Ống thông Blakemore được dùng như thế nào trong hồi sức cấp cứu?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Lê Đức Hoàng - Bác sĩ Hồi sức cấp cứu - Khoa Hồi sức Cấp cứu - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng. Bác sĩ đã có nhiều kinh nghiệm trong điều trị Hồi sức – Cấp cứu người lớn.

Ống thông Blakemore là một ống thông dài, làm bằng cao su, gồm có hai bóng, một bóng hình ống dài (gọi là bóng thực quản) được bơm căng để ép vào các tĩnh mạch giãn và một bóng tròn (bóng dạ dày) để bịt và ép vào lỗ tâm vị. Sau khi được đặt đúng vị trí, các bóng sẽ được bơm căng để tạo áp lực lên các mạch máu có thể gây xuất huyết vào thực quản hoặc dạ dày.

Ống thông blakemore được chỉ định để cầm máu trong các trường hợp xuất huyết tiêu hóa nghi do vỡ thực quản. Đây là phương pháp được dùng tạm thời để cầm máu nếu không thực hiện được nội soi cầm máu hoặc trong khi chờ đợi thực hiện thủ thuật đặt shunt cửa-hệ thống trong gan qua đường tĩnh mạch cảnh (TIPS). Trong trường hợp chưa chẩn đoán được xuất huyết tiêu hóa là do vỡ tĩnh mạch thực quản hay do chảy máu dạ dày thì đặt ống blakemore còn có tác dụng theo dõi cả xuất huyết dạ dày đồng thời giúp chẩn đoán xác định.

2.1. Chuẩn bị đặt ống thông blakemore

Về con người

Đặt ống thông blakemore là một kỹ thuật khó do đó kỹ thuật sẽ được thực hiện bởi những bác sĩ chuyên khoa có kinh nghiệm. Bên cạnh đó cần một nhân viên y tế hỗ trợ đưa dụng cụ khi tiến hành.

Về thiết bị, vật tư y tế, thuốc

Để thực hiện đặt ống thông blakemore cần chuẩn bị các phương tiện, vật tư, thuốc như sau:

• Ống thông Blakemore
• Đèn soi thanh quản, kẹp Magill, đèn Clar, mỏ vịt mũi, máy hút các loại, ống thông các loại
• Dầu Paraphin hoặc mỡ Xylocain, bơm phun; Atropin 0.25mg (4-6 ống)
• Bơm tiêm 50ml, đầu nối; bơm tiêm 2ml, kim vô khuẩn hai chiếc; gạc vô khuẩn
• Dây nối và đầu nối để dẫn lưu dịch và máu ở dạ dày vào lọ hay túi chất dẻo, dây vải buộc cố định ống thông Blakemore dài 50-70cm.

Nếu bóng của ống thông blakemore bị thủng mà đưa thực quản sẽ gây chảy máu nhiều thêm, nguy hiểm cho người bệnh. Nên trước khi thực hiện, ê-kíp sẽ kiểm tra xem hai bóng của ống thông blakemore có thủng hay không bằng cách bơm 50ml không khí vào mỗi bóng và ngâm vào chậu nước. Nếu bóng thủng, ống thông blakemore đó sẽ bị loại bỏ. Nếu bóng còn tốt, dùng bơm tiêm lấy hết khí trong bóng ra, bôi dầu parafin quanh bóng và đầu ống thông.

Về phía người bệnh

Người bệnh và người nhà sẽ được giải thích về kỹ thuật và các bước đặt ống thông blakemore để hợp tác với bác sĩ trong quá trình thực hiện.

Nếu người bệnh tỉnh, cho người bệnh nằm ngửa hoặc tư thế nửa nằm nửa ngồi (Fowler). Nếu người bệnh mê, cho người bệnh nằm ngửa, đầu thấp.

Tiêm trước vào tĩnh mạch 0.5mg atropin.

