Gây tê tủy sống trong phẫu thuật: Chỉ định và chống chỉ định

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa I Trần Thị Ánh Hiền - Khoa Gây mê phẫu thuật - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park và Bác sĩ chuyên khoa I Nguyễn Đức Thông - Bác sĩ Gây mê hồi sức - Khoa Ngoại tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.

Nếu được sử dụng đúng cách và đúng liều lượng, gây tê tủy sống là phương pháp mang lại nhiều lợi ích hỗ trợ trong quá trình thực hiện phẫu thuật. Với mức giá thành hợp lý cùng một số ưu điểm khác, gây tê tủy sống ngày càng được nhiều bệnh nhân lựa chọn. Tuy nhiên, không phải ai cũng có thể được thực hiện thủ thuật này.

Gây tê tủy sống hay còn được gọi là gây tê màng nhện, được thực hiện bằng cách tiêm thuốc tê vào khoang dưới nhện ở vùng thắt lưng. Dịch não tủy hòa chung cùng thuốc tế khiến dẫn truyền của các rễ thần kinh gây liệt vận động và mất cảm giác bị ức chế có hồi phục. Để thực hiện được gây tê tủy sống, cần những người giàu kinh nghiệm và nắm vững nguyên tắc và kỹ thuật, bên cạnh đó, phương pháp này cần có sự hợp tác giữa người bệnh và bác sĩ gây mê. Trong quá trình tiến hành thủ thuật này, người bệnh sẽ vẫn tỉnh táo, vì vậy NB cần phải hợp tác tốt với BS gây mê để thực hiện kỹ thuật.

Phương pháp gây tê tủy sống trong phẫu thuật được chỉ định trong các trường hợp sau đây:

• Thực hiện phẫu thuật sản phẫu thuật sản phụ khoa: Mổ lấy thai, điều trị sa tử cung, cắt tử cung, buồng trứng, và một số phẫu thuật phụ khoa khác....
• Thực hiện phẫu thuật tiết niệu: Phẫu thuật tuyến tiền liệt, bàng quang, niệu quản, thận và bộ phận sinh dục
• Thực hiện phẫu thuật chấn thương chỉnh hình 2 chân
• Thực hiện phẫu thuật vùng bụng dưới: ruột thừa, phẫu thuật vùng chậu, thoát vị bẹn, polyp trực tràng, dò hậu môn, trĩ..
• Thực hiện phẫu thuật cột sống vùng thắt lưng
• Thực hiện phẫu thuật trên những bệnh nhân suy giảm chức năng gan, suy giảm chức năng thận, có bệnh lý tiểu đường, có bệnh lý về hô hấp, hen suyễn, lao...
• Một số ít trường hợp có thể được gây tê tủy sống khi phẫu thuật tầng bụng trên như mổ cắt túi mật, tuy nhiên phải kết hợp với gây mê toàn thân

Phương pháp gây tê tủy sống thường được chỉ định sử dụng trong các trường hợp phẫu thuật cho tất cả các cơ quan từ vùng rốn trở xuống.

Chống chỉ định gây tê tủy sống đối với những bệnh nhân có các biểu hiện sau:

• Áp lực nội sọ tăng
• Bệnh nhân không đồng ý thực hiện thủ thuật gây tê tủy sống
• Da vùng chọc dò bị nhiễm trùng
• Bệnh nhân bị rối loạn đông máu
• Sử dụng thuốc chống đông máu như aspirin, heparin...
• Cột sống bị dị tật bất thường, chẳng hạn như: vẹo cột sống, gù...
• Bị dị ứng với thuốc tê
• Bệnh nhân mắc bệnh tim nặng, chẳng hạn như suy tim nặng, hẹp khít valve 2 lá, hở valve động mạch chủ nặng.
• Bệnh nhân bị động kinh
• Bệnh nhân bị tâm thần
• Thể tích tuần hoàn bị suy giảm chưa được bù đủ khối lượng tuần hoàn
• Bác sĩ thực hiện gây tê tủy sống thiếu kinh nghiệm, thiếu cơ sở vật chất kỹ thuật

