Chế độ ăn kiêng ít carbohydrate và ketogenic để điều trị bệnh động kinh

Bài viết bởi Bác sĩ Mai Viễn Phương - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.

Chế độ ăn kiêng ít carbohydrate và ketogenic cổ điển (KD) đã được sử dụng ở một số trung tâm điều trị động kinh. Nhiều nghiên cứu đã tìm thấy sự cải thiện ở hơn một nửa số người tham gia nghiên cứu .

Carbohydrate bao gồm hàm lượng đường, tinh bột, chất xơ có trong trái cây, ngũ cốc, rau và các sản phẩm, chế phẩm từ sữa. Mặc dù sự nhận thức về việc sử dụng liều lượng các thực phẩm trên còn bị sai lệch, thiếu chuẩn xác, nhưng không thể phủ nhận rằng chúng là một trong những nhóm thực phẩm cơ bản và quan trọng đối với một chế độ ăn uống lành mạnh.

Theo chuyên gia dinh dưỡng Paige Smathers: Carbohydrate là các chất dinh dưỡng đa lượng, có nghĩa rằng, chúng là nguồn cung cấp năng lượng hoặc calo cho cơ thể. Nếu dưới góc độ hóa học, carbohydrate là thành phần có chứa carbon, hydro, oxy.

Chế độ ăn kiêng low carb và ketogenic có nhiều lợi ích cho sức khỏe.

Chế độ ăn Keto (Ketogenic) là chế độ ăn ít carbohydrate (carb) và nhiều chất béo tốt. Thực đơn Keto giúp cơ thể đốt cháy năng lượng nhiều hơn mà không cần phải kiêng khem nghiêm ngặt.

Khi bạn thường xuyên cắt giảm lượng carb trong khẩu phần ăn, cơ thể sẽ rơi vào trạng thái “Ketosis”. Lúc này, cơ thể tăng cường đốt cháy năng lượng. Đồng thời, tuyến tụy cũng sẽ chuyển hóa chất béo thành ketone, cung cấp năng lượng cho não bộ. Chế độ ăn Ketogenic có thể làm giảm đáng kể lượng đường máu và nồng độ insulin. Việc này có thể mang lại rất nhiều lợi ích cho sức khỏe của bạn.

Ví dụ, ai cũng biết rằng chúng có thể giúp giảm cân và giúp kiểm soát bệnh tiểu đường. Tuy nhiên, chúng cũng có lợi cho một số chứng rối loạn não.

Có bốn loại chế độ ăn hạn chế carb có thể điều trị chứng động kinh. Dưới đây là các phân tích dinh dưỡng đa lượng điển hình của chúng:

• Chế độ ăn ketogenic cổ điển (KD): 2–4% calo từ carbs, 6–8% từ protein và 85–90% từ chất béo.
• Chế độ ăn kiêng Atkins sửa đổi (MAD): 10% calo từ carbs mà không hạn chế protein trong hầu hết các trường hợp. Chế độ ăn uống bắt đầu bằng cách cho phép 10 gam carbs mỗi ngày cho trẻ em và 15 gam cho người lớn, với khả năng tăng nhẹ nếu được dung nạp.
• Chế độ ăn ketogenic triglyceride chuỗi trung bình (chế độ ăn MCT): Ban đầu là 10% carbs, 20% protein, 60% triglyceride chuỗi trung bình và 10% chất béo khác.
• Điều trị chỉ số đường huyết thấp (LGIT): 10–20% calo từ carbs, khoảng 20-30% từ protein và phần còn lại từ chất béo. Giới hạn lựa chọn carb đối với những người có chỉ số đường huyết (GI) dưới 50.

Chế độ ăn ketogenic cổ điển (KD) đã được sử dụng ở một số trung tâm điều trị động kinh. Nhiều nghiên cứu đã tìm thấy sự cải thiện ở hơn một nửa số người tham gia nghiên cứu . Trong một nghiên cứu năm 2008, trẻ em được điều trị bằng chế độ ăn ketogenic trong 3 tháng đã giảm trung bình 75% các cơn co giật ban đầu .

Theo một nghiên cứu năm 2009, khoảng một phần ba trẻ em đáp ứng với chế độ ăn kiêng giảm được 90% hoặc nhiều hơn các cơn co giật. Trong một nghiên cứu năm 2020 về chứng động kinh chịu lửa, những trẻ áp dụng chế độ ăn ketogenic cổ điển trong 6 tháng đã thấy tần suất co giật của chúng giảm 66% (Nguồn 16).

Mặc dù chế độ ăn ketogenic cổ điển có thể rất hiệu quả trong việc chống co giật, nhưng nó cần có sự giám sát chặt chẽ của bác sĩ thần kinh và chuyên gia dinh dưỡng.

Lựa chọn thực phẩm cũng khá hạn chế. Do đó, chế độ ăn này có thể khó tuân theo, đặc biệt đối với trẻ lớn và người lớn.

Trong nhiều trường hợp, chế độ ăn Atkins sửa đổi (MAD) đã được chứng minh là có hiệu quả hoặc gần như hiệu quả trong việc kiểm soát chứng động kinh ở trẻ em như chế độ ăn ketogenic cổ điển, với ít tác dụng phụ hơn. Trong một nghiên cứu ngẫu nhiên trên 102 trẻ em, 30% những người theo chế độ ăn kiêng Atkins đã sửa đổi đã giảm 90% hoặc nhiều hơn các cơn co giật.

Mặc dù hầu hết các nghiên cứu đã được thực hiện ở trẻ em, một số người lớn mắc chứng động kinh cũng đã thấy kết quả tốt với chế độ ăn này.

Trong một phân tích của 10 nghiên cứu so sánh chế độ ăn ketogenic cổ điển với chế độ ăn kiêng Atkins đã được sửa đổi, mọi người có nhiều khả năng gắn bó với chế độ ăn kiêng Atkins đã được sửa đổi hơn.

Chế độ ăn ketogenic triglyceride chuỗi trung bình (chế độ ăn MCT) đã được sử dụng từ những năm 1970. Chất béo trung tính chuỗi trung bình (MCTs) là chất béo bão hòa được tìm thấy trong dầu dừa và dầu cọ.

Không giống như chất béo triglyceride chuỗi dài, MCTs có thể được sử dụng để sản xuất năng lượng hoặc xeton nhanh chóng bởi gan.

Khả năng tăng nồng độ xeton của dầu MCT mà không hạn chế lượng carb hấp thụ đã khiến chế độ ăn MCT trở thành một lựa chọn thay thế phổ biến cho các chế độ ăn ít carb khác.

Một nghiên cứu ở trẻ em cho thấy chế độ ăn MCT có hiệu quả như chế độ ăn ketogenic cổ điển trong việc kiểm soát cơn động kinh .

Phương pháp điều trị chỉ số đường huyết thấp (LGIT) là một phương pháp ăn kiêng khác có thể kiểm soát chứng động kinh mặc dù nó có tác dụng rất khiêm tốn đối với mức xeton. Nó được giới thiệu lần đầu tiên vào năm 2002.

Trong một nghiên cứu năm 2020 về trẻ em mắc bệnh động kinh chịu lửa, những người áp dụng chế độ ăn kiêng LGIT trong 6 tháng ít gặp tác dụng phụ hơn đáng kể so với những người áp dụng chế độ ăn ketogenic cổ điển hoặc chế độ ăn kiêng Atkins đã sửa đổi.

Tóm lại

Nhiều loại chế độ ăn kiêng low carb và ketogenic có hiệu quả trong việc giảm các cơn co giật ở trẻ em và người lớn bị động kinh kháng thuốc.