Rối loạn chức năng cơ hoành có thể gây khó thở, nấc cụt

Cơ hoành là một cơ quan quan trọng trong hệ thống hô hấp. Một khi cơ hoành gặp phải những rối loạn bất thường, chúng có thể gây ra tình trạng khó thở, nấc cụt.

Cơ hoành là một vân cơ dẹt, rộng, có hình vòm, làm thành một vách gân - cơ, ngăn giữa vị trí lồng ngực và ổ bụng. Cơ hoành có vai trò quan trọng trong sinh lý hệ hô hấp. Khi cơ hoành co thì vòm hoành hạ xuống, giúp cho lồng ngực giãn, áp lực trong lồng ngực giảm, không khí được hít vào trong và ngược lại.

Cơ hoành giải phẫu có diện tích bề mặt trung bình vào khoảng 250 cm2, khi cơ hoành hạ xuống 1 cm, tức là thể tích khí lưu vào phổi sẽ tăng xấp xỉ 250ml, khoảng một nửa thể tích khí lưu thông. Khi cơ hoành hạ xuống đến 7 - 8 cm, thể tích khí vào phổi lúc này có thể lên đến 2000ml. Như vậy, khi cơ hoành bị tổn thương sẽ ảnh hưởng rất lớn đến lưu lượng khí ra vào phổi, gây ra suy hô hấp.

Triệu chứng của rối loạn chức năng cơ hoành có nhiều mức độ khác nhau, phụ thuộc vào độ nặng của tổn thương. Nếu cơ hoành chỉ yếu đi chứ chưa bị liệt hoặc có thể tổn thương chỉ xảy ra ở một bên (cơ hoành phải hoặc cơ hoành trái), bệnh nhân chỉ có biểu hiện khó thở khi gắng sức, hay khi vận động nhiều.

Trong trường hợp cơ hoành bị liệt hoàn toàn, triệu chứng khó thở sẽ biểu hiện thường xuyên hơn. Liệt một bên cơ hoành cũng có khả năng gây khó thở khi bệnh nhân nằm ở tư thế ngửa. Ngoài ra, các bệnh kèm theo như suy tim, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, béo phì, nhược cơ... có thể khiến tình trạng khó thở thêm trầm trọng hơn khi bị rối loạn chức năng cơ hoành.

Khó thở do liệt cơ hoành hai bên cũng nặng thêm mỗi khi bệnh nhân gập người, khi nằm đầu thấp hoặc khi tắm ngập nước từ thắt lưng trở lên. Liệt toàn bộ cơ hoành thường khiến cho bệnh nhân bị mất ngủ, giảm thông khí khi ngủ, mệt mỏi, khả năng tập trung kém, đau đầu, chóng mặt. Một số biến chứng khác do liệt cơ hoành là xẹp phổi, hoặc viêm hai đáy phổi.

Có rất nhiều nguyên nhân gây rối loạn chức năng cơ hoành. Dựa vào vị trí tổn thương người ta chia ra làm 2 loại chính: tổn thương tại não và tủy sống như xơ cứng rải rác.

Ngoài ra còn có những nguyên nhân khác như đột quỵ, dị dạng Arnold - Chiari, liệt tứ chi, xơ cứng cột bên teo cơ, bại liệt, teo cơ do; tổn thương thần kinh hoành trong hội chứng Guillain - Barré, các khối u trung thất, bệnh lý thần kinh ngoại vi, các viêm nhiễm mạn tính gây mất myelin ở các rễ và dây thần kinh, tổn thương thần kinh hoành trong phẫu thuật tim, vô căn.

Bên cạnh đó, tình trạng căng phổi quá mức gặp trong bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, hen phế quản... cũng có thể là nguyên nhân gây tổn thương cơ hoành.

Tổn thương cơ hoành cũng có thể nằm trong bệnh cảnh chung của các bệnh như nhược cơ, ngộ độc một số thuốc, loạn dưỡng cơ, viêm cơ do nhiễm khuẩn hoặc chuyển hóa, dùng corticoid kéo dài... Bệnh lý rối loạn chức năng cơ hoành cũng hay gặp ở các bệnh nhân nặng trong các khoa hồi sức tích cực như nhiễm khuẩn, suy đa tạng, thông khí nhân tạo kéo dài, đái tháo đường, suy kiệt nặng, sử dụng thuốc giãn cơ, rối loạn điện giải như hạ kali, phospho, canxi, magie máu...

Điều trị rối loạn chức năng cơ hoành chủ yếu là điều trị nguyên nhân như các bệnh lý tại não và tủy sống; bồi phụ đủ kali, phospho, Magie, Canxi; điều trị tốt các tình trạng gây căng phổi gặp trong bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, hen phế quản; điều trị chống nhiễm khuẩn...

Nếu triệu chứng khó thở tăng lên, có thể cho bệnh nhân thở máy ngắt quãng hoặc liên tục. Phẫu thuật khâu kéo căng cơ hoành cũng được chỉ định trong một số trường hợp nặng, điều trị nội khoa không kết quả.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là một trong những bệnh viện không những đảm bảo chất lượng chuyên môn với đội ngũ y bác sĩ, hệ thống trang thiết bị công nghệ hiện đại mà còn nổi bật với dịch vụ khám, tư vấn và chữa bệnh toàn diện, chuyên nghiệp; không gian khám chữa bệnh văn minh, lịch sự, an toàn và tiệt trùng tối đa.