Các loại rối loạn lưỡng cực thường gặp

Thực tế có rất nhiều loại rối loạn lưỡng cực khác nhau nhưng tất cả đều liên quan đến các giai đoạn trầm cảm và hưng cảm ở một mức độ. Rối loạn lưỡng cực được nhận định là một chứng bệnh suốt đời và nhiều người ngay cả khi đã điều trị nhưng những dấu hiệu của bệnh vẫn có xu hướng quay trở lại.

Rối loạn cảm xúc lưỡng cực hay còn được gọi là bệnh hưng trầm cảm (hoặc trầm hưng cảm là một rối loạn tâm thần gây ra những thay đổi bất thường về mặt tâm trạng của một người, mức năng lượng, mức độ hoạt động, khả năng tập trung và việc thực hiện các công việc hàng ngày của người đó.

Rối loạn cảm xúc lưỡng cực thường được chẩn đoán ở cuối giai đoạn vị thành niên (tuổi thiếu niên) hoặc đầu giai đoạn tuổi trưởng thành. Đôi khi, các triệu chứng của bệnh rối loạn cảm xúc lưỡng cực có thể xuất hiện cả ở trẻ em dù tương đối hiếm gặp. Rối loạn lưỡng cực cũng có thể xuất hiện ở những người phụ nữ lần đầu tiên mang thai hoặc sau khi sinh con. Mặc dù các triệu chứng của bệnh có thể thay đổi theo thời gian nhưng chứng rối loạn lưỡng cực cần được điều trị suốt đời. Tuân thủ kế hoạch điều trị được các bác sĩ và chuyên gia quy định có thể giúp các bệnh nhân bị rối loạn cảm xúc lưỡng cực kiểm soát các triệu chứng bệnh và cải thiện được chất lượng cuộc sống.

Những người bị rối loạn lưỡng cực trải qua các giai đoạn cảm xúc dữ dội bất thường, thay đổi cách ngủ và mức độ hoạt động, các hành vi không điển hình mà thường không nhận ra tác dụng có hại hoặc không mong muốn của chúng. Những giai đoạn riêng biệt này được gọi là “giai đoạn tâm trạng”. Đôi khi mọi người trải qua cả triệu chứng hưng cảm và trầm cảm trong cùng một đợt. Đó được gọi là giai đoạn hỗn hợp. Những người trải qua một giai đoạn với các đặc điểm hỗn hợp có thể cảm thấy rất buồn, trống rỗng hoặc tuyệt vọng.

Một vài người có thể bị rối loạn lưỡng cực ngay cả khi các triệu chứng của họ ít nghiêm trọng hơn. Ví dụ, người mắc chứng rối loạn lưỡng cực (Bipolar II) trải qua chứng hưng cảm nhẹ, một dạng hưng cảm ít nghiêm trọng hơn. Trong giai đoạn hưng cảm nhẹ, người đó có thể cảm thấy rất tốt, có thể hoàn thành công việc và bắt kịp cuộc sống hàng ngày. Người đó cũng không cảm thấy có điều gì bất ổn, nhưng gia đình và bạn bè có thể nhận ra những thay đổi trong tâm trạng hoặc mức độ hoạt động. Nếu không được điều trị thích hợp, những người bị chứng hưng cảm nhẹ có thể tiến triển thành hưng cảm hoặc trầm cảm nghiêm trọng.

1.1 Chẩn đoán rối loạn cảm xúc lưỡng cực

Chẩn đoán và điều trị thích hợp có thể giúp những người bị rối loạn lưỡng cực có cuộc sống khỏe mạnh và năng động. Nói chuyện với bác sĩ là bước đầu tiên trong quá trình điều trị bệnh, bác sĩ có thể tiến hành một cuộc khám sức khỏe và yêu cầu các xét nghiệm y tế cần thiết để loại trừ các bệnh lý khác. Sau cùng có thể tiến hành đánh giá sức khỏe tâm thần hoặc giới thiệu đến một nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe tâm thần được đào tạo, chẳng hạn như bác sĩ tâm thần, nhà tâm lý học hoặc nhân viên xã hội lâm sàng có kinh nghiệm chẩn đoán và điều trị bệnh rối loạn lưỡng cực.Các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe tâm thần thường chẩn đoán rối loạn lưỡng cực dựa trên các triệu chứng, tiền sử suốt đời, kinh nghiệm của một người và trong một số trường hợp là tiền sử gia đình. Chẩn đoán chính xác bệnh ở tuổi trẻ là đặc biệt quan trọng.

1.2 Rối loạn lưỡng cực và các tình trạng khác

Một số triệu chứng rối loạn lưỡng cực tương tự như các triệu chứng của các bệnh khác, có thể gây khó khăn cho bác sĩ hoặc các chuyên gia trong việc chẩn đoán. Ngoài ra, nhiều người có thể bị rối loạn lưỡng cực cùng với một số tình trạng hoặc rối loạn tâm thần khác, chẳng hạn như rối loạn lo âu, rối loạn sử dụng chất kích thích hoặc rối loạn ăn uống.

Những người bị rối loạn lưỡng cực có nguy cơ mắc bệnh tuyến giáp, đau nửa đầu, bệnh tim, tiểu đường, béo phì và các bệnh thể chất khác.

