Giá trị của siêu âm trong lòng mạch (IVUS)

Bài viết được viết bởi Bác sĩ Chẩn đoán hình ảnh, Khoa Chẩn đoán hình ảnh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.

Siêu âm lòng mạch có tên gọi quốc tế là IntraVascular UltraSound (viết tắt là IVUS). Đây là một trong những phương pháp chẩn đoán hình ảnh hiện đại, tiên tiến, là phát minh có giá trị lớn đối với nền y học, giúp bác sĩ đánh giá, quan sát được cấu trúc mạch máu, từ đó phát hiện các dấu hiệu bất thường và có phương pháp điều trị kịp thời.

Siêu âm trong lòng mạch là kỹ thuật siêu âm sử dụng ống thông đặc biệt nhằm quan sát, đánh giá hình ảnh cấu trúc mạch máu. Một đầu của ống thông được gắn vào đầu dò phát sóng siêu âm, đầu còn lại được kết nối với hệ thống máy ghi nhận và xử lý hình ảnh. Ống thông sẽ được luồn qua một dây dẫn thẳng vào trong lòng mạch máu, đến vị trí cần khảo sát và ghi lại hình ảnh mạch máu. Thông qua hình ảnh thu được, các bác sĩ sẽ đánh giá tình trạng mạch máu và chẩn đoán các bệnh lý liên quan.

Siêu âm trong lòng mạch là phương pháp chẩn đoán hình ảnh được áp dụng trong các trường hợp nghi ngờ có bệnh lý về mạch máu, nhất là bệnh lý về động mạch vành. Kết quả thu được từ siêu âm trong lòng mạch phản ánh chi tiết, cụ thể tình trạng mạch máu, bao gồm: kích thước, hình dạng, các tổn thương xơ vữa mạch, vôi hóa, huyết khối... Do đó trong các trường hợp khó xác định bệnh động mạch vành thì ngoài việc chụp mạch vành thông thường, bác sĩ thường chỉ định siêu âm trong lòng mạch kết hợp để có kết quả chẩn đoán chính xác.

Thông qua siêu âm trong lòng mạch, bác sĩ có thể đưa ra phương hướng xử lý phù hợp như: vị trí đặt stent, kích thước stent, các dụng cụ cần thiết cho quá trình can thiệp...

Sau khi kết thúc điều trị, siêu âm trong lòng mạch cũng được chỉ định để đánh giá hiệu quả điều trị, khảo sát nguyên nhân tái hẹp trong các trường hợp tái hẹp sau khi can thiệp stent.

Tóm lại, siêu âm trong lòng mạch đóng vai trò rất quan trọng trong chẩn đoán, điều trị, phục hồi sau điều trị của bệnh nhân mắc các bệnh lý liên quan đến mạch máu.

Trước khi siêu âm trong lòng mạch, bệnh nhân cần thông báo với bác sĩ về:

• Các loại thuốc đang sử dụng
• Các tình trạng dị ứng
• Các bệnh lý gần đây
• Các bệnh lý mãn tính

Bệnh nhân cần tháo các loại đồ trang sức, các đồ vật bằng kim loại, bao gồm cả răng giả để không làm ảnh hưởng đến quá trình thực hiện.

Siêu âm trong lòng mạch thường kết hợp với chụp mạch vành dưới màn tăng sáng trong phòng X - quang, đo đó phụ nữ nghi ngờ đang mang thai cần báo cho bác sĩ trước khi thực hiện.

Ống thông IVUS là một ống mỏng. Một đầu của ống gắn vào đầu dò siêu âm, đầu còn lại kết nối với máy tính để truyền tín hiệu từ đầu dò thành hình ảnh trên màn hình. Siêu âm trong lòng mạch giống các kỹ thuật siêu âm khác, cũng sử dụng sóng âm thanh tần số cao để ghi lại hình ảnh cấu trúc mạch máu.

Bệnh nhân sẽ được đặt nằm trên bàn thủ thuật, gắn các thiết bị theo dõi huyết áp, nhịp tim, oxy máu để tiến hành kết hợp chụp mạch vành.

Kỹ thuật viên sẽ đặt một đường truyền tĩnh mạch để truyền dịch và các loại thuốc khác trong trường hợp cần thiết. Nhiều bệnh nhân cần sử dụng một liều thuốc an thần vừa phải.

Tùy từng tình trạng cụ thể mà một số bệnh nhân có thể sẽ được chỉ định gây mê toàn thân, còn lại bệnh nhân sẽ được gây tê tại chỗ. Bác sĩ sẽ sát khuẩn vị trí đặt ống thông và phủ vải phẫu thuật lên trên. Một dụng cụ dẫn đường sẽ được bác sĩ luồn vào động mạch cẳng tay hoặc động mạch đùi. Ống thông được luồn vào dụng cụ dẫn đường, đi đến vị trí cần khảo sát trên một sợi dây dẫn mềm. Quá trình này được thực hiện dưới hướng dẫn của màn tăng sáng. Tại đây, sóng siêu âm sẽ tạo ra hình ảnh của cấu trúc mạch máu, phản xạ lại màn hình hiển thị.

Sau khi có được hình ảnh như ý muốn, bác sĩ sẽ tiến hành rút ống thông và dụng cụ dẫn đường ra khỏi cơ thể người bệnh. Vị trí luồn dụng cụ sẽ được đè ép cầm máu.

• Sau khi rút ống thông và tiến hành đè ép, băng ép để cầm máu, bệnh nhân cần nằm duỗi thẳng chân ít nhất 24 giờ. Nếu bác sĩ dùng một thiết bị bịt kín vị trí luồn ống thông ở đùi thì bạn có thể ngồi dậy đi lại sớm hơn.
• Tác dụng phụ của thuốc an thần, thuốc gây mê nên bệnh nhân sẽ cảm thấy buồn ngủ, ngủ nhiều.
• Bệnh nhân được kiểm tra huyết áp, nhịp tim, tình trạng máu chảy trong vài giờ sau khi siêu âm
• Tùy từng kỹ thuật cụ thể mà bệnh nhân sẽ được yêu cầu ở lại bệnh viện theo dõi trong 24 - 48 giờ
• Sau khi về nhà, bệnh nhân cần nghỉ ngơi, tránh luyện tập, tập thể dục gắng sức trong ít nhất 24 giờ. Nên uống nhiều nước
• Bệnh nhân có thể cảm thấy đau, da bầm tím ở vị trí luồn ống thông
• Nếu có bất cứ dấu hiệu bất thường, chảy máu... thì cần báo ngay cho bác sĩ