen)

Rintatolimod (Ampligen) là thuốc kháng virus chủ vận thụ thể TLR-3, của công ty AIM ImmunoTech đang được nghiên cứu để điều trị COVID - 19 tại Nhật Bản. Tác dụng tích cực của thuốc này đã được ghi nhận trong nghiên cứu thử nghiệm trên chuột nhiễm virus SARS.

9. Elsulfavirine

Elsulfavirine - thuốc kháng virus được nghiên cứu ở pha 2 tại Nga và Đông Âu trên bệnh nhân COVID – 19 mức độ trung bình bởi công ty Viriom.

10.Ribavirin dạng hít (Virazole):

Ribavirin dạng hít (Virazole) là thuốc kháng virus đã được sử dụng để điều trị nhiễm khuẩn đường hô hấp dưới do virus hợp bào đường hô hấp. Bausch Health đang bắt đầu tiến hành các thử nghiệm lâm sàng tại Canada và một số quốc gia khác để đánh giá an toàn và hiệu quả trên bệnh nhân người lớn nhập viện do COVID – 19.

11. Merimepodib (Vicromax)

Merimepodib (Vicromax) là thuốc kháng virus đường uống phổ rộng. Nghiên cứu trên in vitro cho thấy thuốc ức chế sao chép SARS-CoV-2 ở nồng độ thấp, giảm tải lượng nhân lên của virus trên 98%. Thuốc đang được nghiên cứu pha 2 tại Mỹ.

12. Ivermectin

Thuốc điều trị ký sinh trùng, có tác dụng kháng SARS-CoV-2 cứu trên in vitro. Hiện tại MedinCell đang triển khai nghiên cứu dạng bào chế đường tiêm tác dụng kéo dài để điều trị COVID-19.

13. Nitazoxanide

Nitazoxanide là thuốc kháng virus ức chế sao chép một số loại virus đường hô hấp, có tác dụng trên cả SARS-CoV-2 và MERS-CoV. Hai nghiên cứu lâm sàng pha 3 để ngăn ngừa COVID -19 đang được thực hiện trên bệnh nhân có nguy cơ cao: người cao tuổi ở các trại dưỡng lão và nhân viên y tế.

14. Một số thuốc khác

Một số thuốc kháng virus mới khác chưa được đặt tên quốc tế: EIDD-2801, ENU200, OT-101.Hiện nay, một số dữ liệu y khoa hay trên truyền thông báo chí đã đưa các thông tin khả quan về kết quả điều trị của một số loại thuốc, tuy nhiên, để xác định được phương thức điều trị tối ưu cho bệnh COVID – 19 thì cần phải có thêm nhiều dữ liệu chính thức từ các thử nghiệm lâm sàng phù hợp. Tại Việt Nam, các thuốc kháng virus điều trị COVID -19 chỉ được sử dụng theo phác đồ trong phạm vi thử nghiệm lâm sàng.