Các lát cắt tiêu chuẩn trong siêu âm bụng

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa I Trần Công Trình - Bác sĩ Chẩn đoán hình ảnh - Khoa Chẩn đoán hình ảnh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park. Bác sĩ có nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực chẩn đoán hình ảnh.

Siêu âm ổ bụng là kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh rất quan trọng trong thực hành lâm sàng, giúp các bác sĩ chẩn đoán chính xác các bệnh lý về gan, mật, tụy, lá lách,... Vậy những lát cắt siêu âm bụng có chức năng chẩn đoán như thế nào?

Siêu âm bụng là kỹ thuật dùng sóng siêu âm để thu lại hình ảnh trong ổ bụng ở thời gian thực, giúp quan sát các cấu trúc bên trọng của các cơ quan nội tạng và phát hiện bất thường nếu có. Đây là kỹ thuật được sử dụng khá phổ biến trong cả kiểm tra sức khỏe định kỳ lẫn hỗ trợ chẩn đoán tại các khoa phòng nhằm mục đích phát hiện các vấn đề như:

• Bệnh lý gan: xơ gan, viêm gan, gan nhiễm mỡ, u gan, áp xe gan,...
• Bệnh lý tiêu hóa: lồng ruột, u tiêu hóa, viêm ruột thừa, xoắn ruột,...
• Bệnh lý đường mật: u đường mật, sỏi mật, viêm túi mật, dị dạng đường mật,...
• Bệnh lý hệ sinh dục: u xơ tử cung, u nang buồng trứng, ung thư tuyến tiền liệt,...
• Bệnh lý tuyến tụy: sỏi, viêm tụy cấp, u tụy,...
• Bệnh lý hệ niệu: sỏi niệu quản, viêm bàng quang, ung thư thận, ung thư bàng quang,...
• Bệnh lý lách: abscess lách, lách to, u lách,...
• Bệnh lý sau phúc mạc: xơ hóa phúc mạc, u sau phúc mạc,...

Lát cắt cơ bản trong siêu âm ổ bụng gồm cả lát cắt dọc và lát cắt ngang. Tuy nhiên, 9 lát cắt sau đây chỉ là những lát cắt cơ bản ban đầu vì siêu âm bụng rất linh hoạt và phụ thuộc và tình huống lâm sàng sẽ có sự điều chỉnh thích hợp

• Lát cắt dọc trung tâm: gồm lát dọc trên (ngay dưới mũi ức) và lát dọc dưới (ngay trên xương mu) tương ứng với đường trắng giữa giúp quan sát gan trái, động mạch chủ, tử cung (nữ) và một số cơ quan liên quan
• Lát cắt dọc bên: tương ứng với đường giữa đòn trái- phải, giúp quan sát gan phải, túi mật, thận phải, đuôi tụy, thận trái, lách, tá tràng, dạ dày.
• Lát cắt ngang trung tâm: căn cứ vào lát cắt dọc giữa xoay 90 độ sẽ được lát cắt ngang trung tâm giúp quan sát tụy, động mạch mạc treo tràng trên, bàng quang, tuyến tiền liệt
• Lát cắt ngang bên: là đường cắt vuông góc với đường giữa đòn, tại vị trí hạ sườn giúp quan sát gan phải, túi mật, thận, khoang Morison, lách và thận trái
• Lát cắt dọc sườn: là lát cắt dọc theo đường nách giữa giúp quan sát gan phải, khoang Morison, thận trái, lách
• Lát cắt ngang sườn

• Lát cắt hạ sườn: lát cắt theo hạ sườn phải giúp quan sát các tổ chức vùng rốn gan, bên trái có thể quan sát lách, thận trái
• Lát cắt khoang liên sườn: vị trí nằm ở khoang liên sườn 2 bên giúp quan sát gan phải và lách
• Lát cắt chéo hạ vị: được thực hiện tại khung chậu nhằm quan sát buồng trứng 2 bên (nữ) và niệu quản hai bên đoạn sát bàng quang

Siêu âm ổ bụng có thể thực hiện bất cứ khi nào trong hoạt động thăm khám hay kiểm tra sức khỏe định kỳ. Tuy nhiên, các chuyên gia khuyến cáo rằng mỗi người nên khám sức khỏe định kỳ mỗi năm 1 lần, với người lớn tuổi thì khoảng 6 tháng một lần. Qua đó, siêu âm bụng sẽ giúp phát hiện sớm các bệnh lý ở ổ bụng nhằm có hướng giải quyết kịp thời.

Bệnh nhân cũng có thể đến các cơ sở y tế siêu âm bụng nếu có các dấu hiệu bất thường như nghi ngờ có khối u trong bụng, bệnh lý nội tạng hoặc các triệu chứng như đau bụng, sờ thấy khối trong bụng, tiêu hóa kém, đau dạ dày, mệt mỏi không rõ nguyên nhân hay sụt cân nhanh.

Bạn cần lưu ý rằng trước khi siêu âm ổ bụng bệnh nhân cần nhịn ăn trong khoảng 6-8 giờ, uống nhiều nước, nhịn tiểu để làm bàng quang căng ra thuận lợi cho việc siêu âm. Khi bàng quang căng, hình ảnh trong tiểu khung như túi tinh, u vùng tiểu khung, tử cung, buồng trứng, tuyến tiền liệt cũng rõ ràng hơn, dễ quan sát và phát hiện bất thường.

Siêu âm ổ bụng là một phương pháp chẩn đoán hình ảnh được thực hiện thường quy tại các cơ sở y tế bệnh viện.

Kiểm tra sức khỏe tổng quát định kỳ giúp sớm phát hiện ra các vấn đề về sức khỏe ngay trong giai đoạn đầu. Điều này đặc biệt có ý nghĩa quan trọng đối với căn bệnh ung thư.