Nhỏ sữa mẹ vào mắt trẻ: Đừng tùy tiện

Bài viết được tư vấn chuyên môn Thạc sĩ, Bác sĩ Phan Ngọc Hải - Khoa Nhi - Sơ sinh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng. Bác sĩ Hải từng làm việc tại Khoa Nhi sơ sinh của Bệnh viện Phụ sản Nhi Đà Nẵng và Bệnh viện Hoàn Mỹ Đà Nẵng. Thế mạnh của bác là khám và điều trị nhi khoa tổng quát, khám và điều trị nhi sơ sinh, hồi sức nhi.

Sữa mẹ không chỉ cung cấp dinh dưỡng tối ưu nhất cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ mà còn cung cấp miễn dịch bảo vệ mà không một sản phẩm nào có thể thay thế. Có rất nhiều bà mẹ cho rằng nhỏ sữa mẹ vào mắt có khả năng điều trị hiệu quả trong các trường hợp nhiễm trùng mắt như viêm kết mạc. Bằng chứng truyền miệng cho công dụng này của sữa mẹ quá nhiều tuy nhiên chưa có một bằng chứng khoa học nào được chứng minh.

Viêm kết mạc là tình trạng viêm có đi kèm hoặc không sưng màng lót mặt trong mắt. Triệu chứng bao gồm sưng và đỏ mắt. Nguyên nhân chủ yếu của viêm kết mạc là nhiễm virus, còn được gọi là đau mắt đỏ. Đau mắt đỏ có tỷ lệ lây lan cao và thường gây thành dịch ở trường học.

Viêm kết mạc do vi rút thường tự khỏi mà không cần điều trị gì. Viêm kết mạc do vi khuẩn ít phổ biến hơn và thường được điều trị với kháng sinh nhỏ mắt. Ngoài ra viêm kết mạc ở trẻ nhỏ có thể do dị ứng hoặc kích thích từ các tác nhân bên ngoài khác (có thể là dầu gội).

Một vài nghiên cứu có liên quan đến vấn đề này nhưng tất cả đều tập trung vào nhiễm trùng mắt và tắc tuyến lệ ở trẻ sơ sinh chứ chưa có các nghiên cứu trực tiếp về nhỏ sữa mẹ vào mắt trong điều trị viêm kết mạc ở trẻ.

Lưu ý rằng sữa non đã được sử dụng trong các nghiên cứu dưới đây. Sữa non là sữa đầu tiên được sản xuất trong vài ngày sau khi sinh. Sữa non có chứa nhiều kháng thể hơn.

Nghiên cứu 1: được thực hiện ở Ấn Độ. 51 trẻ sơ sinh được nhỏ sữa non vào mắt trong 3 ngày so sánh với nhóm chứng 72 trẻ sơ sinh khác không được điều trị bất cứ phương pháp nào. Có 35% trẻ trong nhóm chứng và 6% trẻ trong nhóm nhỏ sữa non vào mắt bị nhiễm trùng mắt trong thí nghiệm. Nhìn qua thì có vẻ như sữa non vượt trội hơn về khả năng ngăn chặn nhiễm trùng mắt ở trẻ sơ sinh. Tuy nhiên nghiên cứu này có rất nhiều vấn đề trong thiết kế nghiên cứu.

Trong 4 năm trước khi thực hiện nghiên cứu, bệnh viên chỉ có khoảng 5% mắc viêm kết mạc mắt. Vậy tại sao trong nhóm chứng tỷ lệ nhiễm trùng mắt lại lên tới 35%. Điều đó hoàn toàn không minh bạch. Nhóm trẻ được nhỏ sữa non vào mắt được sắp xếp ở cánh phía Nam của bệnh viện và đa số được sinh mổ. Nhóm chứng thì được xếp ở cánh phía Bắc và đa số được sinh thường qua đường âm đạo. Mặt khác nghiên cứu không chỉ ra được sự an toàn khi nhỏ sữa non vào mắt trẻ sơ sinh.

Nghiên cứu 2: là nghiên cứu in vitro trong ống nghiệm về nhiễm trùng mắt ở 22 trẻ sơ sinh Nigeria. Mắt của trẻ nhiễm trùng được lau bằng gạc và vi khuẩn trên gạc được thêm vào các loại kháng sinh khác nhau hoặc sữa non hoặc sữa mẹ trưởng thành. Vi khuẩn chủ yếu tìm thấy trong nghiên cứu là tụ cầu và trực khuẩn ruột. Sơ đồ dưới đây cho thấy mức độ nhạy cảm của vi khuẩn với 3 kháng sinh chủ yếu, sữa non và sữa mẹ trưởng thành.

