Hóa chất trong não có thể là chìa khóa trong rối loạn ăn uống

Rối loạn ăn uống không chỉ là một tình trạng rối loạn về mặt thể chất mà còn liên quan đến tâm thần. Cảm giác no và đói được điều hoà bởi não bộ và thông quan rất nhiều hormone và chất dẫn truyền thần kinh. Trong đó, những chất hoá học dẫn truyền thần kinh đóng một vai trò quan trọng trong rối loạn ăn uống như chán ăn tâm thần, ăn ói hoặc ăn vô độ.

Rối loạn ăn uống là 1 trong những bệnh lý thuộc nhóm có nguồn gốc tâm lý, biểu hiện bằng 2 nhóm chính là ăn uống vô độ hoặc chán ăn mà không căn cứ theo nhu cầu hiện tại của cơ thể. Những rối loạn này ảnh hưởng cực kỳ nghiêm trọng đến sức khỏe thể chất và tinh thần.

Những người mắc bệnh gặp phải những xáo trộn rất lớn trong hành vi ăn uống cũng như ý nghĩ và cảm xúc liên quan đến nhu cầu ăn uống hàng ngày. Chứng biếng ăn tâm thần là rối loạn phổ biến nhất được ghi nhận trong nhóm bệnh tâm thần liên quan đến ăn uống này. Trong khi đó, ăn uống vô độ là một tình trạng mãn tính xuất hiện khi người bệnh ăn một lượng thức ăn quá mức trong một khoảng thời gian ngắn và mất khả năng kiểm soát việc ngừng ăn. Ăn uống vô độ có thể ảnh hưởng đến những rối loạn về thể chất như béo phì, đái tháo đường, tăng huyết áp và tim mạch.

Biếng ăn tâm thần là một chứng rối loạn ăn uống với cả thể chất và cảm xúc bao gồm:

• Lượng thức ăn hạn chế nghiêm trọng
• Hình ảnh cơ thể bị biến dạng
• Từ chối duy trì trọng lượng cơ thể bình thường
• Sợ tăng cân mặc dù rất nhẹ cân

Chứng biếng ăn kéo dài hoặc trầm trọng có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Nó thậm chí có thể gây tử vong. Nguyên nhân của chứng biếng ăn không được biết, có thể phục hồi với điều trị thích hợp. Cả nam và nữ đều có thể mắc chứng chán ăn hoặc các chứng rối loạn ăn uống khác.

Phụ nữ chán ăn có thể có kinh nguyệt không thường xuyên hoặc không có. Họ có thể không có chu kỳ kinh nguyệt bình thường cho đến khi họ lấy lại được cân nặng hợp lý. Theo trang web của Viện Sức khỏe Tâm thần Quốc gia (NIMH), ước tính có khoảng 0,5% đến 3,7% phụ nữ mắc chứng chán ăn vào một thời điểm nào đó trong cuộc đời. NIMH không cung cấp số liệu về nam giới mắc chứng biếng ăn.

Nhà nghiên cứu Walter Kaye, MD, cho biết: “Khi bị ốm, những người mắc chứng biếng ăn không tìm kiếm hoặc đáp ứng với các loại tiện nghi và thú vui mà hầu hết chúng ta thích, bao gồm cả thức ăn,” nhà nghiên cứu Walter Kaye, MD, cho biết.

Họ cũng chống lại và phớt lờ những thông tin phản hồi cho thấy tình trạng sức khỏe bấp bênh của họ. Họ không nhìn thấy một bóng dáng tiều tụy trong gương. Họ phớt lờ những dấu hiệu cảnh báo rõ ràng nhất và gạt bỏ những bình luận từ những người thân yêu cho rằng họ đang bị bệnh nặng về mặt y tế.

Những người mắc chứng biếng ăn tâm thần luôn từ chối bản thân, không chỉ thức ăn, mà còn thường xuyên có nhiều tiện nghi và thú vị trong cuộc sống, nhưng có thể rất năng động và làm việc hiệu quả.

Các nhà nghiên cứu từ Đại học Pittsburgh đã báo cáo rằng, những người biếng ăn hồi phục cho thấy tăng dopamine trong não. Dopamine là một chất hóa học liên quan đến cân nặng, hành vi cho ăn, tăng cường và khen thưởng. Hiện các nhà nghiên cứu đang báo cáo rằng những phụ nữ đã khỏi chứng rối loạn ăn uống cho thấy mức serotonin bất thường.

Những thay đổi trong hệ thống dopamine có thể giúp giải thích các triệu chứng khó nói của chứng biếng ăn. Các nhà nghiên cứu đã thực hiện cách tiếp cận đó vì tình trạng suy dinh dưỡng làm thay đổi chất hóa học của não. Các bệnh nhân mắc chứng biếng ăn trước đây phải được hồi phục sau chứng rối loạn ăn uống ít nhất 1 năm trước khi nghiên cứu. Họ đã duy trì cân nặng hợp lý và có kinh nguyệt đều đặn. Những người phụ nữ cũng không dùng thuốc tâm lý (như thuốc chống trầm cảm) hoặc lạm dụng rượu hoặc ma túy ít nhất 3 tháng trước khi nghiên cứu.

Khi các nhà nghiên cứu chụp CT-scan não của những người béo phì trước đây, họ phát hiện ra mô hình ngược lại. Kaye và các đồng nghiệp viết rằng béo phì có liên quan đến việc giảm hoạt động trong các trung tâm khen thưởng dopamine của não. Các phát hiện ủng hộ khả năng rằng sự gắn kết dopamine có thể có liên quan nghịch với cân nặng và chứng chán ăn ở một đầu, và béo phì ở đầu kia của quang phổ.