Ngoài các trường hợp chống chỉ định trên, một số trường hợp dưới đây cần phải được xem xét một cách thận trọng trước khi chỉ định thực hiện gây mê tủy sống, bao gồm:

• Bệnh nhân bị suy dinh dưỡng
• Bệnh nhân bị viêm xương khớp
• Bệnh nhân bị đau đầu
• Bệnh nhân bị đau cột sống, thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng.
• Bệnh nhân bị xơ mạch máu não
• Huyết áp người bệnh không ổn định
• Bệnh nhân bị thiếu máu
• Bệnh nhân bị đông máu
• Bệnh nhân mắc các rối loạn về tim mạch

Để tránh nguy cơ biến chứng do gây tê tủy sống gây ra, bệnh nhân cần lưu ý một số điều sau đây:

• Để cải thiện hoạt động của phổi và tim, bệnh nhân cần bỏ hút thuốc lá khoảng 6 tuần trước khi phẫu thuật
• Liệt kê tất cả các loại thuốc đang sử dụng cho bác sĩ và cần được bác sĩ gây mê kiểm tra, nhất là các thuốc chống đông máu, thuốc tim mạch. Nếu có xảy ra tình trạng dị ứng với thuốc hoặc phản ứng phụ nào đó, bạn cần báo ngay cho bác sĩ gây mê
• Tác dụng của thuốc gây tê sẽ giảm nếu bạn uống rượu. Trong vòng 24h trước phẫu thuật, bạn tuyệt đối không được uống rượu
• Nhịn ăn trước khi phẫu thuật 6-8 tiếng để tránh tình trạng nôn mửa khi gây tê tủy sống.

Nếu người bệnh mới ăn trong vòng 6 giờ trước phẫu thuật, cuộc phẫu thuật này có thể bị trì hoãn hoặc đình chỉ tránh tình trạng người bệnh bị sặc hít trong quá trình gây mê, tắc nghẽn đường hô hấp do thức ăn từ dạ dày trào ngược vào khí quản.

Gây tê tủy sống cần được thực hiện tại cơ sở y tế có đầy đủ trang thiết bị theo dõi và hồi sức và đảm bảo vô trùng tuyệt đối.

Gây tê tủy sống là phương pháp được sử dụng phổ biến hiện nay, tuy nhiên không phải ai cũng có thể được thực hiện thủ thuật này. Bạn cần tham khảo ý kiến của bác sĩ và cần được kiểm tra thận trọng trước khi lựa chọn gây tê tủy sống trong phẫu thuật

Tốt nghiệp chương trình đào tạo Bác sĩ Nội trú, Bác sĩ Trần Thị Ánh Hiền đã trải qua nhiều môi trường làm việc khác nhau như Bệnh viện Bình Dân, Bệnh viện Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh và Bệnh viện Pháp Việt trước khi về làm việc tại Đơn nguyên Gây mê Giảm đau – Khoa Gây mê phẫu thuật - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.

Bác sĩ Đức Thông đã có 14 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực Gây mê hồi sức. Đặc biệt, với quá trình 12 năm làm việc tại Khoa Gây mê hồi sức Bệnh viện C Đà Nẵng, bác sĩ Thông có nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực Gây mê hồi sức cho người bệnh cao tuổi, có nhiều bệnh kèm, bệnh nặng khi mổ; giúp cho nhiều ca mổ nặng, phức tạp được thành công. Hiện tại, đang là Bác sĩ gây mê Khoa Ngoại tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.

Khách hàng có thể trực tiếp đến hệ thống Y tế Vinmec trên toàn quốc để thăm khám hoặc liên hệ hotline tại đây để được hỗ trợ.

XEM THÊM

• Phân biệt gây tê ngoài màng cứng và gây tê tủy sống
• “Đặc sản” của Vinmec giúp trên 95% bà mẹ không còn phải chịu đau đẻ
• Gây tê tủy sống khi sinh mổ