Chăm sóc trẻ bị ho gà

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Thạc sĩ, Bác sĩ Trần Mai Phương - Bác sĩ Nhi - Khoa Nhi - Sơ sinh, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.

• Bệnh ho gà ở trẻ em (Pertussis) là một bệnh truyền nhiễm do vi khuẩn ho gà (Bordetella pertussis) gây ra khi vi khuẩn xâm nhập vào bên trong cơ thể qua đường hô hấp.
• Ho gà biểu hiện đặc trưng là tình trạng các cơn ho kéo dài, dai dẳng hàng tuần đến vài tháng. Bệnh thường bắt đầu bởi các triệu chứng của viêm long đường hô hấp như sổ mũi, hắt hơi, ho hoặc sốt nhẹ. Sau 1-2 tuần, triệu chứng ho sẽ bắt đầu nặng hơn. Ho gà ở trẻ sơ sinh có thể dẫn đến tử vong nhanh chóng do khó thở gây suy hô hấp.
• Bệnh lây truyền qua đường hô hấp do trẻ tiếp xúc trực tiếp với các dịch tiết từ niêm mạc mũi, họng của người bệnh khi ho, hắt hơi. Khả năng lây lan của bệnh cao, nhất là đối với những trẻ sinh hoạt trong cùng một không gian khép kín như trong nhà, trường học...
• Trẻ mắc bệnh do không được tiêm hoặc chưa được tiêm vắc-xin phòng bệnh ho gà đầy đủ, đúng lịch. Do đó dẫn đến khả năng lây lan cao, tỷ lệ mắc bệnh nặng và tử vong của bệnh ho gà càng cao, nhất là ở trẻ nhỏ dưới 6 tháng tuổi.

Ho gà ở trẻ em có nguy hiểm không? Ho gà gây ra các biến chứng nguy hiểm như:

• Viêm phổi: Là biến chứng thường gặp nhất. Tác nhân có thể do chính bản thân B. Pertussis nhưng thường gặp nhất là do vi khuẩn thứ phát xâm nhập vào.

• Xẹp phổi: Chiếm tỷ lệ thấp. Nguyên nhân do các nút nhầy làm bít tắc các phế quản nhỏ. Trong giai đoạn kịch phát, do cơn ho quá dữ dội có thể làm vỡ các phế nang gây ra tình trạng tràn khí mô kẽ hoặc tràn khí dưới da.
• Co giật. Co giật thường gặp ở trẻ nhỏ. Ngoài ra có thể gặp các biến chứng như liệt nửa người, liệt tứ chi, thất ngôn là do xuất huyết não. Ngoài ra, bệnh ho gà có thể gây biến chứng như loét hãm lưỡi, vỡ cơ hoành, thoát vị rốn, bẹn, sa trực tràng, tụ máu dưới kết mạc, bầm tím dưới mí mắt, và nguy hiểm nhất là chảy máu nội sọ.

• Thời gian đầu mắc bệnh, trẻ thường xuất hiện những cơn ho nhẹ, sau đó ho nhiều hơn, hắt hơi, chảy nước mũi, sốt nhẹ.
• Giai đoạn kịch phát: Cơn ho kéo dài, xuất hiện một cách tự nhiên hay do một kích thích nhỏ. Trẻ ho rũ rượi, đỏ mặt, thở rít (khi hít thở sẽ xuất hiện tiếng rít như tiếng rít cổ ở gà), nôn nhiều đờm, đặc quánh. Đặc biệt ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ có những cơn ngừng thở ngắn. Giữa các cơn ho, thông thường trẻ cảm thấy dễ chịu và có thể sinh hoạt bình thường. Ngoài ra trong giai đoạn này còn thấy một số dấu hiệu như: chảy máu cam, xuất huyết kết mạc mắt hay bầm tím quanh mi mắt dưới.
• Giai đoạn hồi phục: Cơn ho ngắn lại, số cơn giảm. Ho còn có thể tồn tại trong vài tuần.

Trẻ bị ho gà có tiên lượng nặng khi có 1 trong số các yếu tố sau:

• Trẻ dưới 6 tháng, đặc biệt là trẻ dưới 3 tháng
• Ăn uống kém, nôn nhiều
• Cơn ngừng thở kéo dài
• Co giật
• Viêm phổi

Với những trẻ mắc ho gà thể nhẹ: Số cơn ho ít, thời gian mỗi cơn ho ngắn, trẻ vẫn ăn uống bình thường, trong cơn ho không tím mặt, những trường hợp này mẹ có thể chăm sóc tại nhà.

• Đảm bảo môi trường sống tránh chất kích thích như: khói thuốc lá, bụi, hóa chất.
• Cho trẻ nghỉ ngơi, yên tĩnh, tránh kích thích.
• Với trẻ bú mẹ tiếp tục cho bú mẹ bình thường. Với trẻ ăn dặm và trẻ lớn: cho trẻ ăn lỏng, dễ tiêu, ăn ít một, chia làm nhiều bữa.
• Vệ sinh thân thể, mũi miệng cho trẻ. Sau mỗi cơn ho, vệ sinh sạch đờm ở miệng của trẻ, dùng khăn mềm lau sạch miệng bằng nước muối ấm. Có thể nhỏ mũi cho trẻ bằng nước muối sinh lý 9‰. Với trẻ lớn vệ sinh răng miệng và súc miệng bằng nước muối
• Cách ly trẻ bị bệnh với những trẻ khác để tránh lây lan bệnh
• Cho trẻ uống thuốc theo đơn của bác sĩ nếu có.