Cả 2 hóa chất đều gắn chặt với sự thèm ăn, tâm trạng và kiểm soát xung động, tất cả đều bị thay đổi ở những người mắc chứng rối loạn ăn uống như chán ăn và ăn vô độ.

Nhà nghiên cứu chứng biếng ăn lâu năm Walter H. Kaye, MD, cho biết: “Cả 2 [hóa chất] này đều là những chất điều chỉnh rất quan trọng đối với cách con người phản ứng với các kích thích. "Thật hợp lý khi chúng tôi tìm thấy những xáo trộn ở cả 2."

Người mắc bệnh rối loạn ám ảnh cưỡng chế nặng, trầm cảm, ăn ói đều được tìm thấy có mức serotonin thấp đáng kể. Các chất dẫn truyền thần kinh như serotonin và dopamin được tiết ra ở hệ tiêu hoá (ruột) và hệ thần kinh trung ương trong lúc ăn uống. Điều này chính là cơ sở quan trọng liên quan giữa hành vi rối loạn ăn uống và rối loạn tâm thần. Một nghiên cứu tại London – Anh cho thấy ở những người chán ăn tâm thần có lượng serotonin cao (người lại với tình trạng ăn ói) và đồng thời các nhà nghiên cứu cũng nhận ra có sự biến đổi lớn ở bộ phận thụ cảm serotonin. Những hoá chất và những hormone này liên quan đến vùng hạ đồi. Khi bệnh nhân bị tổn thương vùng dưới đồi này có thể dẫn đến những bất thường liên quan đế điều chỉnh chế độ ăn uống, bên cạnh đó có thể có những triệu chứng về điều chỉnh nhiệt độ, hành vi tình dục và vận động.

Các nhà nghiên cứu cũng nhận thấy rằng cholecystokinin – một hormon có tác dụng gây no và giảm ăn, thấp một cách bất thường ở những người mắc chứng ăn ói. Khi nồng độ hormone này thấp là nguyên nhân gây nên hiện tượng mất cảm giác no và bệnh nhân có thể có những triệu chứng ăn uống không kiểm soát.

Các nghiên cứu khác cũng cho thấy nguyên nhân của việc ăn uống vô độ có liên quan đến những peptide điều biến thần kinh như neuropeptide Y và peptide YY. Cả hai chất này đều có tác dụng gây nên cảm giác đói và thèm ăn, tác dụng này còn kết hợp với một peptide khác có tên là leptin. Khi leptin được giải phóng với các tế bào chất béo và gây nên tác dụng thèm ăn ở người bình thường. Đối với những người mắc tình trạng ăn ói, lượng peptide giảm, một số người khác có lượng peptide bình thường nhưng chúng bị cản trở bởi hàng rào máu não gây nên số lượng không đủ để ức chế sự thèm ăn.

Cortisol cũng là một hormone liên quan đến rối loạn ăn uống. Cortisol được tiết ra tại vỏ tuyến thượng thần có tác dụng tăng đường huyết và trao đổi chất. Ở những người mắc rối loạn ăn uống có nồng độ tương đối cao, sự mất cân bằng này có thể được gây ra bởi các vấn đề trong và xung quanh vùng dưới đồi.

Giáo sư tâm thần học Howard Steiger của Đại học McGill cũng đã nghiên cứu mức độ serotonin ở phụ nữ mắc chứng rối loạn ăn uống, mặc dù nghiên cứu của ông chủ yếu tập trung vào những người mắc chứng cuồng ăn. Bằng chứng cho thấy cả tính nhạy cảm di truyền và các yếu tố bên ngoài như bị lạm dụng lúc nhỏ hoặc chấn thương có thể gây ra rối loạn ăn uống.

Một số người về bản chất có thể dễ bị rối loạn ăn uống do di truyền. Những người khác có thể ít mắc hơn về mặt di truyền nhưng vẫn phát triển chứng rối loạn ăn uống vì những lý do khác.

Mặc dù một số bệnh nhân biếng ăn đáp ứng tốt với các phương pháp điều trị được sử dụng rộng rãi, bao gồm liệu pháp hành vi và thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRI) như Paxil và Zoloft, những người khác thì không.

Nhóm nghiên cứu có kế hoạch nghiên cứu chứng rối loạn ăn uống trong các gia đình đặc biệt dễ bị tổn thương với nỗ lực hiểu rõ hơn về tính nhạy cảm di truyền. Nghiên cứu được hỗ trợ bởi Viện Y tế Quốc gia và sẽ liên quan đến khoảng 400 gia đình có từ hai thành viên trở lên mắc chứng rối loạn ăn uống.

Nhiều người dường như có một loại nhạy cảm di truyền, nhưng điều đó không có nghĩa là họ sẽ mắc chứng rối loạn ăn uống. Nhưng có thể những phụ nữ thừa hưởng tính dễ bị tổn thương này phải đặc biệt cẩn thận trong việc ăn kiêng, có thể gây ra chứng rối loạn ăn uống.

Các nhà nghiên cứu gần đây đã so sánh hình ảnh não của những phụ nữ khỏe mạnh với những người từng biếng ăn trong quá khứ. Hình ảnh cho thấy những bệnh nhân biếng ăn trước đây đã tăng cường hoạt động ở các vùng não tạo ra dopamine. Dopamine là một chất hóa học liên quan đến cân nặng, hành vi cho ăn, tăng cường và khen thưởng.

Các nhà nghiên cứu viết: "Phát hiện này có thể giúp giải thích tại sao những người mắc chứng chán ăn tâm thần có thể giảm cân, chống lại việc ăn uống, vận động quá mức, được bảo vệ khỏi lạm dụng chất kích thích và không nhạy cảm với những phần thưởng thông thường".

Nguồn tham khảo: webmd.com