Tiền mãn kinh và mãn kinh: Những điều cần biết

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi BS.Nguyễn Văn Thành - Bác sĩ Sản phụ khoa - Khoa Sản phụ khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang.

Theo tiến trình của sinh lý, khi phụ nữ đến độ tuổi từ 45-55 sẽ có những thay đổi về nồng độ estrogen, progesterone - đây là hai kích thích tố nữ được sản sinh tại buồng trứng của phụ nữ. Cùng với đó là sự suy giảm của buồng trứng cũng như sự mất cân bằng của nội tiết tố nữ, đây là thời điểm có tên gọi là tiền mãn kinh. Tuy nhiên không phải bất kỳ phụ nữ nào thời kỳ tiền mãn kinh cũng diễn ra vào độ tuổi từ 45-55, tùy vào cơ địa của từng người, giai đoạn này sẽ đến sớm hơn hoặc muộn hơn từ 2-5 năm.

Mãn kinh là thời điểm mà buồng trứng ngừng sản xuất các hormone estrogen và progesterone, đây được coi là thời kỳ quá độ từ tuổi trung niên sang tuổi già. Dấu hiệu nhận biết của giai đoạn mãn kinh là kinh nguyệt của bạn sẽ ngừng hẳn trong khoảng thời gian một năm, trừ các trường hợp mất kinh do bệnh lý. Thời kỳ mãn kinh diễn ra trong một quá trình khá dài, các chức năng sinh sản sẽ từ từ biến mất, teo cơ quan sinh sản và bạn sẽ không thể có thai được nữa.

Thời kỳ tiền mãn kinh và mãn kinh là khoảng thời gian chị em phụ nữ hay thay đổi về tâm sinh lý do các thay đổi bên trong và bên ngoài cơ thể như rối loạn mạch, bốc hỏa có thể kéo dài nhiều tháng hoặc nhiều năm.

Do nhiều nguyên nhân khác nhau như cơ địa của mỗi người, môi trường sống và chế độ dinh dưỡng, thời kỳ mãn kinh được chia thành hai giai đoạn là mãn kinh sớm và mãn kinh muộn.

• Mãn kinh sớm: Trường hợp mãn kinh trước 40 tuổi được đánh giá là mãn kinh sớm. Vào thời điểm này, các nang noãn không chín hoặc không thể phóng thích được nữa, bạn sẽ không thể mang thai và cơ thể có nhiều thay đổi như: khô âm đạo, đau rát khi quan hệ tình dục và gây nhiều khó khăn trong đời sống vợ chồng. Có nhiều nguyên nhân gây mãn kinh sớm ở phụ nữ như: phẫu thuật cắt tử cung còn hai buồng trứng, rối loạn miễn dịch, sử dụng nhiều chất kích thích như rượu, bia, thuốc lá có hại cho cơ thể...
• Mãn kinh muộn: Sau 55 tuổi không mãn kinh được gọi là mãn kinh muộn.

Nguyên nhân gây mãn kinh ở phụ nữ:

• Tuổi tác: Thời kỳ mãn kinh đến là một quá trình tự nhiên của chu kỳ sống của mỗi phụ nữ: thời kỳ dậy thì, sinh sản, tiền mãn kinh rồi đến mãn kinh;
• Phẫu thuật cắt bỏ tử cung: Nếu cắt bỏ tử cung và hai buồng trứng, phụ nữ sẽ trực tiếp chuyển sang giai đoạn mãn kinh mà không cần qua thời kỳ tiền mãn kinh, chu kỳ kinh nguyệt sẽ dừng lại ngay lập tức;

• Hóa trị và xạ trị: Phụ nữ bị ung thư sử dụng các phương pháp hóa trị hoặc xạ trị, đây cũng là nguyên nhân dẫn đến mãn kinh, tuy nhiên thời kỳ mãn kinh sẽ xảy ra từ từ với tiền mãn kinh từ vài tháng đến vài năm rồi mới mãn kinh thực sự;
• Suy buồng trứng sớm: Buồng trứng bị lão hóa trước tuổi sẽ ngừng hoạt động và gây mãn kinh sớm ở phụ nữ;
• Suy giảm nội tiết tố nữ: Đây cũng là một trong những nguyên nhân hình thành mãn kinh ở phụ nữ.

