Điều trị suy tuần hoàn cấp tính ở trẻ nhỏ

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Trương Thành Tâm - Bác sĩ Nhi khoa - Khoa Nhi - Sơ sinh, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng

Suy tuần hoàn cấp tính là một căn bệnh hiếm gặp và đặc biệt nguy hiểm đối với trẻ nhỏ. Bệnh xảy ra do rối loạn trao đổi khí khi chức năng tim - phổi bị suy giảm. Cách tốt nhất giúp giảm biến chứng và nguy cơ tử vong là phát hiện, thực hiện các biện pháp sơ cứu và đưa trẻ đến bệnh viện để được cấp cứu kịp thời.

Suy tuần hoàn cấp tính xảy ra khi nhu cầu trao đổi chất tại các mô cơ quan trong cơ thể vượt quá khả năng đáp ứng của tim - phổi. Nếu được nhận biết và điều trị sớm, dựa trên đánh giá các thông số huyết động bao gồm các chỉ số về lưu lượng, áp lực và sức đề kháng, bác sĩ sẽ đưa ra các phương pháp điều trị phù hợp.

Khái niệm suy tuần hoàn cấp tính (sốc) dùng để nhấn mạnh đến rối loạn vi tuần hoàn, hậu quả là dẫn đến chứng loạn nhịp tim và một số rối loạn khác (thiếu oxy, nhiễm toan, tổn thương enzyme, thay đổi chuyển hóa).

Nguyên nhân của suy tuần hoàn cấp tính bao gồm các vấn đề về tim mạch, giảm thể tích, nhiễm trùng, thần kinh, sốc phản vệ, nội tiết. Suy tuần hoàn cấp tính trải qua các giai đoạn: co mạch máu, giãn nở tiền đình hoặc cả hai; đông máu nội mạch lan tỏa và xuất huyết.

Các phương pháp điều trị tập trung vào điều chỉnh các xáo trộn trong thể tích:

• Cung cấp khoảng 400ml/m2 dịch truyền trong giờ đầu tiên và theo dõi áp lực tĩnh mạch trung tâm nhằm kiểm soát tốt dịch truyền.
• Cung cấp dung dịch điện phân bao gồm máu, tiểu cầu, plasma, albumin, dextran và manitol.
• Các thủ thuật như thông khí, đặt nội khí quản, điều trị oxy, mở khí quản, thở máy và sử dụng mặt nạ phòng độc.
• Thuốc giãn mạch được sử dụng phù hợp với chỉ định, tránh một số biến chứng như đông máu nội mạch lan tỏa, suy tuyến thượng thận cấp, suy thận cấp và rối loạn nhịp tim.

Các phương pháp điều trị đưa ra phụ thuộc rất nhiều yếu tố như: cảm giác; khả năng hô hấp bao gồm: loại, nhịp độ và tốc độ hoạt động của tim; mức độ tím tái; áp lực tĩnh mạch trung tâm, màu da, nhiệt độ, áp lực động mạch; nước tiểu; trọng lượng cơ thể và hydrat hóa.

Kỹ thuật oxy hóa màng ngoài (ECMO) được áp dụng cho các bệnh lý suy tim/phổi cấp có thể phục hồi được ở trẻ nhỏ nhằm duy trì ổn định huyết động và chức năng các cơ quan trong khi chờ điều trị nguyên nhân gây bệnh.

Thông thường, trẻ suy tuần hoàn cấp tính vào viện trong tình trạng tím tái, khó thở, rút lõm lồng ngực, co kéo, giảm ý thức. Trẻ được điều trị bằng thở máy, kháng sinh, dịch truyền và nhiều loại thuốc không hiệu quả. Theo đó, biện pháp cuối cùng là chỉ định ECMO, phương pháp giúp lưu thông tuần hoàn và trao đổi oxy màng ngoài cơ thể, hỗ trợ chức năng sống cho trẻ bị suy tuần hoàn và suy hô hấp nặng, đáp ứng kém hoặc không đáp ứng với các biện pháp hồi sức thông thường.

Hệ thống ECMO được kết nối với cơ thể trẻ thông qua các ống cannula được đặt trong các động mạch và tĩnh mạch lớn ở chân, cổ hoặc ngực. ECMO đóng vai trò như một hệ thống phổi nhân tạo, tại đây diễn ra quá trình trao đổi dịch và các chất hòa tan, cung cấp oxy và thải bớt CO2 trong máu rồi đưa máu trở lại hệ tuần hoàn.

Trong thời gian điều trị, trẻ có thể bị xuất huyết do thuốc chống đông, nhiễm trùng huyết, suy thận, đột quỵ, thiếu máu não. Đó là các biến chứng gặp phải trong thời gian điều trị bằng hệ thống ECMO.

Kỹ thuật ECMO đang được áp dụng thành công trong việc điều trị các trường hợp suy tuần hoàn và suy hô hấp cấp tại Bệnh viện Vinmec. Các ca phẫu thuật ECMO tại bệnh viện được thực hiện bởi các bác sĩ khoa hồi sức cấp cứu cùng các đồng nghiệp giàu kinh nghiệm chuyên môn.

Bệnh viện Vinmec cũng đầu tư trang thiết bị hiện đại hỗ trợ các bác sĩ trong quá trình thực hiện công việc như hệ thống tim phổi nhân tạo HR20 của Maquet, Máy thở R860 của GE.