Virus Rhinovirus: Tác nhân phổ biến gây cảm lạnh

Khi cổ họng của chúng ta cảm thấy khó chịu, bắt đầu hắt hơi và ho, đây có thể là sự bắt đầu của một cơn cảm lạnh khó chịu. Những triệu chứng này có thể bắt nguồn từ sự xâm nhập của một sinh vật sống được gọi là virus. Có hơn 200 loại virus có thể khiến chúng ta bị cảm, tuy nhiên phổ biến và đáng chú ý nhất phải kể đến: Virus Rhinovirus, coronavirus, RSV và parainfluenza. Ngoài ra còn có rất nhiều loại virus mà các bác sĩ chưa xác định được. Khoảng 20% ​​-30% cảm lạnh ở người lớn là do những tác nhân "không xác định" này gây ra.

Virus này hoạt động mạnh nhất vào đầu mùa thu, mùa xuân và mùa hè. Chúng gây ra 10% - 40% triệu chứng cảm lạnh. Người bệnh thường cảm thấy rất khó chịu khi nhiễm Rhinovirrus, nhưng điều đáng mừng là loại virus này hiếm khi khiến chúng ta bị bệnh nặng.

Virus Rhinovirus thuộc họ Picorna virus, có kích thước từ 20-27nm, có genom là ARN và có hơn 100 tuýp huyết thanh khác nhau. Virus Rhinovirus nhân lên tốt nhất ở nhiệt độ 33 độ C, tốt hơn so với nhiệt độ 37 độ C trong cơ thể người. Điều này giải thích vì sao virus Rhino chủ yếu gây bệnh ở mũi họng, kết mạc nhiều hơn là ở đường hô hấp dưới. Rhinovirus hiếm khi gây nhiễm khuẩn đường hô hấp dưới như viêm phổi do không thích hợp khi nhân lên ở 37 độ C.

Virus Rhinovirus dễ dàng bị giết chết bởi acid trong dịch vị dạ dày, vì vậy virus không gây bệnh ở đường tiêu hóa như các virus đường ruột khác. Ổ chứa của Rhinovirus là ở người và tinh tinh.

Có 2 phương thức lây truyền Rhinovirus trong cộng đồng:

• Lây trực tiếp từ người sang người do hít phải những hạt nhỏ li ti từ dịch tiết đường hô hấp của người bệnh trong khoảng cách gần.
• Lây gián tiếp qua lòng bàn tay, khăn tay, đồ dùng cá nhân, đồ chơi trẻ em, bề mặt bàn, ghế... bị nhiễm dịch tiết từ mũi hoặc dịch tiết từ đường hô hấp có chứa virus của người bệnh, sau đó dùng tay tự chùi mũi, dụi mắt theo thói quen hằng ngày hoặc lây truyền qua bàn tay và các đồ dùng liên quan việc chăm trẻ nhiễm Rhinovirus. Cách lây truyền gián tiếp này là rất nguy hiểm và có vai trò rất quan trọng cho virus lây lan mà mọi người ít chú ý đến.

Ai cũng có thể mắc bệnh nhưng tỷ lệ mắc cao hơn ở trẻ em và giảm dần theo độ tuổi lớn hơn. Bệnh phát triển mạnh ở nơi có mật độ dân cư cao, trong những nơi ở chật hẹp và thiếu vệ sinh, thiếu không khí.

Sau khi đã mắc bệnh, cơ thể sẽ tạo được miễn dịch đặc hiệu với tuýp huyết thanh đó và không có miễn dịch chéo với các tuýp khác. Tuy nhiên, thông thường chỉ một vài tuýp huyết thanh của Rhinovirus lưu hành trong mỗi năm và sau đó sẽ được thay thế bởi các tuýp huyết thanh khác vào năm sau. Vì vậy những người đã mắc bệnh vẫn có thể tiếp tục mắc ở những năm tiếp theo với một tuýp huyết thanh mới.

Bệnh do Rhinovirus thường nhẹ và tự khỏi sau 1 tuần, chỉ cần điều trị triệu chứng như: Hạ sốt, giảm ho, nâng cao thể trạng, nghỉ ngơi. Không có thuốc kháng virus đặc hiệu cho Rhinovirus. Trên thực tế, bác sĩ có thể dùng khí dung thuốc Interferon-alpha 2b và thuốc Ipratropium đường mũi kết hợp với thuốc Naproxen đường để cho kết quả tốt.

Việc nghiên cứu vắc xin phòng bệnh do Rhinovirus là không khả thi vì virus có hơn 100 tuýp huyết thanh khác nhau và miễn dịch thu được sau tiếp xúc với từng tuýp là đặc hiệu tuýp, không có miễn dịch chéo giữa các tuýp huyết thanh. Việc phòng bệnh rộng rãi trong cộng đồng là việc làm vô cùng cần thiết để tránh nhiễm bệnh. Phòng bệnh đường hô hấp theo hướng dẫn của Bộ Y tế:

• Vệ sinh cá nhân hằng ngày.
• Rửa tay thường xuyên với xà phòng hoặc dùng khăn giấy có tẩm chất diệt khuẩn như iốt loãng để làm sạch tay, hạn chế sự lây nhiễm.
• Tránh chùi tay lên mắt và mũi.
• Sử dụng các thuốc sát khuẩn đường mũi, họng, mắt mỗi ngày (súc miệng bằng nước nước muối loãng, Listerine...).
• Nhỏ mắt, nhỏ mũi bằng nước muối sinh lý hoặc thuốc nhỏ mắt, nhỏ mũi thông thường.
• Hạn chế sự tiếp xúc với nguồn lây bệnh, người bị bệnh. Khi cần tiếp xúc với người bệnh phải đeo khẩu trang y tế, đeo kính, đội mũ, áo.
• Hạn chế tập trung đông người, đặc biệt tại những phòng chật hẹp, ít thông khí.
• Ăn uống, nghỉ ngơi hợp lý và rèn luyện thân thể thường xuyên.
• Giữ ấm cơ thể để không bị nhiễm lạnh, đặc biệt là trẻ em và người già.
• Khi có biểu hiện viêm đường hô hấp cấp cần đến các cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời.