Giải phẫu bệnh nhiễm trùng tai

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Bác sĩ chuyên khoa I Trần Minh Tuấn - Bác sĩ Tai mũi họng - Phẫu thuật đầu cổ - Khoa Ngoại tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang.

Bệnh nhiễm trùng tai xảy ra do vi khuẩn hoặc virus ảnh hưởng đến tai ngoài, tai giữa, tai trong. Nhiễm trùng tai có thể gây ra đau đớn vì viêm và tích tụ chất lỏng trong tai. Viêm tai mãn tính sẽ xảy ra trong thời gian dài hoặc tái phát nhiều lần. Nhiễm trùng tai mãn tính có thể gây nên tổn thương vĩnh viễn cho tai giữa và tai trong. Đọc thêm bài viết dưới đây để tìm hiểu về giải phẫu bệnh nhiễm trùng tai.

Nhiễm trùng tai là bệnh lý phổ biến hiện nay và thường xảy ra ở mọi đối tượng hay lứa tuổi, thường gặp bệnh nhiễm trùng tai ở trẻ sơ sinh. Bệnh có thể được điều trị dễ dàng khi ở trong giai đoạn khởi phát.

1.1. Nhiễm trùng tai là gì? Có nguy hiểm không?

Nhiễm trùng tai là một bệnh lý xảy ra rất nhiều vào những năm trở lại đây, bệnh thường xuất hiện mỗi khi bệnh nhân bị cảm lạnh, viêm tai giữa, nhiễm các bệnh về đường hô hấp hoặc bị dị ứng.

Những dịch nhầy trong tai bị tích tụ lâu ngày không được đào thải sẽ gây viêm nhiễm kéo dài và hình thành nhiễm trùng tai.

Bệnh có thể xảy ra ở mọi đối tượng, kể cả đối với người lớn hay trẻ nhỏ, trẻ sơ sinh đều có khả năng mắc nhiễm trùng tai. Tuy nhiên, trẻ nhỏ là đối tượng có nguy cơ dễ bị mắc nhiễm trùng ở tai hơn cả. Bởi cấu tạo ống tai thường sẽ ngắn và hẹp, dễ bị nhiễm khuẩn và khó thoát dịch ra ngoài. Bên cạnh đó, hệ miễn dịch còn chưa hoàn thiện cũng khiến cho bé dễ mắc bệnh.

Khi bị mắc nhiễm trùng tai, bệnh thường gây nên đau đớn và nhức vùng trong tai khiến người bệnh cảm nhận vô cùng khó chịu. Mặc dù căn bệnh này không gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm tới tính mạng nhưng có ảnh hưởng nhất định đến cơ thể, đặc biệt là tình trạng viêm xương chũm, mất đi một phần thính lực, áp xe não hoặc viêm màng não,vv...

1.2. Dấu hiệu nhận biết bị nhiễm trùng ở tai

Nhiễm trùng tai thường sẽ có những biểu hiện rõ rệt thông qua những dấu hiệu nhận biết bên ngoài.

Nếu tập trung chú ý kỹ, người bệnh hoàn toàn có thể phát hiện ra mình đang bị mắc nhiễm trùng tai thông qua những triệu chứng dưới đây. Ở người lớn, nhiễm trùng tai thường có biểu hiện như sau:

• Đau nhức ở phần tai và trong tai (có thể đau ở 1 bên hoặc cả 2 bên với tần suất khác nhau).
• Thi thoảng xuất hiện những cơn đau mạnh và bất ngờ từ trong ống tai.
• Cảm nhận tai bị ù.
• Nôn và buồn nôn.
• Suy giảm thính lực một phần (nghe kém).
• Xuất hiện dịch mủ chảy ra từ tai, dịch trắng kèm mủ xanh vàng, đôi khi có lẫn máu.

Nhiễm trùng tai ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ thường sẽ khó phát hiện hơn bởi đối tượng trẻ sơ sinh hay trẻ nhỏ chưa biết nói hay không biết mô tả các dấu hiệu.

Tuy nhiên, bố mẹ thường dựa vào những biểu hiện sau để chẩn đoán xem là bé có bị mắc bệnh hay không:

• Thường xuyên lấy tay kéo, vò, giật mạnh tai.
• Ngủ kém và thường quấy khóc khi ngủ.
• Sốt cao trên 38 độ 5.
• Cơ thể khó chịu.
• Xuất hiện dịch mủ xanh vàng chảy ra từ trong tai.
• Lười ăn.
• Khóc nhiều đặc biệt là về đêm.

Ngoài ra, đối với tùy từng cơ địa khác nhau của mỗi người thì nhiễm trùng tai có thể xuất hiện thêm một số triệu chứng như đau đầu, chóng mặt, buồn nôn hoặc nôn,...

