Lưu ý triệt sản sau sinh

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Bác sĩ chuyên khoa II Huỳnh Thị Hiên - Bác sĩ Sản phụ khoa - Khoa Sản phụ khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang.

Triệt sản là phương pháp ngừa thai an toàn và có hiệu quả cao. Đây là phương pháp có thủ thuật đơn giản lại không ảnh hưởng đến sức khỏe sinh lý. Tuy nhiên, thời điểm lựa chọn triệt sản có vai trò rất quan trọng, đặc biệt là khi thực hiện thủ thuật ở phụ nữ sau sinh.

Hiện nay, phương pháp ngừa thai bằng triệt sản nữ được áp dụng phổ biến bởi ưu điểm hơn các phương pháp khác. Nghiên cứu của các nhà khoa học về thủ thuật triệt sản nữ cho các kết quả sau:

• Phụ nữ thực hiện triệt sản không có sự thay đổi đáng kể trong chu kỳ kinh nguyệt.
• Nghiên cứu của tác giả Costello và cộng sự cho thấy hơn 80% phụ nữ không có sự thay đổi ham muốn tình dục sau khi thực hiện thắt ống dẫn trứng.
• Thủ thuật triệt sản không bảo vệ người bệnh khỏi các bệnh lây truyền qua đường tình dục, nên cần kết hợp với các biện pháp tránh thai khác trong trường hợp có bệnh về đường tình dục.
• Thủ thuật triệt sản không gây ra các biến chứng lâu dài về sức khỏe cho người bệnh và không làm tăng nguy cơ mắc các bệnh ung thư vú, ung thư nội mạc tử cung và giảm mật độ xương.
• Kết quả nghiên cứu cho thấy khoảng 0,9 – 26% phụ nữ hối tiếc sau triệt sản, trong đó phụ nữ nhỏ hơn 30 tuổi chiếm tỷ lệ lớn nhất. Các yếu tố gây hối tiếc bao gồm tình trạng hôn nhân, sức khỏe con cái, tiền thai.

Triệt sản nữ là thủ thuật làm tắc nghẽn ống dẫn trứng để trứng không di chuyển vào tử cung, từ đó ngăn không cho tinh trùng và trứng gặp nhau. Triệt sản sau sinh là phương pháp triệt sản thực hiện ở phụ nữ ngay sau khi sinh.

Phương pháp triệt sản an toàn, cho hiệu quả ngừa thai cao và được bác sĩ khuyên thực hiện ở những phụ nữ trên 30 tuổi, có ít nhất hai con khỏe mạnh và con thứ hai trên 3 tuổi.

Phương pháp triệt sản sau sinh được áp dụng phổ biến nhất là thắt ống dẫn trứng. Trường hợp phụ nữ sinh nở tự nhiên, bác sĩ sẽ tiến hành rạch một đường nhỏ ở vùng bụng để thực hiện thủ thuật. Trường hợp phụ nữ sinh mổ, thủ thuật thắt ống dẫn trứng sau sinh có thể được thực hiện thông qua đường mổ ở bụng được rạch khi lấy thai.

Triệt sản trong lúc mổ lấy thai là phương pháp ngừa thai cho nhiều ưu việt hơn so với các phương pháp khác như:

• Đây là thủ thuật ngừa thai vĩnh viễn, an toàn, hiệu quả cao, đơn giản và rẻ tiền.
• Sản phụ không cần phải theo dõi vị trí vòng tránh thai định kỳ như ở phương pháp sử dụng dụng cụ tử cung.
• Chi phí thực hiện triệt sản không cao
• Sản phụ không bị ảnh hưởng bởi các yếu tố chủ quan như quên uống thuốc khi dùng thuốc tránh thai hay sử dụng sai cách trong phương pháp dùng bao cao su.

Sản phụ vừa sinh, các ống dẫn trứng và tử cung vẫn còn mở rộng và nằm ngay dưới thành bụng dưới rốn. Vì vậy, thủ thuật triệt sản sau sinh thực hiện tốt nhất trước khi tử cung trở về vị trí bình thường của nó, thường là trong khoảng một giờ hoặc vài ngày sau sinh. Tuy nhiên, sản phụ vỡ ối sớm, sốt trong chuyển dạ và có nguy cơ nhiễm trùng thì bác sĩ nên tạm dừng thực hiện thủ thuật, có thể chuyển sang tuần thứ 8 sau sinh. Trường hợp sản phụ sinh mổ, thủ thuật được thực hiện ngay sau khi em bé được đưa ra.

Triệt sản sau sinh được các bác sĩ thực hiện theo các bước như sau:

• Bác sĩ tiến hành gây mê vùng, gây mê toàn thân hoặc gây mê tại chỗ.
• Bác sĩ thực hiện mổ một đường nhỏ dưới rốn.
• Trường hợp sản phụ sinh mổ, ống dẫn trứng được thắt thông qua vết mổ sinh. Bác sĩ đưa ống dẫn trứng lên cao hơn qua vết mổ, sau đó thực hiện cắt và thắt lại bằng chỉ chuyên dụng. Cuối cùng bác sĩ khâu và băng vết mổ lại.

Thủ thuật triệt sản sau sinh được thực hiện trong khoảng 30 phút và thực hiện sớm ngay sau khi sinh nở sẽ không làm kéo dài thời gian nằm viện của người mẹ. Hiệu quả của thủ thuật này chỉ tác động lên ống dẫn trứng và không gây ảnh hưởng đến buồng trứng, do vậy thực hiện phương pháp này sẽ không ảnh hưởng đến nội tiết, chu kỳ kinh nguyệt cũng như vấn đề sinh hoạt tình dục.

Các tác dụng phụ của triệt sản sau sinh tùy thuộc vào loại thuốc gây mê được sử dụng và cách thức thực hiện phẫu thuật. Người bệnh có thể cảm thấy đau ở vùng phẫu thuật và cảm giác mệt mỏi. Một số tác dụng phụ có thể xảy ra khi thực hiện thủ thuật triệt sản bao gồm:

• Chóng mặt
• Buồn nôn
• Đau vai
• Đau quặn bụng
• Đầy bụng
• Đau họng (Do sử dụng ống thở trong trường hợp gây mê toàn thân)

Trường hợp người bệnh đau bụng kéo dài trong vài ngày hoặc cơn đau dần nặng lên kèm theo sốt, người bệnh phải đến ngay cơ sở y tế để được thăm khám và xử trí.