Siêu âm đàn hồi gan là gì?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Lưu Thị Bích Ngọc - Bác sĩ Chẩn đoán hình ảnh - Khoa Chẩn đoán hình ảnh và Y học hạt nhân - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City. Bác sĩ có 06 năm kinh nghiệm làm trong lĩnh vực chẩn đoán hình ảnh.

Siêu âm là phương pháp sử dụng sóng siêu âm có tần số từ 1-10MHZ để thăm khám các vùng trên cơ thể, khi sóng siêu âm đi qua mô trong cơ thể sẽ thu lại hình ảnh về bộ xử lý hình ảnh. Thông qua các hình ảnh này để đánh giá tình trạng bệnh lý. Phương pháp siêu âm không còn là phương pháp xa lạ đối với chúng ta, vì được áp dụng rộng rãi, đơn giản mà có thể giúp chẩn đoán bệnh.

Kỹ thuật siêu âm đàn hồi mô là một ứng dụng mới của siêu âm chẩn đoán nhằm khảo sát đặc tính đàn hồi của của mô trong cơ thể.

Nguyên lý của siêu âm đàn hồi mô là bình thường khó có thể đo được một cách trực tiếp độ đàn hồi của mô, tuy nhiên mô sẽ bị biến dạng khi bị đè ấn, tỷ lệ độ cứng của mô sẽ tỉ lệ nghịch với mức độ biến dạng. Do đó tùy thuộc cấu tạo cơ học, mà sự biến đổi khác nhau. Với mô bình thường (mềm) sẽ biến dạng nhiều với áp lực đè nén, trong khi mô bệnh lý thường cứng hơn, sẽ biến dạng ít hơn. Kết quả đo được độ tương phản của mô trên bản đồ đàn hồi là do sự khác biệt độ cứng của mô, được mã hóa bằng các màu khác nhau. Siêu âm đàn hồi mô được áp dụng ở các mô trên cơ thể như gan, vú, tuyến giáp...

Siêu âm đàn hồi mô gan chính là một dạng siêu âm đàn hồi mô, thông qua đó giúp đánh giá độ đàn hồi của mô gan được tính bằng đơn vị kPa, từ đó đánh giá mức độ xơ hóa gan.

Một số trường hợp mắc bệnh lý gan kéo dài, thường có chỉ định siêu âm đàn hồi mô để đánh giá sớm tình trạng xơ gan.

• Viêm gan mạn do virus (virus viêm gan B và C)
• Bệnh viêm gan do rượu.
• Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu.
• Bệnh gan ứ mật mạn.
• Bệnh nhân có tình trạng tăng áp lực tĩnh mạch cửa.

Phương pháp siêu âm đàn hồi mô gan có nhiều ưu điểm như:

• Phát hiện và đánh giá mức độ xơ hóa gan: Phát hiện sớm là bước quan trọng, quyết định trong điều trị, theo dõi diễn biến và tiên lượng bệnh. Phát hiện sớm giúp người bệnh kéo dài tuổi thọ do kiểm soát được các yếu tố ảnh hưởng tới gan.
• Đánh giá tổn thương dạng khối: Từ siêu âm đàn hồi gan từ đó xác định độ cứng của mô. Thông qua quy đổi để đánh giá, quy về 4 mức độ nếu score 4 là u ác tính, score 2,3 nghi ngờ, xét thêm các yếu tố khác, score 1 là tổn thương lành tính.
• Giảm các trường hợp phải sinh thiết: Bình thường người bệnh cần sinh thiết mô gan để xác định mức độ xơ hóa gan. Vì đây là kỹ thuật xâm lấn nên có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm, đặc biệt với những người có bệnh lý gan nặng hoặc bệnh lý nền không cho phép can thiệp. Nhờ có siêu âm đàn hồi mô mà giúp bác sĩ chẩn đoán bệnh có độ chính xác tới 90% so với sinh thiết làm giải phẫu bệnh. Từ đó giảm thiểu tối đa các trường hợp cần phải làm sinh thiết gan.

• Phương pháp này được thực hiện như siêu âm thường quy nên cũng là kỹ thuật dễ thực hiện, không xâm lấn, không gây đau đớn cho người bệnh, lại có độ chính xác cao.
• Giá thành siêu âm hợp lý.

Một số nhược điểm của phương pháp siêu âm đàn hồi mô như: Khó đo khi người bệnh có khoang liên sườn hẹp, khi bệnh nhân có tình trạng cổ chướng và ở những người béo phì thường tỷ lệ không chính xác cao hơn.

Kỹ thuật thực hiện như sau:

Bước 1: Bệnh nhân nằm ngửa, tay phải đặt sau đầu để khoang liên sườn được rộng tối đa.

Bước 2: Bác sĩ đặt đầu dò lên da kẽ liên sườn vị trí thường sinh thiết gan và ấn với một áp lực nhẹ vào vị trí đó. Kiểm tra gồm 10 phép đo liên tục trên cùng 1 vị trí. Máy sẽ tự động tính chỉ số trung bình.

Bước 3: Đánh giá kết quả, kết quả được máy phân tích và cho ra các chỉ số đọ cứng tính bằng đơn vị kPa. Dựa vào đó ta sẽ đánh giá được các mức độ xơ gan được chia từ F0 đến F4.

Siêu âm đàn hồi mô là kỹ thuật phát triển mới trong chẩn đoán bằng hình ảnh. Giúp người bệnh giảm thiểu tối đa nguy cơ phải làm sinh thiết, xâm lấn cơ thể. Ngoài ứng dụng để đo đàn hồi mô gan, còn ứng dụng ở mô vú, tuyến giáp...giúp phát hiện tình trạng u ác tính sớm.