• Rối loạn tâm thần: Đôi khi, một người bị hưng cảm hoặc trầm cảm nghiêm trọng có thể gặp các triệu chứng loạn thần, chẳng hạn như ảo giác hoặc ảo tưởng. Các triệu chứng loạn thần có xu hướng phù hợp với tâm trạng cực độ của người đó. Ví dụ: Những người có các triệu chứng loạn thần trong giai đoạn hưng cảm có thể có niềm tin phi thực tế rằng họ nổi tiếng, có nhiều tiền hoặc có sức mạnh đặc biệt. Kết quả là, những người bị rối loạn lưỡng cực đồng thời có các triệu chứng loạn thần đôi khi được chẩn đoán không chính xác với bệnh tâm thần phân liệt. Khi mọi người có các triệu chứng của rối loạn lưỡng cực và cũng trải qua các giai đoạn rối loạn tâm thần tách biệt với các giai đoạn tâm trạng, chẩn đoán thích hợp có thể là rối loạn tâm thần phân liệt.
• Lo lắng: Thông thường những người bị rối loạn lưỡng cực cũng bị rối loạn lo âu.
• Rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD): Thông thường những người bị rối loạn lưỡng cực cũng bị ADHD.
• Lạm dụng ma túy hoặc rượu: Những người bị rối loạn lưỡng cực có thể lạm dụng rượu hoặc ma túy và tham gia các hành vi nguy cơ cao khác vào những thời điểm suy giảm khả năng phán đoán trong giai đoạn hưng cảm.
• Rối loạn ăn uống: Trong một số trường hợp, những người bị rối loạn lưỡng cực cũng bị rối loạn ăn uống, chẳng hạn như ăn vô độ hoặc ăn vô độ.

Rối loạn lưỡng cực là một căn bệnh mạn tính mà người bệnh phải mang theo suốt đời. Các giai đoạn hưng cảm và trầm cảm có thể xảy ra nếu người bệnh không được điều trị tốt. Nhiều người đôi khi vẫn tiếp tục có các triệu chứng, ngay cả sau khi đã điều trị chứng rối loạn lưỡng cực. Dưới đây là các loại rối loạn lưỡng cực thường gặp:

• Rối loạn lưỡng cực I bao gồm các giai đoạn tâm trạng thay đổi rõ rệt từ hưng cảm đến trầm cảm.
• Rối loạn lưỡng cực II là một dạng nâng cao tâm trạng nhẹ hơn, bao gồm các giai đoạn hưng cảm nhẹ hơn xen kẽ với các giai đoạn trầm cảm nặng.
• Rối loạn chu kỳ hay giai đoạn rối loạn hỗn hợp được đặc trưng bởi các giai đoạn ngắn của triệu chứng hưng cảm xen kẽ với các giai đoạn ngắn của các triệu chứng trầm cảm, không lan rộng hoặc kéo dài.

"Đặc điểm hỗn hợp" đề cập đến sự xuất hiện đồng thời các triệu chứng của tâm trạng trái ngược nhau trong các giai đoạn hưng cảm hoặc trầm cảm. Nó được đánh dấu bởi mức năng lượng cao bất thường, dễ mất ngủ và suy nghĩ nhiều. Đồng thời, người đó có thể cảm thấy tuyệt vọng, mất tự tin, thường xuyên cáu kỉnh và muốn tự tử.

Đã có những cuộc tranh luận trong giới tâm thần học về việc liệu hiện tượng này có phải là một đặc điểm bình thường hay đã được thiết lập chính xác trong rối loạn lưỡng cực. Mô hình chu kỳ lặp lại này có thể xảy ra bất cứ lúc nào trong quá trình bị bệnh, mặc dù một số nhà nghiên cứu tin rằng nó có thể phổ biến hơn vào những thời điểm sau đó trong suốt thời gian bị bệnh. Phụ nữ có xu hướng mắc phải tình trạng chu kỳ lặp lại này nhanh hơn nam giới. Kiểu chu kỳ lặp lại làm tăng nguy cơ trầm cảm nặng và có ý định tự tử. Thuốc chống trầm cảm đôi khi có thể liên quan đến việc kích hoạt hoặc kéo dài thời gian lặp lại giữa các chu kỳ. Tuy nhiên, lý thuyết đó đang gây tranh cãi và vẫn đang được nghiên cứu.

Rối loạn lưỡng cực là một chứng bệnh tâm thần mãn tính. Điều đó có nghĩa là bệnh nhân sẽ phải “sống chung” với bệnh cả đời. Rối loạn lưỡng cực bao gồm 3 thể bệnh chính: Rối loạn lưỡng cực I, rối loạn lưỡng cực II và rối loạn lưỡng cực hỗn hợp. Việc điều trị có thể giúp người bệnh kiểm soát những thay đổi trong tâm trạng và đối phó với các triệu chứng của bệnh. Tuy nhiên để tìm được phương pháp điều trị phù hợp với từng đối tượng bệnh nhân là việc không hề dễ dàng, đòi hỏi sự kiên trì. Khi đã tìm ra phương pháp điều trị phù hợp, người bệnh hoàn toàn có thể tìm ra cách duy trì một cuộc sống bình thường, hạnh phúc và khỏe mạnh.

Hiện nay phương pháp trị liệu tâm lý đóng vai trò quan trọng trong việc điều trị rối loạn lưỡng cực. Phương pháp này gần như luôn được sử dụng kết hợp với các liệu pháp khác bao gồm thuốc và chế độ sinh hoạt của người bệnh.

Nguồn tham khảo: webmd.com - msdmanuals.com - medicalnewstoday.com