Nhận biết dị vật đường tiêu hóa trên ở trẻ em

Bài viết được duyệt chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Đặng Huy Toàn - Khoa Nhi - Sơ sinh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang

Dị vật đường tiêu hóa trên ở trẻ em là tình trạng đường ăn từ họng cho tới tâm vị của trẻ bị vật gì đó mắc lại. Đây là một trong các ca cấp cứu thường xuyên gặp phải thuộc chuyên khoa tai, mũi, họng ở nước ta. Trong những trường hợp dị vật đường tiêu hóa trên này, nếu không được phát hiện sớm và có biện pháp xử lý kịp thời có thể sẽ dẫn đến nhiều nguy cơ, có khả năng gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khoẻ lẫn tính mạng của bệnh nhân.

Thực ra nguyên nhân chủ yếu khiến chúng ta gặp phải tình trạng dị vật đường tiêu hóa trên ở trẻ em, xuất phát từ những thói quen ăn uống hàng ngày ví dụ như:

• Do cách chế biến thực phẩm không hợp lý, ví dụ như các loại thực phẩm có xương khi chế biến được chặt quá nhỏ hoặc vằm quá lớn khiến cho món ăn dễ gây hóc;
• Trong khi ăn hay cười đùa, nói chuyện, không tập trung nhai thức ăn dẫn đến việc nuốt luôn cả xương mà không hay biết;
• Trẻ em thường có sở thích ngậm các dị vật nhỏ và những trường hợp vô tình nuốt phải cũng là nguyên nhân khiến trẻ mắc phải bệnh trạng này.

Ngoài một số nguyên nhân trên thì hẹp thực quản cũng chính là lý do làm cho tình trạng dị vật đường tiêu hóa trên xảy ra. Thông thường, sẽ có 3 chỗ hẹp sinh lý bao gồm:

• Miệng thực quản cách cung răng trên (CCRT) của người lớn khoảng 15cm;
• Vị trí bắt ngang qua của cung động mạch chủ khoảng 27cm CCRT ở người lớn và đoạn phế quản gốc trái vắt qua;
• Thực quản chui qua cơ hoành hoặc còn có thể là điểm cuối cùng của thực quản ở tâm vị.

Hơn thế nữa còn có một số tình trạng hẹp thực quản mà chúng ta có thể mắc phải như: khối u, sẹo hẹp, túi thừa, co thắt..

Theo số liệu thống kê lâm sàng cho thấy, có đến 80% trên tổng các ca mắc phải dị vật ở đoạn thực quản cổ, đoạn thực quản ngực chiếm 12% và đoạn cơ hoành tâm vị chỉ chiếm 8%.

Một khi mắc phải bệnh dị vật đường tiêu hóa trên bệnh nhân sẽ bắt đầu xuất hiện các triệu chứng sau đây:

Triệu chứng ở giai đoạn đầu:

• Toàn thân không bị sốt, khi nuốt cảm thấy vướng và đau dẫn đến khó khăn trong ăn uống;
• Tình trạng dị vật to sẽ không nuốt được cả nước bọt mà phải liên tục nhổ ra ngoài;
• Phát hiện điểm đau khu trú ở vùng máng cảnh khi khám, giai đoạn này thực quản hơi bị lệch về bên trái cho nên những phát hiện thường sẽ gặp ở bên trái nhiều hơn;
• Khám họng hoặc soi thanh quản gián tiếp có thể thấy hình ảnh dị vật ở vùng này;
• Kết quả xét nghiệm máu cho thấy bạch cầu đa nhân trung tính tăng trưởng nhẹ khi có tình trạng nhiễm trùng xảy ra;
• Kết quả chụp X - Quang có thể cho thấy hình ảnh dị vật ở đoạn thực quản cổ nếu cản quang, dày phần mềm trước cột sống cổ;
• Kết quả chụp phim phổi có thể thấy được dị vật kim loại ở đoạn thực quản ngực.

Triệu chứng ở giai đoạn biến chứng:

Sau khi mắc dị vật khoảng 24h - 48h sẽ có 2 trường hợp xảy ra đó là viêm tấy hoặc áp xe thành thực quản và viêm tấy hoặc áp xe quanh thực quản.

