Hướng dẫn đầy đủ về chứng mù màu

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Thạc sĩ, Bác sĩ Hoàng Thanh Nga - Bác sĩ Mắt - Khoa khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hạ Long.

Mù màu là một tình trạng mà người bệnh khó có thể phân biệt được một số loại màu sắc. Bệnh mù màu có thể do nhiều nguyên nhân gây ra, nếu nguyên dân do yếu tố gen thì không thể chữa khỏi. Tuy nhiên, chúng ta hoàn toàn có thể có những biện pháp cải thiện và sống chung với nó.

Chứng mù màu hay còn gọi là rối loạn sắc giác, được biểu hiện tình trạng mắt không phân biệt được các màu sắc của vật hoặc khi pha trộn các màu này với nhau. Tùy vào từng mức độ nặng nhẹ của bệnh mù màu mà khả năng nhận biết màu sắc bị giảm hoặc hoàn toàn không thể nhìn thấy màu sắc.

Chúng ta có thể nhìn được màu sắc là do võng mạc một lớp ở phía sau nhãn cầu nhạy cảm với ánh sáng, có hai loại tế bào gồm tế bào hình que và tế bào hình nón. Các tế bào hình que hoạt động trong ánh sáng mờ và các tế bào hình nón phản ứng với ánh sáng sáng hơn. Cả hai loại tế bào này đều phản ứng với màu sắc. Tín hiệu của chúng đi qua dây thần kinh thị giác đến não, nơi chúng được kết hợp để tạo ra tất cả các màu sắc. Khoảng 12% phụ nữ có thêm một loại tế bào nón cho phép họ nhìn thấy màu sắc nhiều hơn 100 lần so với những người khác.

Khi bị mù màu, điều đó có nghĩa là có vấn đề với ít nhất một loại nón. Những hình nón đó có thể bị thiếu, hoặc chúng có thể có màu khác với màu sắc chúng ta cần nhìn thấy. Chúng có thể bị một hoặc nhiều vấn đề cùng lúc làm cho chúng cũng không thể gửi cho não bạn thông tin phù hợp. Vì các hình nón cũng giúp bạn nhìn thấy các chi tiết nhỏ của những gì bạn đang nhìn, nên chứng mù màu cũng có thể khiến bạn nhìn kém tinh tế hơn, khó nhìn thấy những chi tiết nhỏ.

Mù màu được chia thành hai loại bao gồm:

• Mù màu đỏ và xanh lá: Đây là loại mù màu phổ biến nhất, bạn không thể phân biệt được một số sắc thái của màu đỏ và xanh lá cây. Nó có thể có nhiều mức độ nặng nhẹ khác nhau từ khó phân biệt đến không thể nhìn thấy hoàn toàn màu sắc.
• Không thấy được màu xanh và vàng: Có một kiểu mù màu khiến bạn nhầm lẫn giữa một số sắc thái xanh và vàng. Cũng như thể xanh và đỏ thì thể này cũng biểu hiện ở nhiều mức độ khác nhau từ nặng tới nhẹ.

Bệnh mù màu có thể do một số nguyên nhân sau:

• Liên quan tới yếu tố gen: Hầu hết những người mắc chứng mù màu đều là do bẩm sinh. Đó là bởi vì nó thường bắt đầu với những gen nhận được từ bố mẹ. Những gen đó không cung cấp cho cơ thể những chỉ dẫn phù hợp về cách tạo ra các sắc tố xanh lam, đỏ và xanh lục cho tế bào hình nón của bạn. Nếu không có các sắc tố, các tế bào hình nón không thể nhận ra màu sắc. Gen này nằm trên nhiễm sắc thể giới tính X, cho nên bệnh có thể gặp ở cả nam và nữ, xuất hiện ngay từ khi còn nhỏ. Tuy nhiên tỷ lệ mắc bệnh này ở nam nhiều hơn nữ rất nhiều.
• Bệnh lý: Chứng mù màu có thể ảnh hưởng đến một số ít những người mắc một số bệnh lý mà không phải do yếu tố gen. Một số bệnh về mắt có thể dẫn đến chúng mù màu bao gồm: Bệnh bạch cầu, bệnh Parkinson, bệnh Alzheimer, thiếu máu hồng cầu hình liềm hoặc rối loạn liên quan tới việc sử dụng rượu.
• Thuốc hoặc một số loại hóa chất: Một số loại thuốc bao gồm thuốc điều trị bệnh tim mạch, huyết áp cao, rối loạn cương dương, bệnh thần kinh hoặc thuốc điều trị chứng rối loạn cảm xúc có thể gây ra mù màu như một tác dụng phụ. Bệnh mù màu cũng có thể xuất phát từ việc thường xuyên phải làm việc với các hóa chất như phân bón hoặc dung môi. Tuy nhiên, việc gây ra mù màu do những loại hoá chất này không phổ biến.

