Lưu ý khi dùng thuốc uống trị mụn

Mụn trứng cá là một tình trạng trên da xuất hiện các mụn nhọt. Đây là chứng rối loạn da phổ biến nhất ở các trẻ vị thành niên. Theo đó, các thuốc uống trị mụn là mối quan tâm rất lớn trong lứa tuổi này. Khi sử dụng phương pháp điều trị mụn toàn diện hiệu quả sẽ giúp cải thiện mụn hiện có và ngăn ngừa mụn mới phát triển, góp phần giúp làm mờ sẹo và thay đổi màu da do mụn trứng cá gây ra.

Không có thuốc uống hết mụn tốt nhất duy nhất cho mụn trứng cá mà cần phải điều trị kết hợp. Trong đó, chăm sóc da là một khía cạnh quan trọng của quá trình điều trị mụn.

Vệ sinh da - Rửa mặt không quá hai lần mỗi ngày bằng chất tẩy rửa da mặt không xà phòng dịu nhẹ và nước ấm (không nóng). Một số bác sĩ da liễu khuyên nên tránh sử dụng khăn hoặc xơ mướp để rửa mặt mà thay vào đó sử dụng tay. Nếu rửa hoặc chà sát mạnh có thể làm trầm trọng thêm tình trạng mụn và làm tổn thương bề mặt da. Đồng thời, không nên lấy hoặc nặn mụn vì điều này có thể làm mụn nặng hơn và khiến da bị sưng tấy, để lại sẹo. Đây cũng là điều kiện thuận lợi có thể khiến các tổn thương bị nhiễm trùng.

Kem dưỡng ẩm - Sử dụng kem dưỡng ẩm giúp giảm thiểu tình trạng khô da và bong tróc da, đây là những tác dụng phụ thường gặp của một số thuốc uống trị mụn. Các loại kem dưỡng ẩm được dán nhãn là "noncomedogenic" tức là ít gây bít lỗ chân lông trên da, giảm thiểu nguy cơ hình thành mụn.

Chống nắng - Một số thuốc uống hết mụn trứng cá làm tăng độ nhạy cảm của da với ánh nắng (ví dụ: Retinoids, doxycycline). Để giảm thiểu tổn thương da do ánh nắng mặt trời, hãy tránh tiếp xúc với ánh nắng mặt trời quá nhiều và sử dụng kem chống nắng có chỉ số SPF 30 hoặc cao hơn, phổ rộng (ngăn chặn cả tia UVA và UVB) trước khi ra nắng.

Mụn trứng cá không viêm gây ra mụn đầu trắng hoặc mụn đầu đen không đỏ hoặc sưng da, có thể được điều trị với các loại thuốc uống trị mụn như sau:

Retinoids

Thuốc retinoid dạng uống hay bôi tại chỗ thường được khuyên dùng cho mụn trứng cá không viêm. Ví dụ về những loại thuốc này bao gồm tretinoin và tazarotene cần kê đơn và adapalene có sẵn cả theo toa và không kê đơn.

Retinoids thường được dùng một lần mỗi ngày, mặc dù những người bị kích ứng da có thể giảm mức độ này xuống cách ngày hoặc ít hơn, sau đó tăng lên khi dung nạp được theo thời gian. Hầu hết mọi người trở nên dung nạp hơn với retinoids theo thời gian. Nếu bị kích ứng da, người bệnh nên thoa kem chống nắng có SPF 30 hoặc cao hơn trước khi ra nắng.

Các sản phẩm trị mụn khác

Những người không thể dung nạp retinoid có thể nên thử các loại thuốc bôi khác, chẳng hạn như axit salicylic, axit glycolic hoặc axit azelaic. Tất cả các phương pháp điều trị này có thể hữu ích trong việc giảm mụn trứng cá không viêm và axit azelaic có thể làm giảm thâm da do mụn trứng cá.

Mụn trứng cá viêm nhẹ đến trung bình thường được điều trị bằng retinoids kết hợp với thuốc kháng sinh tại chỗ hoặc benzoyl peroxide. Sự kết hợp này sẽ đem lại tính hiệu quả cao hơn so với điều trị chỉ với một thuốc.

Benzoyl peroxide

Benzoyl peroxide thường được áp dụng hai lần mỗi ngày, có thể được kết hợp với retinoid dùng bôi tại chỗ. Lúc này, benzoyl peroxide nên được bôi vào buổi sáng và retinoid được bôi vào ban đêm.

Cần chú ý là benzoyl peroxide có thể gây kích ứng da, đôi khi gây mẩn đỏ và bong tróc da, đồng thời có thể tẩy trắng quần áo, khăn tắm, ga trải giường và tóc.

Thuốc kháng sinh tại chỗ

Thuốc kháng sinh tại chỗ, dạng kem hoặc nước, có thể kiểm soát sự phát triển của vi khuẩn mụn và giảm viêm trước khi cần tới kháng sinh dùng qua đường uống cho tác dụng toàn thân. Thuốc kháng sinh tại chỗ bao gồm erythromycin, clindamycin, sulfacetamide, minocycline và dapsone.

Đối với những người bị mụn trứng cá viêm vừa đến nặng, có thể khuyến nghị dùng các loại thuốc uống trị mụn bao gồm kháng sinh đường uống hoặc retinoid dạng uống có tên isotretinoin. Đồng thời, việc điều trị cũng cần duy trì các thuốc bôi ngoài da kết hợp cũng như các đối tượng bệnh nhân là phụ nữ sẽ được hưởng lợi từ việc điều trị nội tiết tố bằng thuốc tránh thai.