2.2. Các bước quy trình kỹ thuật ống thông blakemore

Bước 1: Bác sĩ soi hai lỗ mũi xem lỗ nào thông nhất. Sau đó, gây tê ống mũi bằng bơm phun xylocain.

Bước 2: Bôi dầu paraphin vào đầu ống thông và hai bóng. Đưa ống thẳng góc với mặt người bệnh, khi ống đã tiến vào đến họng:

• Nếu người bệnh tỉnh, bác sĩ yêu cầu người bệnh nuốt rồi đẩy thêm sau. Nếu không hiệu quả, cho người bệnh từng ngụm nước nhỏ, lợi dụng lúc người bệnh nuốt rồi đẩy ống thông blakemore vào. Sau mỗi lần nuốt, cho người bệnh thở sâu và đều để lấy lại bình tĩnh. Nếu người bệnh sặc hoặc nôn, ê-kíp thực hiện sẽ hút ngay dịch ở miệng, họng bằng một ống thông to nối với máy hút.
• Nếu người bệnh hôn mê: bác sĩ phải tiến hành đặt ống nội khí quản có bóng chèn trước khi đặt ống thông blakemore để tránh sặc vào phổi. Kê gối dưới đầu người bệnh để đầu gập lại, đẩy ống thông blakemore từ từ. Nếu không vào được, bác sĩ sẽ soi bằng đèn soi thanh quản qua miệng rồi dùng kẹp Magill kẹp ống thông đẩy dần vào.

Đẩy ống thông đến vạch thứ ba, lúc này ống thông đã nằm trong dạ dày, kiểm tra thấy có dịch chảy ra.

Bước 3: Bác sĩ bơm 20ml khí vào bóng tròn (bóng dạ dày), kéo từ từ ống thông ra cho đến khi bóng ép sát vào tâm vị. Bơm 60-80ml khí vào bóng thực quản để duy trì áp lực trong bóng khoảng 40-50mmHg. Nếu máu vẫn chảy ra, có thể bơm đến 100ml nhưng không được quá thể tích này.

Bước 4: Kiểm tra lại đặt ống thông blakemore đã đúng hay chưa bằng phương pháp chụp X-quang tại giường. Vị trí tốt nhất của ống thông blakemore là nằm ngay dưới cơ hoành và ở dưới tim một chút.

• Người bệnh sẽ được theo dõi chặt chẽ chức năng hô hấp vì ống thông blakemore có thể gây suy hô hấp. Sau khi đặt ống, rửa dạ dày người bệnh đều đặn 1 giờ một lần bằng nước đá đang tan cho đến khi nước trong và không còn máu cục nữa.
• Tháo đều đặn bóng thực quản 15 phút trong mỗi 4 giờ để giảm nguy cơ hoại tử thực quản.
• Khi máu đã ngừng chảy, lưu ống thông dạ dày lại 12 giờ, rồi tháo bóng thực quản nhưng vẫn lưu bóng dạ dày trong 12 giờ tiếp theo. Sau đó, tháo bóng dạ dày nhưng vẫn lưu ống thông blakemore lại 24 giờ với bóng xẹp.

• Nếu người bệnh bị chảy máu cam khi đặt ống thông blakemore: ê-kíp thực hiện tiến hành cầm máu tại chỗ.
• Nếu người bệnh có nhịp tim chậm hoặc ngừng tim: bác sĩ ngay lập thức thực hiện các biện pháp hồi sức cấp cứu. Thông khí nhân tạo nếu bệnh nhân bị suy hô hấp.
• Nếu bị trào ngược dịch dạ dày, bệnh nhân sẽ được đặt ống nội khí quản có bóng chèn để hút dịch.

Ngoài ra, khi xả bóng thì các tĩnh mạch trướng trước đó đã cầm máu rồi có thể xuất huyết trở lại. Tùy mức độ xuất huyết của người bệnh, bác sĩ sẽ có phương pháp xử lý cụ thể,