Phát hiện sớm các bệnh phổi ở trẻ sơ sinh

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa I Nguyễn Thị Mỹ Linh - Bác sĩ Nhi sơ sinh - Khoa Nhi - Sơ sinh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng

Các bệnh phổi bẩm sinh thường không được phát hiện sớm ở trẻ sơ sinh do bệnh chỉ có biểu hiện rõ ràng đối với lứa tuổi thiếu niên. Chính vì vậy mà các bậc cha mẹ nên có những hiểu biết nhất định về các bệnh phổi ở trẻ sơ sinh để có thể kịp thời đưa trẻ đi khám và tiến hành chữa trị.

1.1 Phổi biệt lập

Là hiện tượng khi một vài mô phổi nằm tách biệt khỏi phần còn lại của phổi và không được nối thông với đường thở, đồng thời không có chức năng hô hấp. Có hai dạng phổi biệt lập, trong đó ngoài thùy chiếm khoảng 25% và trong thùy chiếm khoảng 75%.

Một số triệu chứng lâm sàng của bệnh phổi biệt lập thường không đặc hiệu, ví dụ như đau ngực, ho, ho ra máu, chụp X-quang có phát hiện hình ảnh khối mờ hoặc dịch – khí đáy phổi trên phim.

Phổi biệt lập ở trẻ sơ sinh thường được xác định chẩn đoán thông qua việc chụp cắt lớp vi tính hoặc chụp cộng hưởng từ. Những phương pháp này có thể giúp phát hiện sự hiện diện của động mạch nuôi vùng tổn thương đáy sau phổi xuất phát từ động mạch chủ.

Để điều trị hiệu quả và dứt điểm bệnh phổi bẩm sinh này thì cần tiến hành phẫu thuật để loại bỏ phần phổi biệt lập.

1.2 Nang phổi bẩm sinh

Nang phổi bẩm sinh là khi trong nhu mô phổi của trẻ xuất hiệu nhiều nang chứa đầy dịch. Khi trẻ thực hiện các động tác thở đầu tiên sẽ làm giãn rộng các nang này ra và chèn ép đến các mô phổi khác, dẫn đến tim bị tăng gánh.

Tùy thuộc vào số lượng nang nhiều hay ít để xác định được tiên lượng của bệnh ở mức độ nào, khi số lượng nang càng nhiều thì bệnh càng nguy hiểm do tạo nên sự chèn ép lớn hơn.

Hầu hết trẻ sơ sinh mắc bệnh nang phổi bẩm sinh đều bị suy hô hấp thời gian ngắn ngay sau khi sinh.

1.3 Nang phế quản bẩm sinh

Những nang này phổ biến xuất hiện ở một thùy đơn độc và được lót bởi biểu mô trụ lông chuyển. Điều cần lưu ý đó là những nang này rất dễ bị viêm và nhiễm khuẩn dẫn đến sự thông thương với cây khí phế quản. Khi đó bệnh nhân thường có triệu chứng thở rít, khò khè hay thậm chí là các cơn tím tái do đường thở bị chèn ép. Ngay khi nhận thấy bất kỳ triệu chứng nào kể trên thì cha mẹ nên đưa trẻ sơ sinh đi khám để được chẩn đoán bệnh kịp thời bởi các nang này có thể thoái hóa thành ác tính, gây nguy hiểm cho trẻ.

Ở người lớn thì các nang này có thể được phát hiện thông qua chụp X-quang phổi hoặc được chẩn đoán mắc bệnh khi thường xuyên có tình trạng nhiễm khuẩn phổi tái phát.

Để điều trị dứt điểm nang phế quản bẩm sinh thì cần tiến hành phẫu thuật loại bỏ chúng. Với y học tiên tiến và hiện đại, tùy thuộc vào vị trí mà một số nang có thể được loại bỏ bằng kỹ thuật nội soi.

1.4 Thiểu sản phổi

Thiểu sản phổi hay còn gọi là giảm sản phổi là tình trạng thiếu nhu mô phổi do rối loạn bào thai ở giai đoạn đầu gây ra. Đặc biệt, thiểu sản phổi thường đi kèm với một số bệnh tim bẩm sinh (như thông liên thất, thông liên nhĩ, còn lỗ bầu dục) hay các bất thường đề ruột dạ dày (như rò khí quản – thực quản, không có hậu môn, có túi thừa Meckel).

