Các lưu ý trong điều trị suy thận cấp

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa I Nguyễn Hồng Phúc - Khoa Hồi sức cấp cứu - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Phú Quốc.

Suy thận cấp là bệnh lý có khá nhiều người mắc phải hiện nay, việc điều trị suy thận cấp cần được thực hiện hết sức khẩn trương, tích cực nhằm cứu sống và bảo tồn chức năng thận cho bệnh nhân.

Suy thận cấp là tình trạng suy giảm hoặc mất chức năng tạm thời hai bên thận. Suy thận cấp gây nên bởi nhiều nguyên nhân, bệnh xuất hiện cấp tính trong vài giờ hoặc vài ngày, mức lọc cầu thận của bệnh nhân bị giảm hoặc ngừng nhanh chóng dẫn đến thiểu niệu hoặc vô niệu, nước- điện giải và cân bằng kiềm toan của bệnh nhân bị rối loạn, nitơphiprotein máu tăng, bệnh nhân phù và tăng huyết áp.

Suy thận cấp là một bệnh lý nặng, bệnh nhân có thể tử vong trong thời gian thận bị mất chức năng. Tuy nhiên nếu được phát hiện sớm, các phương pháp điều trị nội khoa và lọc máu có thể giúp điều chỉnh rối loạn nội môi, bảo vệ bệnh nhân đến khi chức năng thận được phục hồi.

2.1 Nguyên tắc điều trị

Suy thận cấp điều trị với mục tiêu là cứu sống người bệnh và phục hồi chức năng thận. Nguyên tắc điều trị chung là nhanh chóng loại bỏ các nguyên nhân, phục hồi dòng nước tiểu và điều chỉnh các rối loạn tuần hoàn và rối loạn nội môi do suy thận gây ra. Điều trị các triệu chứng, chú ý chế độ dinh dưỡng, cân bằng nước điện giải theo từng giai đoạn của bệnh. Khi cần thiết có thể chỉ định lọc máu ngoài thận.

2.2 Điều trị suy thận cấp cụ thể theo từng giai đoạn

• Điều trị trong giai đoạn tấn công của các tác nhân gây bệnh

Giai đoạn tấn công được tính từ khi tác nhân gây bệnh tác động đến khi xuất hiện thiểu niệu hoặc vô niệu. Giai đoạn này kéo dài vài giờ đến vài ngày. Các triệu chứng của bệnh nhân trong giai đoạn này là triệu chứng của bệnh nguyên nhân. Ví dụ, nếu tắc niệu quản do sỏi thì bệnh nhân có cơn đau quặn thận, nếu bệnh nhân nhiễm độc mật cá trắm thì có triệu chứng đau bụng, tiêu chảy, buồn nôn, đái ít.

Việc nhận biết giai đoạn này có vai trò rất quan trọng, nếu được phát hiện sớm và điều trị kịp thời bệnh sẽ không diễn biến qua giai đoạn nặng, suy thận thể vô niệu có thể biến thành suy thận thể có bảo tồn nước tiểu, việc điều trị suy thận cấp sẽ thuận lợi hơn rất nhiều. Mục tiêu điều trị của giai đoạn này là xác định nguyên nhân gây suy thận và nhanh chóng điều trị để loại bỏ nguyên nhân:

• Mổ lấy sỏi, u,.. để loại trừ nguyên nhân gây tắc đường dẫn nước tiểu.
• Rửa dạ dày, dùng chất kháng độc để loại bỏ chất độc nếu có nhiễm độc
• Bù máu bù dịch để nâng huyết áp, khi đã bù đủ dịch mà huyết áp tâm thu chưa đạt mức 90 mmHg thì cần nâng huyết áp bằng cách thuốc vận mạch (Dopamin).
• Sử dụng các nhóm kháng sinh ít độc với thận để chống nhiễm khuẩn.
• Theo dõi sát tình trạng thiểu niệu, vô niệu của người bệnh.
• Điều trị suy thận cấp giai đoạn thiểu niệu, vô niệu

Giai đoạn thiểu niệu, vô niệu hay còn gọi là giai đoạn toàn phát, được tính từ khi có thiểu niệu, vô niệu cho đến khi bệnh nhân đái trở lại. Giai đoạn này kéo dài từ vài ngày tới dưới 1 tháng, thời gian trung bình là 8-10 ngày. Đây là giai đoạn xuất hiện rầm rộ các triệu chứng nặng và các biến chứng có thể gây tử vong cho người bệnh.