Ví dụ: tụ cầu bị ức chế 100% bởi Gentamicin, 50% bởi sữa non và không bị ức chế bởi sữa mẹ bình thường. Nghiên cứu cho chúng ta thấy điều gì? Hiệu quả của sữa mẹ trong điều trị nhiễm trùng mắt phụ thuộc vào loại vi khuẩn và sữa non thì có tác dụng hơn. Tuy nhiên nghiên cứu chỉ tập trung vào 2 loại vi khuẩn mặc dù có rất nhiều nguyên nhân gây nhiễm trùng mắt và nghiên cứu cũng không tập trung vào nhiễm trùng do virus. Hơn nữa đây là nghiên cứu in vitro, tức là nghiên cứu trong phòng thí nghiệm bởi vì vi khuẩn sẽ phát triển hoàn toàn khác khi trên tiêu bản so với trên mắt của trẻ.

Nghiên cứu 3: 1 nghiên cứu hồi cứu nhỏ thực hiện ở Tây Ban Nha, so sánh nhỏ sữa mẹ và nhỏ kháng sinh trong tắc tuyến lệ ở trẻ sơ sinh. Kết quả cho thấy tắc tuyến lệ được giải quyết nhanh hơn ở nhóm nhỏ sữa mẹ so với nhóm nhỏ kháng sinh.

Không có đủ bằng chứng chứng minh sữa mẹ có tác dụng trong điều trị nhiễm trùng mắt ở trẻ nhỏ. Các nghiên cứu trên cho thấy sử dụng sữa mẹ có vẻ an toàn và hiệu quả trong nhiễm trùng mắt do vi khuẩn và tắc tuyến lệ. Và nhỏ sữa non vào mắt có tác dụng vượt trội hơn so với sữa mẹ trưởng thành. Tuy nhiên trẻ em trong các nghiên cứu trên là trẻ sơ sinh, không có nghiên cứu trên trẻ lớn hơn và nghiên cứu in vitro có sự khác biệt rất lớn so với với nghiên cứu in vivo thực hiện trên người.

Ngoài ra, đa số viêm kết mạc ở trẻ là viêm kết mạc do virus, bệnh thường tự khỏi trong 1 tuần mà không cần điều trị gì. Không có các nghiên cứu nhỏ sữa vào mắt trẻ ngoài tuổi sơ sinh, không có nghiên cứu trên viêm kết mạc virus.

Nếu con bạn bị nhiễm trùng mắt, bạn nên đưa trẻ đến gặp bác sĩ Nhi khoa hoặc bác sĩ chuyên khoa mắt ngay lập tức. Với viêm kết mạc sơ sinh có thể dẫn đến tổn thương mắt nặng nề, bao gồm cả mù lòa.

Là lĩnh vực trọng điểm của hệ thống Y tế Vinmec, Khoa Nhi luôn mang lại sự hài lòng cho Quý khách hàng và được các chuyên gia trong ngành đánh giá cao với:

• Quy tụ đội ngũ y bác sĩ về Nhi khoa: gồm các chuyên gia có trình độ chuyên môn cao (giáo sư, phó giáo sư, tiến sĩ, thạc sĩ), giàu kinh nghiệm, từng công tác tại các bệnh viện lớn như Bạch Mai, 108.. Các bác sĩ đều được đào tạo bài bản, chuyên nghiệp, có tâm - tầm, am hiểu tâm lý trẻ. Bên cạnh các bác sĩ chuyên khoa Nhi trong nước, khoa Nhi còn có sự tham gia của các chuyên gia nước ngoài (Nhật Bản, Singapore, Úc, Mỹ) luôn tiên phong áp dụng những phác đồ điều trị mới nhất và hiệu quả nhất.
• Dịch vụ toàn diện: Trong lĩnh vực Nhi khoa, Vinmec cung cấp chuỗi các dịch vụ khám - chữa bệnh liên hoàn từ Sơ sinh đến Nhi và Vaccine,... theo tiêu chuẩn Quốc tế để cùng bố mẹ chăm sóc sức khỏe bé từ khi lọt lòng đến tuổi trưởng thành
• Kỹ thuật chuyên sâu: Vinmec đã triển khai thành công nhiều kỹ thuật chuyên sâu giúp việc điều trị các căn bệnh khó trong Nhi khoa hiệu quả hơn: phẫu thuật thần kinh - sọ, ghép tế bào gốc tạo máu trong điều trị ung thư.
• Chăm sóc chuyên nghiệp: Ngoài việc thấu hiểu tâm lý trẻ, Vinmec còn đặc biệt quan tâm đến không gian vui chơi của các bé, giúp các bé vui chơi thoải mái và làm quen với môi trường của bệnh viện, hợp tác điều trị, nâng cao hiệu quả khám chữa bệnh.

Bài viết tham khảo nguồn: scienceofmom.com