Nếu trẻ chỉ mắc giảm sản phổi thì thường ít có triệu chứng rõ ràng và đặc hiệu. Các trường hợp có biểu hiện bệnh tim và phổi kể trên thì cần thăm khám ngay để được chẩn đoán xem có mắc bệnh phổi bẩm sinh hay không.

Thiểu sản phổi có thể được chẩn đoán thông qua chụp cắt lớp vi tính hoặc chụp X-quang phổi. Trong trường hợp trẻ không mắc bệnh tim bẩm sinh đi kèm thì ít khi phải tiến hành can thiệp. Ngược lại, nếu trẻ mắc cả bệnh tim bẩm sinh thì cần kết hợp điều trị cả bệnh này.

1.5 Giãn thùy phổi bẩm sinh

Giãn thùy phổi bẩm sinh hay khí thũng thùy phổi bẩm sinh đều là tên gọi của tình trạng khi một thùy phổi bị giãn. Bệnh này tuy khó phát hiện được căn nguyên nhưng có thể dẫn đến tình trạng suy hô hấp nặng ở trẻ trong những năm đầu tiên. Một số nguyên nhân thường gặp của bệnh này như tình trạng phế quản bị đè ép từ bên ngoài hay tắc nghẽn thùy phổi do thiếu sụn phế quản bẩm sinh.

Cha mẹ có thể lưu ý những triệu chứng có thể gặp của bệnh này như thở nhanh, khó thở, khò khè, tím tái, ho và đặc biệt trở nặng khi bé xúc động quá hoặc khi khóc. Nhiều trường hợp cũng kèm theo bệnh tim bẩm sinh. Để giảm thiểu nguy cơ nhiễm khuẩn thì cần tiến hành phẫu thuật loại bỏ thùy phổi bị giãn ngay khi thích hợp.

1.6 Giãn phế quản bẩm sinh

Trẻ mắc bệnh giãn phế quản bẩm sinh thường gặp tình trạng hẹp đường thở, tăng thông khí và giãn phế quản (hay hội chứng Williams – Campell) do sự thiếu hoặc khiếm khuyết sụn ở phế quản gây ra.

Biểu hiện lâm sàng của bệnh này là nhiễm khuẩn hô hấp tái phát nhiều lần. Bệnh có thể được chẩn đoán thông qua chụp cắt lớp và chụp X-quang phổi, sau đó điều trị bằng liệu pháp miễn dịch bổ sung IgA, IgG.

1.7 Dị dạng mạch máu phổi

Dị dạng mạch máu phổi được cho là bệnh di truyền theo gen trội. Bệnh do tình trạng dị sản biểu mô trung gian giữa tiểu tĩnh mạch và tiểu động mạch tiền mao mạch gây ra. Bệnh này có liên quan đến những bất thường ở tĩnh mạch phổi và tuần hoàn động mạch.

Người mắc bệnh này thường gặp tình trạng khó thở khi thở ra, ho ra máu, chảy máu mũi, xuất huyết tiết niệu, xuất huyết tiêu hóa. Tuy nhiên bệnh này thường chỉ được phát hiện ở tuổi 40.

Trên đây là một số bệnh phổi thường gặp ở trẻ sơ sinh. Gia đình nên quan sát trẻ và dựa vào những triệu chứng kể trên. Ngay khi có bất kỳ nghi ngờ nào về bệnh phổi bẩm sinh ở trẻ thì cần đưa ngay đến các cơ sở khám chữa bệnh uy tín để được chẩn đoán và điều trị kịp thời, tránh dẫn đến những biến chứng nặng hơn gây nguy hiểm đến sức khỏe của trẻ.

Khoa nhi tại hệ thống Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là địa chỉ tiếp nhận và thăm khám các bệnh lý mà trẻ sơ sinh cũng như trẻ nhỏ dễ mắc phải: Sốt virus, sốt vi khuẩn, viêm tai giữa, viêm phổi ở trẻ,....Với trang thiết bị hiện đại, không gian vô trùng, giảm thiểu tối đa tác động cũng như nguy cơ lây lan bệnh. Cùng với đó là sự tận tâm từ các bác sĩ giàu kinh nghiệm chuyên môn với các bệnh nhi, giúp việc thăm khám không còn là nỗi trăn trở của các bậc cha mẹ.