Liệu pháp testosterone: Lợi ích và rủi ro tiềm ẩn khi bạn già đi

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Bác sĩ chuyên khoa II Phạm Thị Tuyết Mai - Bác sĩ Sản phụ khoa - Khoa sản phụ khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.

Đối với nam giới bị suy giảm testosterone, việc bổ sung testosterone là vô cùng cần thiết. Thông thường bác sĩ sẽ chỉ định thực hiện liệu pháp testosterone cho nam giới. Ngoài lợi ích bổ sung testosterone, phương pháp này liệu có tồn tại những rủi ro tiềm ẩn?

“Liệu pháp bổ sung testosterone” là cái tên không quá mới mẻ đối với nam giới có lượng testosterone giảm thấp. Tuy nhiên, có rất nhiều quan niệm sai lầm xoay quanh vấn đề áp dụng điều trị. Thậm chí nó còn được xem là phương pháp chống lão hóa toàn diện đối với các quý ông đứng tuổi. Tuy nhiên, lợi ích của liệu pháp testosterone đối với khả năng ngăn ngừa lão hóa là chưa hề rõ ràng và thiếu căn cứ để xác định. Hơn nữa, một số thông tin còn cho rằng liệu pháp này tiềm ẩn nhiều rủi ro đối với sức khỏe. Vậy sự thật là gì?

Testosterone là một loại hormone được sản xuất chủ yếu trong tinh hoàn. Testosterone có vai trò quan trọng đối với sức khỏe nam giới và liên quan mật thiết đến:

• Mật độ xương
• Sự phân phối chất béo
• Sức mạnh và khối lượng cơ bắp
• Tóc và lông trên cơ thể
• Quá trình sản xuất hồng cầu
• Ham muốn tình dục
• Sự sản xuất tinh trùng

Khi lượng testosterone bị suy giảm, cánh mày râu sẽ gặp phải các vấn đề liên quan đến những chức năng kể trên. Lúc này, việc thực hiện liệu pháp testosterone cho nam giới có thể giúp cải thiện tình trạng đáng kể.

Nồng độ testosterone thường đạt đỉnh trong độ tuổi thiếu niên, trước khi trưởng thành (giai đoạn dậy thì). Khi bạn già đi, mức độ testosterone sẽ giảm dần, thường giảm khoảng 1% mỗi năm sau tuổi 30 hoặc 40. Tuy nhiên, cần phải xác định chính xác xem nồng độ testosterone suy giảm là do ảnh hưởng của lão hóa hay bắt nguồn từ nguyên nhân khác liên quan đến bệnh lý (suy chức năng tuyến sinh dục nam, hay mãn dục nam).

Đối với nguyên nhân xuất phát từ bệnh lý, cơ thể không thể sản xuất một lượng testosterone bình thường, do có vấn đề rối loạn trong tinh hoàn hoặc tuyến yên (nơi kiểm soát hoạt động sản xuất testosterone của tinh hoàn). Liệu pháp thay thế testosterone có thể cải thiện các dấu hiệu và triệu chứng gây ra bởi testosterone thấp. Trong quá trình thực hiện liệu pháp, testosterone được đưa vào cơ thể dưới dạng tiêm, dạng viên, miếng dán hoặc gel.

Không hẳn! Hầu hết các quý ông sẽ xuất hiện nhiều dấu hiệu khác nhau khi bước vào độ tuổi chiều muộn. Một vài dấu hiệu trong đó có thể xảy ra do nồng độ testosterone suy giảm tự nhiên, bao gồm:

• Thay đổi chức năng sinh dục: Giảm ham muốn tình dục, ít xảy ra cương cứng tự phát (cương trong khi ngủ) và nhiều khả năng dẫn đến vô sinh.
• Ảnh hưởng chất lượng giấc ngủ: Đôi khi tình trạng testosterone thấp gây ra mất ngủ hoặc rối loạn giấc ngủ.
• Thay đổi về thể trạng: Giảm lượng cơ, tăng lượng mỡ trong cơ thể, giảm mật độ xương, giảm sức mạnh và khối lượng cơ bắp. Nam giới suy giảm testosterone thường có hiện tượng vú to, mềm, rụng tóc và bị mất một phần lông trên cơ thể. Bên cạnh đó, tình trạng giảm năng lượng, suy kiệt, mệt mỏi cũng có thể xảy ra.
• Thay đổi về cảm xúc: Giảm động lực làm việc, giảm tự tin, cảm thấy buồn hoặc chán nản, khó khăn trong việc tập trung hoặc ghi nhớ mọi thứ.