Việc nhận biết được bản thân đã đến thời kỳ mãn kinh hay chưa sẽ giúp bạn chuẩn bị được tâm lý sẵn sàng để vượt qua thời kỳ này. Dưới đây là những dấu hiệu nhận biết mãn kinh ở phụ nữ:

• Đi tiểu nhiều lần, tiểu khó, tiểu rắt;
• Kinh nguyệt không đều, có thể dừng đột ngột hoặc rong kinh, lượng máu kinh cũng giảm đáng kể;
• Rối loạn chức năng tình dục, giảm ham muốn, âm đạo khô hoặc không tiết chất nhờn khiến việc quan hệ khó khăn hơn;
• Đau nhức xương khớp do lượng estrogen giảm xuống, quá trình hủy xương tăng lên và tái tạo xương giảm xuống, bạn rất dễ gặp các vấn đề về xương như loãng xương;
• Giảm khả năng sinh sản, chức năng buồng trứng suy giảm, cơ hội thụ thai thấp;
• Bốc hỏa và đổ mồ hôi đêm, người lúc nào cũng cảm thấy nóng, cơ thể tăng nhiệt độ đột ngột ở phần trên hoặc toàn bộ cơ thể;
• Mất ngủ và mất ngủ gián đoạn, không thể ngủ sâu, người nóng gây đổ mồ hôi nhất là vào ban đêm;

• Chóng mặt, mất ngủ, không kiểm soát được cân nặng, lượng mỡ bụng gia tăng đáng kể;
• Thay đổi tâm trạng, phụ nữ thời kỳ này rất hay cáu kỉnh với mọi người;
• Những thay đổi khác như hay quên, da dẻ cũng xấu hơn, tóc dễ rụng hơn.

Mãn kinh là khoảng thời gian mà bất kỳ người phụ nữ nào cũng sẽ phải trải qua, các ảnh hưởng của mãn kinh đối với phụ nữ theo nhiều cách khác nhau, có thể không có ảnh hưởng hoặc ảnh hưởng lớn đến với họ. Sau đây là một số ảnh hưởng thường thấy của mãn kinh đến phụ nữ:

• Ảnh hưởng về sức khỏe

Phụ nữ thời kỳ mãn kinh gặp nhiều vấn đề về sức khỏe như: loãng xương dễ gây gãy xương và khó lành hơn do tuổi tác đã cao, các bệnh về tim mạch có thể gây đột quỵ do nguyên nhân lượng estrogen sụt giảm nghiêm trọng.

• Ảnh hưởng về sắc đẹp

Thời kỳ mãn kinh lượng estrogen sụt giảm khiến da dẻ xấu đi, nhăn nheo và không còn đàn hồi như thời trẻ, các vết nám, đồi mồi hiện rõ hơn. Việc duy trì cân nặng cũng trở nên khó khăn, bạn rất dễ tăng cân và mỡ bụng. Tóc cũng khô cứng hơn, dễ rụng, ngực cũng teo đi và có xu hướng nhão hơn.

• Ảnh hưởng về tâm sinh lý

Thời kỳ mãn kinh được đánh giá là thời điểm dễ khiến phụ nữ thay đổi tính cách, họ sẽ trở nên dễ cáu bẳn hơn, dễ xúc động hơn. Khả năng tập trung và ghi nhớ cũng giảm thiểu rõ rệt. Ham muốn tình dục cũng suy giảm và nhiều vấn đề về cơ thể thay đổi.

Mặc dù thời kỳ mãn kinh đem đến nhiều thay đổi cho phụ nữ, nhưng nếu hiểu rõ về nó và có những phương pháp điều tiết sẽ khiến bạn vượt qua khoảng thời gian này và dần thích ứng, làm quen với những thay đổi của cơ thể. Sau đây là một vài lời khuyên dành cho phụ nữ nói chung và cho những người sắp đến tuổi mãn kinh nói riêng để có thể vượt qua thời kỳ này:

• Có một chế độ sống khoa học, ăn uống ngủ nghỉ hợp lý để có sức khỏe tốt, đặc biệt nên ăn nhiều rau củ quả, các sản phẩm từ đậu nành và các axit béo tốt, uống nhiều sữa để tránh loãng xương.
• Chú ý theo dõi sức khỏe bản thân, như đã nói ở trên, đây là thời kỳ phụ nữ gặp nhiều vấn đề về sức khỏe, bạn nên đi khám sức khỏe định kỳ để có thể phát hiện sớm những bất thường của cơ thể để có thể điều trị sớm nhất. Bạn nên có thời gian thư giãn hằng ngày, tránh để cơ thể căng thẳng, có thể tìm đến các hoạt động giải trí nhẹ nhàng như đi dạo, xem phim, tập yoga, khiêu vũ.
• Từ bỏ những thói quen xấu ảnh hưởng đến cơ thể như thức khuya, ăn uống không khoa học, sử dụng các chất kích thích như rượu, bia thuốc lá.
• Uống đủ lượng nước trong ngày, việc này sẽ giúp đào thải cặn bã ra khỏi cơ thể, giúp bạn điều hòa thân nhiệt.