Tai biến mạch máu não vùng thân não

Tai biến mạch máu não vùng thân não hay đột quỵ vùng thân não có nguyên nhân tương tự như đột quỵ những vùng khác của não, đây là sự gián đoạn cung cấp mạch máu. Vậy đột quỵ vùng thân não có nguy hiểm không?

Trong cơ thể người, não bộ là cơ quan quan trọng, được bao bọc bởi màng não và nằm trong hộp sọ, sau lớp cơ bám vào xương sọ và da đầu. Về cấu tạo, não bộ được chia thành 3 phần là đại não, thân não và tiểu não.

Trong não, thân não nằm trước và nối liền với tiểu não, nằm tận sâu bên trong não và kéo dài xuống đến sau đầu, nơi hộp sọ và cột sống giao nhau, thân não nằm trên tủy sống.

Giải phẫu thân não gồm có hành não, cầu não và trung não. Trong đó, cầu não và hành não là nơi các dây thần kinh sọ từ V đến XII xuất phát và tập trung nhiều nhân xám là các trung tâm: Hô hấp, vận mạch. Hành não chứa nhân tiền đình làm tăng trương lực cơ. Trung não (hay còn gọi là não giữa) cũng tập trung nhiều nhân xám quan trọng, nhưng đặc biệt là nhân đỏ làm giảm trương lực cơ.

Thân não là nơi qua lại của các đường dẫn truyền cảm giác, vận động của các cơ quan đến vỏ não, bao gồm:

• Nhãn cầu: Phản xạ giác mạc, định hướng ánh sáng.
• Cơ vân ở đầu, mặt và cổ: giữ và điều chỉnh tư thế, chỉ huy cử động của đầu và nhãn cầu.
• Cơ và tuyến tiêu hóa.
• Hô hấp, tim mạch: Ho, hắt hơi.

Với đặc điểm cấu tạo giải phẫu thân não nêu trên, thân não kết nối gần như các hoạt động cao cấp về thể chất và chức năng của não bộ đến những phần còn lại, là trung tâm duy trì một số chức năng cơ bản của cơ thể.

Tai biến mạch máu não vùng thân thân não là đột quỵ xảy ra vùng thân não. Cơn đột quỵ vùng thân não là tương đối nhỏ nhưng lại có những biểu hiện nghiêm trọng.

Nguyên nhân gây đột quỵ vùng thân não là do máu trong các động mạch nhỏ ở vùng sau cổ và não (bao gồm động mạch nền, động mạch tiểu não trước trên phải, trái, động mạch đốt sống hai bên) bị gián đoạn nguồn cung máu, tương tự như nguyên nhân gây đột quỵ ở các vùng khác của não.

Khi tai biến mạch máu não vùng thân não xảy ra, người bệnh có thể xuất hiện một loạt các biểu hiện sau:

• Liệt hoặc yếu hoặc mất cảm giác một bên cơ thể đối diện với thân não bị thương tổn.
• Mắt nhìn đôi do một bên mắt bình thường còn một bên mắt không thể cử động được.
• Đồng tử không đều, chóng mặt, quay cuồng do cơ thể không giữ được thăng bằng.
• Sụp một bên mí mắt, méo nửa miệng do liệt một bên mặt cùng bên với đột quỵ vùng thân não.
• Nói lắp, khó nuốt do lưỡi chỉ đưa sang được một bên.
• Hai vai nâng không đều do cơ nâng của một bên vai bị yếu.
• Nấc cụt (trong một số trường hợp).
• Thay đổi tri giác, hôn mê do suy giảm chức năng tim mạch và không điều hòa được hơi thở.

Cơ sở để chẩn đoán tai biến mạch máu não vùng thân não chủ yếu là dựa vào thăm khám lâm sàng một cách kỹ lưỡng, kết hợp với tổn thương đột quỵ vùng thân não khi đã xuất hiện rõ ràng trên các xét nghiệm hình ảnh trong một khoảng thời gian (từ vài ngày đến vài tuần).

So với đột quỵ ở những vùng khác của não, dấu hiệu trên hình ảnh chụp CT hoặc MRI của đột quỵ vùng thân não thường không rõ nét bằng, do thân não có cấu tạo tương đối nhỏ và bị che khuất bởi xương lân cận của hộp sọ và thân trên của cột sống. Vì vậy, việc quan sát những tổn thương trên hình ảnh rất khó khăn, đòi hỏi bác sĩ phải có trình độ cao và am hiểu cặn kẽ cũng như kinh nghiệm lâu năm.

Chẩn đoán tai biến mạch máu não vùng thân não cần phân biệt với đột quỵ vỏ não bằng cách nhận biết cảm giác trên khuôn mặt. Dựa vào vị trí liệt một bên khuôn mặt là cùng bên hay khác bên với phần não bị tổn thương, nếu cùng bên là đột quỵ thân não, khác bên là đột quỵ ở vỏ não.

Tiên lượng tai biến mạch máu não vùng thân não là rất khó dự đoán được, tương tự như đột quỵ ở những vùng khác của não, do các biểu hiện đột quỵ chỉ xuất hiện một cách rõ ràng và gây nguy hiểm cho người bệnh trong khoảng vài giờ hoặc vài ngày.

Vì vậy, bệnh nhân có nguy cơ đột quỵ cần được theo dõi cẩn thận, kịp thời phát hiện và điều trị sẽ giúp hạn chế rơi vào tình trạng hôn mê, ngừng thở và ngừng đập. Nếu bệnh nhân được được chăm sóc, điều trị tốt, cơ hội phục hồi tăng lên và nguy cơ tàn tật giảm xuống.

Cũng như những đột quỵ ở vùng khác của não bộ, tai biến mạch máu não vùng thân não cũng cần được phát hiện sớm và chữa trị kịp thời để hạn chế nguy cơ tàn tật và tăng cơ hội phục hồi cho người bệnh.