Bụng to ở trẻ nhỏ (bụng cóc): Những điều cần biết

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng ThS.BS Dương Văn Sỹ - Khoa Nhi - Sơ sinh, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.

Có rất nhiều nguyên nhân gây bụng to ở trẻ nhỏ. Đó có thể là đặc điểm phát triển bình thường do thành bụng chưa phát triển đầy đủ, nhưng cũng có thể là do một vài bệnh lý gây nên. Điều quan trọng là cha mẹ cần phân biệt được các trường hợp này để có các biện pháp can thiệp kịp thời nếu trẻ có các vấn đề về sức khỏe.

Trẻ nhỏ sinh ra đã có đặc điểm sinh lý là bụng to. Nguyên nhân là do cấu trúc ruột ở trẻ dài hơn so với kích thước ở ổ bụng. Hơn nữa, lớp cơ thành bụng chưa phát triển đầy đủ vì vậy trẻ nhỏ thường có bụng căng, đây là hiện tượng sinh lý bình thường.

Khi trẻ lớn dần lên, sự phát triển chiều cao và sự hoàn thiện của cơ thành bụng sẽ giúp bụng thon gọn lại. Bụng to ở trẻ được coi là bình thường nếu trẻ sinh hoạt, ăn uống đầy đủ, không quấy khóc, tăng cân đều, ngủ ngon giấc.

Cha mẹ có thể nhận biết sức khỏe hệ tiêu hóa của trẻ bằng cách quan sát phân của trẻ. Trong 6 tháng đầu, dựa vào việc trẻ bú mẹ hoàn toàn hay ăn sữa công thức mà phân có thể có màu vàng nhạt hay vàng đậm. Thông thường, trong giai đoạn này, phân của trẻ thường lỏng sệt, có màu vàng hoa cà hoa cải. Trung bình một ngày trẻ đi ngoài khoảng 3 - 4 lần. Nếu phân của trẻ bình thường thì cha mẹ có thể hoàn toàn yên tâm về tình trạng bụng to của trẻ.

Bụng to ở trẻ cũng có thể do một vài bệnh lý gây nên. Triệu chứng bụng to do bệnh lý bao gồm:

• Trẻ biếng ăn
• Suy nhược
• Sút cân
• Da xanh xao, vàng da
• Quấy khóc

Một vài bệnh lý gây bụng to ở trẻ thường gặp như: Bướu nguyên bào gan, Carcinom tế bào gan, bướu thận... Mỗi bệnh lý do một nguyên nhân khác nhau gây nên. Ngoài ra, trẻ có bụng to có thể do tắc ruột. Đây là nguyên nhân cấp tình, trẻ thường có biểu hiện đau đớn dữ dội, quấy khóc, nôn nhiều, có thể nhìn thấy ruột quay cử động giống như rắn bò trong bụng.

Ngoài các nguyên nhân bệnh lý trên. Bụng to ở trẻ nhỏ còn có thể xuất hiện do đầy hơi hoặc các bệnh tiêu hóa thông thường.

Trẻ nhỏ thường rất dễ bị đầy hơi do trong quá trình ăn trẻ có thể nuốt nhiều không khí, nhất là với trẻ bú bình. Trẻ nhỏ cũng khóc rất nhiều, vô tình khiến không khí đi vào trong ổ bụng, tạo thành nhiều hơi.

Với trẻ lớn hơn thì đầy hơi có thể do ăn nhiều thức ăn chiên rán, đồ ăn chứa nhiều dầu mỡ. Trẻ bị đầy hơi sẽ có cảm giác ậm ạch, đầy bụng nên thường chán ăn, bỏ ăn, bỏ bú, khó chịu, quấy khóc. Nếu không được can thiệp kịp thời có thể khiến trẻ bị sút cân, không tăng cân, thiếu dinh dưỡng

Dấu hiệu bụng to do đầy hơi gồm:

• Bụng căng tròn sau khi ăn khoảng 1 - 2 giờ
• Vỗ nhẹ vào bụng có âm thanh giống như gõ trống
• Có tiếng sôi bụng
• Trẻ bị ợ sau khi ăn
• Biếng ăn
• Quấy khóc
• Táo bón hoặc đi phân lỏng
• Không đánh rắm

Khi trẻ bị đầy hơi, cha mẹ nên:

• Matxa bụng cho trẻ, bà mẹ nên nhẹ nhàng dùng các ngón tay của mẹ xoay tròn theo chiều kim đồng hồ từ rốn ra ngoài bụng của bé, có thể dùng dầu matxa để trẻ cảm thấy thoải mái
• Vỗ ợ hơi cho trẻ sau khi ăn xong
• Chú ý tư thế cho trẻ bú để tránh không khí đi vào bụng
• Vệ sinh dụng cụ nấu ăn, bình sữa của trẻ sạch sẽ

Nếu trẻ có bất kỳ biểu hiện bất thường nào về bụng to thì bạn nên đứa trẻ đến các cơ sở y tế uy tín để khám và phát hiện bệnh kịp thời.

Là lĩnh vực trọng điểm của hệ thống Y tế Vinmec, Khoa Nhi luôn mang lại sự hài lòng cho Quý khách hàng và được các chuyên gia trong ngành đánh giá cao với:

• Quy tụ đội ngũ y bác sĩ về Nhi khoa: gồm các chuyên gia có trình độ chuyên môn cao (giáo sư, phó giáo sư, tiến sĩ, thạc sĩ), giàu kinh nghiệm, từng công tác tại các bệnh viện lớn như Bạch Mai, 108.. Các bác sĩ đều được đào tạo bài bản, chuyên nghiệp, có tâm - tầm, am hiểu tâm lý trẻ. Bên cạnh các bác sĩ chuyên khoa Nhi trong nước, khoa Nhi còn có sự tham gia của các chuyên gia nước ngoài (Nhật Bản, Singapore, Úc, Mỹ) luôn tiên phong áp dụng những phác đồ điều trị mới nhất và hiệu quả nhất.
• Dịch vụ toàn diện: Trong lĩnh vực Nhi khoa, Vinmec cung cấp chuỗi các dịch vụ khám - chữa bệnh liên hoàn từ Sơ sinh đến Nhi và Vaccine,... theo tiêu chuẩn Quốc tế để cùng bố mẹ chăm sóc sức khỏe bé từ khi lọt lòng đến tuổi trưởng thành
• Kỹ thuật chuyên sâu: Vinmec đã triển khai thành công nhiều kỹ thuật chuyên sâu giúp việc điều trị các căn bệnh khó trong Nhi khoa hiệu quả hơn: phẫu thuật thần kinh - sọ, ghép tế bào gốc tạo máu trong điều trị ung thư.
• Chăm sóc chuyên nghiệp: Ngoài việc thấu hiểu tâm lý trẻ, Vinmec còn đặc biệt quan tâm đến không gian vui chơi của các bé, giúp các bé vui chơi thoải mái và làm quen với môi trường của bệnh viện, hợp tác điều trị, nâng cao hiệu quả khám chữa bệnh.