Bên cạnh testosterone, một số dấu hiệu và triệu chứng trên đây có thể gây ra bởi nhiều yếu tố khác, bao gồm tác dụng phụ của thuốc, hội chứng ngưng thở khi ngủ, tắc nghẽn đường hô hấp, các vấn đề về tuyến giáp, bệnh tiểu đường, chứng trầm cảm...

Xét nghiệm máu là cách duy nhất để xác định nồng độ testosterone là thấp hay bình thường. Khi đã chẩn đoán chính xác nguyên nhân do suy giảm testosterone, thì việc điều trị với liệu pháp testosterone cho nam giới sẽ giải quyết những triệu chứng kể trên.

Bổ sung testosterone giúp đẩy lùi sự suy giảm chức năng sinh dục nam. Tuy nhiên, chưa có bằng chứng cho thấy liệu pháp testosterone giúp đàn ông lớn tuổi trẻ lại và khỏe mạnh hơn.

Trên thực tế, mặc dù có một số người tin rằng liệu pháp testosterone cho nam giới có thể giúp họ cảm thấy trẻ hơn và mạnh mẽ hơn khi về già, nhưng một vài nghiên cứu lại cho kết quả ngược lại, không chắc chắn. Chẳng hạn như trong một nghiên cứu, các nhà khoa học đã chứng minh được rằng, những người đàn ông khỏe mạnh dùng thuốc bổ sung testosterone có tác dụng tăng cường khối cơ bắp, nhưng lại không tăng sức mạnh của cơ.

Bên cạnh lợi ích bổ sung nội tiết tố sinh duc nam, liệu pháp testosterone còn có nhiều rủi ro khác nhau. Ví dụ như:

• Tăng nguy cơ xảy ra ngưng thở khi ngủ - một hội chứng rối loạn giấc ngủ tiềm ẩn nghiêm trọng, khi hơi thở liên tục bị ngừng lại và ngắt quãng.
• Gây ra mụn trứng cá và các phản ứng về da
• Kích thích sự sự hình thành các tế bào tuyến tiền liệt lành tính (tăng sản tuyến tiền liệt lành tính, không liên quan đến ung thư) và kích thích sự phát triển của các tế bào ung thư tuyến tiền liệt tiềm ẩn trong cơ thể.
• Ngực to, vú to
• Hạn chế sản xuất tinh trùng hoặc gây co rút tinh hoàn
• Tăng nguy cơ hình thành cục máu đông trong tĩnh mạch sâu (huyết khối tĩnh mạch sâu). Cục máu đông sau đó có thể vỡ ra, đi theo dòng máu và lưu lại trong phổi, ngăn chặn dòng chảy của máu (thuyên tắc phổi).

Ngoài ra, liệu pháp testosterone còn có nguy cơ gây ra bệnh tim. Đây là rủi ro chưa được xác định chính xác, nhưng vẫn có khả năng xảy ra.

Nếu bạn thắc mắc liệu pháp testosterone có phù hợp với mình hay không, hãy trao đổi kỹ với bác sĩ về điều đó, nhất là về những rủi ro và lợi ích của phương pháp này. Bác sĩ thường sẽ đo nồng độ testosterone của bạn ít nhất hai lần trước khi cân nhắc lựa chọn liệu pháp thay thế hormone cho bạn.

Với những bệnh lý gây ra sự suy giảm testosterone, nam giới có thể thực hiện liệu pháp bổ sung testosterone. Tuy nhiên, nếu vấn đề bắt nguồn từ sự lão hóa bình thường của cơ thể, liệu pháp testosterone sẽ không được khuyến khích.

Bên cạnh đó, thực hiện liệu pháp không phải là cách duy nhất để bổ sung testosterone. Trên thực tế, bạn có thể thực hiện những phương pháp an toàn, tự nhiên để tăng cường nồng độ testosterone, chẳng hạn như ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, giảm cân, chơi thể thao, tập gym.

Nguồn tham khảo: Mayoclinic.org