Ngoài ra, còn do một số nguyên nhân khác như: Do chấn thương vùng mắt, tuổi cao làm cho các tế bào nhận biết màu sắc bị lão hoá cũng gây ra khó phân biệt màu sắc.

Thường thì chúng ta không thể biết được trẻ gặp phải tình trạng bệnh này cho tới khi trẻ bắt đầu học tới màu sắc. Đôi khi khó phát hiện hơn bằng việc trẻ tới trường và gặp phải những khó khăn khi học các tài liệu cần sử dụng màu sắc. Những biểu hiện mù màu của trẻ đôi khi rất khó phát hiện nếu ở mức độ nhẹ, cho nên cần kiểm tra xem trẻ có bị mù màu không khi trẻ khoảng 4 tuổi. Đặc biệt cần kiểm tra khi gia đình có người mắc chứng bệnh này.

Để chẩn đoán bệnh thì các bác sĩ sẽ kiểm tra khả năng nhận biết màu sắc của bạn. Cách chính để biết ai đó có bị mù màu hay không là kiểm tra màu Ishihara. Đây là cách sử dụng quyển sách với hình ảnh của các chấm với nhiều màu sắc. Nếu bạn nhìn thấy màu sắc chính xác, bạn sẽ phát hiện ra một số hình dạng khác trong mỗi hình ảnh.

Nếu bạn bị mù màu, bạn sẽ không thể nhận ra sự khác nhau của hình, không nhìn thấy hình dạng trong một số hoặc tất cả các hình.

Bệnh mù màu thường không gây ra những ảnh hưởng tới sức khoẻ tổng thể và thường chỉ ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống của người bệnh. Tuy nhiên, chúng có thể gây ra một số tai nạn nếu như không phân biệt được tín hiệu đèn giao thông. Bệnh mù màu hiện chưa có biện pháp điều trị được nếu như nó liên quan tới yếu tố gen di truyền. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu đang tìm cách điều trị chứng mù màu do gen di truyền bằng cách giúp các tế bào hình nón hoạt động tốt hơn. Các thử nghiệm trên động vật đã mang lại hiệu quả khả quan và các thử nghiệm trên người được gọi là thử nghiệm lâm sàng đang được tiến hành. Nếu bệnh mù màu do thuốc hay nguyên nhân khác chúng ta có thể cải thiện được bằng việc điều trị theo nguyên nhân.

Mặc dù đa số chúng ta chưa có biện pháp điều trị bệnh một cách hiệu quả nhất, nhưng chúng ta có thể sống chung với nó bằng cách:

• Các ứng dụng cho điện thoại di động hoặc máy tính bảng có thể cho bạn biết màu gì đó. Khi bạn chụp ảnh và chạm vào một vị trí trong ảnh, ứng dụng sẽ cho bạn biết màu sắc của nó. Một số ứng dụng thậm chí có thể cho biết các sắc thái của màu sắc.
• Sử dụng ống kính cho phép nhận biết màu sắc: Nếu bạn bị mù màu xanh lục và đỏ, các loại ống kính đặc biệt có thể cho phép bạn nhìn màu rõ ràng hơn. Tuy nhiên hiệu quả của nó vẫn còn nhiều tranh cãi, một số ngành nghề như phi công không được sử dụng loại kính này.
• Hình thành thói quen: Bạn có thể nhờ ai đó giúp dán nhãn trên quần áo để cho bạn biết chúng có màu gì, để có thể chọn những thứ phù hợp. Sắp xếp tủ quần áo để quần áo bạn có thể mặc cùng nhau được treo gần nhau. Bạn cũng có thể ghi nhớ thứ tự màu sắc trong các đồ vật khác nhau, chẳng hạn như đèn giao thông, để hạn chế việc gây tai nạn giao thông.

Ngoài ra, những người bị mù màu nên hạn chế tự lái xe ở những đoạn đường quá đông đúc và khi chưa ghi nhớ được đèn giao thông để tránh gây tai nạn không đáng có.

=>>Lời khuyên từ Thạc sĩ, Bác sĩ Hoàng Thanh Nga - Bác sĩ Mắt - Khoa khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hạ Long: Người bệnh mù màu cần đi khám để xác định nguyên nhân và mức độ bệnh để từ đó có phương pháp điều trị phù hợp, tránh những ảnh hưởng đến công việc cũng như sinh hoạt do bệnh lý này gây ra.

Nguồn tham khảo: webmd.com