Do đó, khi cảm nhận thấy những dấu hiệu bất thường thì bạn cần thăm khám bác sĩ một cách sớm nhất để đề phòng biến chứng. Hầu hết, bệnh không gây nên những biến chứng nguy hiểm hay kéo dài. Tuy nhiên nếu nhiễm trùng tai không được điều trị kịp thời cũng sẽ gây ảnh hưởng nhất định tới sức khỏe. Dịch mủ trong tai tích tụ lâu ngày có thể gây ra mất thính giác, nhiễm trùng lan rộng, thủng màng nhĩ.

1.3. Nguyên nhân gây bệnh nhiễm trùng tai

Khi các ống Eustache trong tai bị vi khuẩn tấn công và trú ngụ lâu ngày sẽ gây nên viêm nhiễm và tích tụ dịch mủ ở bên trong. Có rất nhiều nguyên nhân dẫn tới tình trạng nhiễm trùng tai nhưng chủ yếu là do:

• Dị ứng.
• Cảm lạnh, cảm cúm.
• Mắc một số bệnh đường hô hấp, chẳng hạn như viêm mũi, viêm họng, viêm xoang, viêm amidan,...
• Do hút thuốc lá, thuốc lào.
• Viêm nhiễm ngay tại vòm họng hoặc sưng tấy.
• Chất nhờn dư thừa tại tai.

Ngoài những nguyên nhân chính trên đây còn một số yếu tố khác cũng có thể làm tăng nguy cơ người bệnh mắc nhiễm trùng như sau:

• Trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ dưới 2 tuổi.
• Trẻ thường xuyên bú bình và bú trong tư thế nằm.
• Trẻ được chăm sóc và nuôi dưỡng thành nhóm.
• Những yếu tố thay đổi thời tiết, đặc biệt là vào mùa thu đông.
• Không khí bị ô nhiễm.

Cách duy nhất để biết chắc chắn liệu con bạn có mắc bệnh này hay không là bác sĩ hãy quan sát bên trong tai của trẻ bằng một dụng cụ gọi là kính soi tai, một chiếc đèn pin nhỏ với ống kính lúp. Một màng nhĩ khỏe mạnh (hiển thị ở đây) sẽ trông có vẻ trong và hơi hồng xám. Vết thương bị nhiễm trùng trông đỏ và sưng tấy.

Nếu ống Eustachian bị tắc, chất lỏng sẽ tích tụ bên trong tai giữa của con bạn. Điều này làm nơi sinh sản hoàn hảo cho vi khuẩn gây nhiễm trùng. Bác sĩ có thể xem xét bên trong tai bằng kính soi tai, có thể thổi một luồng không khí để làm cho màng nhĩ của trẻ rung lên. Nếu nó không di chuyển nhiều như bình thường, rất có thể có chất lỏng bên trong.

Nếu có quá nhiều chất lỏng hoặc áp lực tích tụ bên trong tai giữa, màng nhĩ thực sự có thể bị vỡ (hiển thị ở đây). Nếu điều đó xảy ra, bạn có thể thấy chất lỏng màu vàng, nâu hoặc trắng chảy ra từ tai của con bạn. Nghe có vẻ đáng sợ, nhưng màng nhĩ thường tự lành trong vài tuần. Thính giác thường trở lại bình thường sau khi màng nhĩ lành lại - trừ khi màng nhĩ bị tổn thương.

3.1. Chăm sóc tại nhà

Trong khi hệ thống miễn dịch chống lại nhiễm trùng tai, bạn có thể xoa dịu bất kỳ cơn đau nào mà bạn cảm thấy. Một chiếc khăn ấm bên ngoài tai có thể làm dịu. Tùy thuộc vào nguyên nhân gây đau tai, bác sĩ có thể khuyên bạn nên bấm lỗ tai. Thuốc giảm đau và hạ sốt không kê đơn, chẳng hạn như acetaminophen và ibuprofen, cũng là một lựa chọn. Không cho trẻ em uống aspirin.

3.2 Thuốc kháng sinh

Nhiễm trùng tai thường tự biến mất, vì vậy đừng ngạc nhiên nếu bác sĩ đề xuất phương pháp "chờ và xem". Chúng ta càng sử dụng nhiều thuốc kháng sinh, chúng càng trở nên kém hiệu quả hơn. Đó là bởi vì vi khuẩn học cách chống lại các loại thuốc thông thường. Virus cũng có thể gây nhiễm trùng tai và thuốc kháng sinh chỉ có tác dụng với vi khuẩn. Bác sĩ của bạn sẽ biết rõ nhất khi nào nên sử dụng chúng.

3.3 Các biến chứng

Nếu nhiễm trùng tai của con bạn tiếp tục tái phát, chúng có thể làm sẹo màng nhĩ và dẫn đến mất thính giác, các vấn đề về khả năng nói hoặc thậm chí là viêm màng não.