Thuốc kháng sinh uống

Thuốc kháng sinh uống có tác dụng làm chậm sự phát triển của vi khuẩn sinh mụn. Tuy nhiên, thuốc kháng sinh uống có thể có những tác dụng phụ khó chịu, bao gồm nhiễm trùng nấm âm đạo ở phụ nữ và đau dạ dày.

Ví dụ về thuốc kháng sinh uống được sử dụng cho mụn trứng cá bao gồm doxycycline, minocycline và sarecycline. Tuy nhiên, chúng không thể được sử dụng trong khi mang thai hoặc ở trẻ em dưới chín tuổi.

Thuốc uống isotretinoin

Thuốc uống isotretinoin là một loại thuốc retinoid mạnh cực kỳ hiệu quả trong việc điều trị mụn trứng cá nặng. Đây là thuốc uống hết mụn hoặc cải thiện đáng kể mụn trứng cá ở đa số bệnh nhân. Hơn nữa, isotretinoin đường uống có hiệu quả trong việc điều trị các loại mụn trứng cá gây khó chịu nhất.

Isotretinoin đường uống thường được dùng dưới dạng thuốc viên một hoặc hai lần mỗi ngày với thức ăn trong vài tháng, sau đó ngừng. Trong một số trường hợp, tình trạng mụn ban đầu có thể trở nên tồi tệ hơn trước khi cải thiện. Để giảm nguy cơ bùng phát mụn ban đầu, isotretinoin đôi khi được dùng với liều thấp hơn trong tháng điều trị đầu tiên.

Mặc dù đem lại các tác dụng tích cực, isotretinoin đường uống có thể có các tác dụng phụ nghiêm trọng và cần được sử dụng thận trọng. Dùng isotretinoin trong thời kỳ mang thai có thể gây sẩy thai và dị tật đe dọa tính mạng ở em bé. Vì những lý do này, có một số lưu ý cần nghiêm ngặt tuân thủ trước khi chỉ định sử dụng isotretinoin uống:

● Tất cả phụ nữ phải thử thai hai lần âm tính trước khi điều trị và sau đó họ phải thử thai hàng tháng trong suốt quá trình điều trị.

● Bất kỳ phụ nữ nào đang hoặc có thể có quan hệ tình dục với bạn tình nam phải sử dụng hai hình thức ngừa thai ít nhất một tháng trước khi bắt đầu trị liệu và tiếp tục cho đến một tháng sau khi ngừng isotretinoin.

Các tác dụng phụ liên quan đến điều trị bằng isotretinoin:

● Có thể bị khô hoặc bong tróc da, đau và nứt môi, ngứa, đau cơ, chảy máu cam, khó đeo kính áp tròng và nhạy cảm với ánh nắng mặt trời trong quá trình điều trị.

● Có mối liên hệ giữa isotretinoin với chứng trầm cảm và hành vi tự sát. Mặc dù không có đủ bằng chứng để kết luận rằng đây là nguyên nhân gây ra trầm cảm hoặc hành vi tự sát, bệnh nhân dùng isotretinoin nên khai báo khi có bất kỳ dấu hiệu nghi ngờ trầm cảm hoặc lo lắng nào cho bác sĩ đang điều trị. Trong những tình huống này, việc ngưng thuốc cần được xem xét.

● Có thể gây tăng nồng độ triglyceride trong máu, tổn thương gan, viêm tụy và thay đổi công thức máu.

Liệu pháp hormone

Hormone estrogen có thể giúp bù đắp tác động của nội tiết tố androgen - hormone chịu trách nhiệm phát triển mụn trứng cá. Điều trị bằng estrogen dưới dạng thuốc tránh thai đôi khi được khuyến cáo cho những phụ nữ bị mụn trứng cá vừa hoặc nặng.

Tuy nhiên, không phải tất cả các loại thuốc tránh thai đều có thể được sử dụng để điều trị mụn trứng cá trong khi một số lại thực sự có thể làm trầm trọng thêm tình trạng mụn. Vì vậy, cần trao đổi với bác sĩ điều trị về nhu cầu tránh thai đồng thời trong thời gian trị mụn.

Thuốc uống trị mụn khác

Spironolactone là một loại thuốc khác có thể được sử dụng để điều trị mụn trứng cá ở phụ nữ. Cơ chế của spironolactone làm giảm tác dụng của nội tiết tố androgen.

Ngoài ra, còn nhiều loại thuốc uống trị mụn khác theo kinh nghiệm đang được lưu truyền trong dân gian, như thuốc uống mát gan trị mụn. Tuy nhiên, bằng chứng về tính hiệu quả cũng như tính an toàn của các loại thuốc này vẫn chưa đầy đủ nên cần tránh dùng.

Tóm lại, mụn trứng cá là tình trạng da phổ biến và có nhiều loại thuốc uống trị mụn. Các phương pháp điều trị mụn trứng cá hiện nay có hiệu quả nhưng phác đồ rất phức tạp và thường gặp các tác dụng phụ, cần cân nhắc chi tiết trên từng đối tượng. Trong khi vẫn có nhiều sản phẩm không kê đơn có thể giúp điều trị mụn trứng cá, các trường hợp nặng cần thăm khám bác sĩ chuyên khoa để điều trị đúng cách, vừa cải thiện tổn thương da do mụn gây ra, vừa đảm bảo tính thẩm mỹ về sau.

Nguồn tham khảo: uptodate.com, mayoclinic.org