Việc điều trị suy thận cấp trong giai đoạn này cần hết sức tích cực, khẩn trương, tình trạng người bệnh cần được theo dõi chặt chẽ. Điều trị cần đặc biệt chú trọng đến:

Giữ cân bằng nước, điện giải:

Ở bệnh nhân vô niệu hoặc thiểu niệu nhưng có phù, cần đảm bảo lượng nước vào cơ thể ít hơn lượng nước ra.

Nếu bệnh nhân bị suy thận cấp trước thận, cần bù đủ thể tích tuần hoàn, nếu chưa bù đủ khối lượng tuần hoàn thì không dùng thuốc lợi tiểu.

Gây bài niệu bằng thuốc lợi tiểu (Furosemid, Manitol) khi không còn dấu hiệu mất nước, huyết áp tâm thu trên 90 mmHg, áp lực tĩnh mạch trung tâm từ 8-10cm H2O.

Dự phòng và điều trị tăng Kali máu:

Không dùng dịch truyền, thức ăn, các thuốc có nhiều Kali. Nếu có chảy máu đường tiêu hóa, cần loại máu nhanh khỏi đường tiêu hóa. Loại bỏ các ổ hoại tử, nhiễm khuẩn nếu có. Nếu Kali máu từ 6-6.5 mmol/l phải dùng thuốc để làm giảm Kali máu. Các thuốc có thể sử dụng là Calci gluconat, Calci clorua, Glucose 20% kết hợp Insulin, Natribicarbonat,...Nếu Kali máu trên 6.5 mmol/l hoặc gây biến đổi nhịp tim thì cần chỉ định lọc máu bằng lọc màng bụng hoặc chạy thận nhân tạo.

Hạn chế tăng Nitơphiprotein bằng chế độ ăn giảm đạm và loại bỏ các ổ nhiễm khuẩn.

Điều trị rối loạn điện giải, chống toan máu, các triệu chứng và biến chứng như tăng huyết áp, suy tim nếu có.

• Điều trị suy thận cấp giai đoạn đái trở lại

Giai đoạn đái trở lại kéo dài một vài ngày, được tính từ khi bệnh nhân đái trở lại đến khi creatinin, ure máu bắt đầu giảm. Trong giai đoạn này, lượng nước tiểu tăng dần, 200-300ml/24 giờ, sau đó tăng dần 4-5 lít/24 giờ, huyết áp trở về bình thường, phù giảm. Tuy nhiên, bệnh nhân vẫn còn nguy cơ tăng ure, creatinin máu trong giai đoạn đầu đái trở lại.

Trong giai đoạn này, cần theo dõi sát điện giải máu, đo chính xác lượng nước tiểu của bệnh nhân trong 24 giờ để điều chỉnh kịp thời:

• Nếu lượng nước tiểu ít hơn 3 lít trong 24 giờ và bệnh nhân không có điện giải nặng, cho bệnh nhân uống dung dịch Oresol.
• Nếu lượng nước tiểu lớn hơn 3 lít trong 24 giờ, bù dịch và điện giải cho bệnh nhân bằng đường truyền tĩnh mạch.
• Theo dõi chặt chẽ tình hình nước tiểu của người bệnh để bù dịch phù hợp. Sau khoảng 5 ngày, thận của người bệnh đã bắt đầu hồi phục chức năng cô đặc, nếu người bệnh vẫn tiểu nhiều cũng nên hạn chế dịch truyền.
• Điều trị suy thận trong giai đoạn phục hồi chức năng

Giai đoạn phục hồi chức năng thường kéo dài vài tuần, được tính từ khi creatinin, ure máu bắt đầu giảm đến khi chức năng thận phục hồi trở lại bình thường.

Trong giai đoạn này, điều trị suy thận cấp chủ yếu là bù nước, điện giải cho người bệnh bằng các dung dịch đẳng trương như NaCl 0.9%, Glucose 5%, Ringer lactat. Dự phòng tăng Kali, Urê máu tăng trở lại bằng thuốc và chế độ ăn. Cho bệnh nhân ăn đủ đạm và vitamin khi nồng độ urê máu về bình thường. Tiếp tục điều trị suy thận cấp chính và các biến chứng khác nếu có.

Suy thận cấp là một bệnh lý nặng, tuy nhiên nếu được phát hiện sớm và xử lý kịp thời, đúng cách thì chức năng thận có thể được phục hồi hoàn toàn hoặc gần như hoàn toàn.

XEM THÊM:

• Ý nghĩa chỉ số xét nghiệm creatinine trong chẩn đoán suy thận
• Chạy thận tại Vinmec, thoải mái như ở nhà
• Hướng dẫn cách chăm sóc & ăn uống cho người rối loạn chức năng thận