Trường hợp viêm tấy hoặc áp xe thành thực quản:

• Toàn thân sốt cao 30 - 40 độ C, môi khô, lưỡi bẩn, hơi thở có mùi hôi đều là những triệu chứng xảy ra nếu bị nhiễm trùng;
• Sức khỏe suy giảm vì không ăn uống được trong nhiều ngày liền;
• Tình trạng đau, vướng khi nuốt diễn ra ngày càng nghiêm trọng ở một vị trí nhất định nào đó;
• Vùng máng cảnh sưng nề, ấn vào thấy đau, thanh quản lọc cọc - cột sống giảm hoặc mất;
• Bạch cầu trong máu tăng cao chủ yếu là do đa nhân trung tính;
• Kết quả chụp X - Quang cho thấy khoảng phần mềm trước cột sống dày hơn bình thường, độ cong sinh lý của cột sống không còn, nếu cản quang còn có thể thấy được hình ảnh của dị vật.

Trường hợp viêm tấy hoặc áp xe quanh thực quản:

• Nếu nhiễm trùng nặng có thể thấy choáng cho suy kiệt;
• Không ăn uống được, cổ không quay được, cằm luôn phải cúi xuống không ngửa đầu lên được, dáng đi lom khom;
• Khó thở, khi thở sâu sẽ thấy đau, giọng nói bị khàn;
• Dị vật ở đoạn thực quản - cổ thì vùng thanh quản sẽ bị sưng, ấn vào sẽ rất đau. Lọc cọc thanh quản - cột sống bị mất. Vùng cổ viêm tấy, tràn khí dưới da.
• Dị vật ở vùng thực quản ngực sẽ khiến bệnh nhân đau khi hít thở sâu, dáng đi lom khom.

Có thể thấy bệnh dị vật đường ăn ở trẻ em sẽ dẫn đến những ảnh hưởng vô cùng nghiêm trọng. Chính vì vậy, chúng ta có thể dựa vào các nguyên nhân dị vật đường ăn như đã nói bên trên để có hướng đề phòng, hạn chế nguy cơ mắc phải bệnh lý này.

Ngay khi thấy trẻ có các triệu chứng dị vật đường ăn thì cần đưa trẻ đến bệnh viện để được các bác sĩ chuyên khoa tư vấn theo dõi và điều trị. Khoa nhi tại hệ thống Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là địa chỉ tiếp nhận và thăm khám các bệnh lý mà trẻ sơ sinh cũng như trẻ nhỏ dễ mắc phải: sốt virus, sốt vi khuẩn, viêm tai giữa, viêm phổi ở trẻ,... Với hệ thống cơ sở vật chất, trang thiết bị y tế hiện đại, không gian vô trùng, giảm thiểu tối đa tác động cũng như nguy cơ lây lan bệnh, Vinmec sẽ mang lại sự hài lòng cho Quý khách hàng và được các chuyên gia trong ngành đánh giá cao với:

• Quy tụ đội ngũ y bác sĩ về Nhi khoa: gồm các chuyên gia có trình độ chuyên môn cao (giáo sư, phó giáo sư, tiến sĩ, thạc sĩ), giàu kinh nghiệm, từng công tác tại các bệnh viện lớn như Bạch Mai, 108.. Các bác sĩ đều được đào tạo bài bản, chuyên nghiệp, có tâm - tầm, am hiểu tâm lý trẻ. Bên cạnh các bác sĩ chuyên khoa Nhi trong nước, khoa Nhi còn có sự tham gia của các chuyên gia nước ngoài (Nhật Bản, Singapore, Úc, Mỹ) luôn tiên phong áp dụng những phác đồ điều trị mới nhất và hiệu quả nhất.
• Dịch vụ toàn diện: Trong lĩnh vực Nhi khoa, Vinmec cung cấp chuỗi các dịch vụ khám - chữa bệnh liên hoàn từ Sơ sinh đến Nhi và Vaccine,... theo tiêu chuẩn Quốc tế để cùng bố mẹ chăm sóc sức khỏe bé từ khi lọt lòng đến tuổi trưởng thành
• Kỹ thuật chuyên sâu: Vinmec đã triển khai thành công nhiều kỹ thuật chuyên sâu giúp việc điều trị các căn bệnh khó trong Nhi khoa hiệu quả hơn: phẫu thuật thần kinh - sọ, ghép tế bào gốc tạo máu trong điều trị ung thư.
• Chăm sóc chuyên nghiệp: Ngoài việc thấu hiểu tâm lý trẻ, Vinmec còn đặc biệt quan tâm đến không gian vui chơi của các bé, giúp các bé vui chơi thoải mái và làm quen với môi trường của bệnh viện, hợp tác điều trị, nâng cao hiệu quả khám chữa bệnh.