Đưa trẻ đi khám ngay khi trẻ ho có kèm 1 trong các dấu hiệu sau:

• Trẻ có nhiều cơn ho, trong cơn ho có đỏ hoặc tím mặt, thời gian mỗi cơn ho kéo dài
• Ăn kém, nôn trớ nhiều
• Ngủ ít
• Thở nhanh, khó thở

• Tiêm phòng: Tiêm vắc-xin phòng bệnh ho gà cho trẻ là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất, lên tới 90%.
• Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), lúc trẻ được 2 tháng tuổi là thời điểm kháng thể phòng bệnh ho gà mẹ truyền cho con bắt đầu hết. Khi đó, việc tiêm phòng cho trẻ vào thời điểm này là tốt nhất bởi nó giúp trẻ miễn dịch, không bị mắc bệnh, đồng thời tránh nguy cơ lây nhiễm bùng phát, bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
• Để phòng chống bệnh ho gà, Bộ Y tế khuyến cáo các gia đình hãy đưa trẻ đi tiêm chủng đầy đủ 3 mũi vắc-xin Quinvaxem (vắc-xin 5 trong 1) thuộc Chương trình tiêm chủng mở rộng để phòng các bệnh bạch hầu, ho gà, uốn ván, viêm gan B, Hemophilus influenza tuýp B.
• Cách ly người bệnh: Cho trẻ tránh xa những người có dấu hiệu bị ho gà. Những trường hợp nghi ngờ mắc bệnh cũng không nên cho tiếp xúc với trẻ nhỏ, nhất là những trẻ chưa được tiêm phòng.
• Đối với trẻ nhỏ và trẻ sơ sinh, nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm. Do đó, bạn cần điều trị ho gà cho trẻ càng sớm càng tốt. Đối với trẻ dưới 6 tháng tuổi, bạn cần đưa trẻ vào bệnh viện để theo dõi và điều trị nội trú tại bệnh viện.
• Đối với trẻ lớn hơn và chưa có biến chứng, bạn có thể cho trẻ điều trị bằng kháng sinh đặc hiệu trong vòng 10-14 ngày theo chỉ định của bác sĩ. Bạn tuyệt đối không tự ý cho trẻ sử dụng các thuốc an thần, thuốc giảm ho, long đờm,... bởi chúng có thể gây nguy hiểm cho trẻ.
• Tiêm vắc-xin phòng bệnh ho gà là cách tốt nhất giúp trẻ phòng bệnh ho gà tránh được cái biến chứng nguy hiểm của ho gà. Vắc - xin ho gà nằm trong vắc- xin 5 trong 1 hoặc 6 trong 1. Các bà mẹ lưu ý nên cho con tiêm đúng thời điểm, đủ liều, đủ thời gian để đạt hiệu quả tối đa.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec cung cấp cho quý khách hàng chương trình tiêm chủng trọn gói từ trẻ em đến người lớn với đầy đủ quyền lợi và dịch vụ kèm theo.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec đang cung cấp dịch vụ tiêm vắc-xin phòng bệnh ho gà với những lợi ích sau:

• Trẻ được thăm khám, sàng lọc đầy đủ các vấn đề về thể trạng và sức khỏe, tư vấn về vắc-xin phòng bệnh và phác đồ tiêm, cách theo dõi và chăm sóc trẻ sau tiêm chủng trước khi ra chỉ định tiêm vắc-xin theo khuyến cáo mới nhất của Bộ Y tế & Tổ chức Y tế Thế giới nhằm đảm bảo hiệu quả tốt nhất và an toàn nhất cho trẻ.
• Đội ngũ bác sĩ và điều dưỡng nhi giàu kinh nghiệm, chuyên nghiệp, hiểu tâm lý trẻ và áp dụng cách giảm đau hiệu quả cho trẻ trong quá trình tiêm chủng.
• 100% trẻ tiêm chủng được theo dõi 30 phút sau tiêm và đánh giá lại sức khỏe trước khi ra về.
• Được theo dõi đa khoa trước, trong và sau tiêm chủng tại Hệ thống y tế Vinmec và luôn có ekip cấp cứu sẵn sàng phối hợp với phòng tiêm chủng.
• xử trí các trường hợp sốc phản vệ, suy hô hấp - ngừng tuần hoàn, đảm bảo xử lý kịp thời, đúng phác đồ khi có sự cố xảy ra.
• Phòng tiêm chủng thoáng mát, có khu vui chơi, giúp trẻ có cảm giác thoải mái và tâm lý tốt trước và sau khi tiêm chủng.
• Vắc xin được nhập khẩu và bảo quản tại hệ thống kho lạnh hiện đại, với dây chuyền bảo quản lạnh (Cold chain) đạt tiêu chuẩn GSP, giữ vắc-xin trong điều kiện tốt nhất để đảm bảo chất lượng.
• Bố mẹ sẽ nhận tin nhắn nhắc lịch trước ngày tiêm và thông tin tiêm chủng của bé sẽ được đồng bộ với hệ thống thông tin tiêm chủng quốc gia.

Video đề xuất: Tiêm vắc-xin ho gà ở trẻ sơ sinh