Tăng áp lực nội sọ là gì? Làm thế nào để nhận ra?

Bài viết bởi Bác sĩ CKI Nguyễn Công Hòa - Khoa Hồi sức tích cực - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City

Bài viết này trình bày một cách tiếp cận về tăng áp lực nội sọ (ICP) được xây dựng theo kiểu trả lời câu hỏi. Đây không phải là một đánh giá toàn diện về một chủ đề phức tạp, mà là một "tổng quan nhanh dễ truy cập" để cung cấp thông tin thực tế về sinh lý học, bệnh lý và quản lý ICP tăng cho người hành nghề bận rộn.

Áp lực nội sọ (ICP) thông thường được ghi nhận bằng milimet thủy ngân (mmHg), ICP ở người lớn thường là 5 - 10 mmHg, ở trẻ em 3 - 7 mmHg và ở trẻ sơ sinh 1,5 - 6 mmHg. Giá trị mmHg được nhân với 1,36 để xác định giá trị tương đương tính bằng cmH2O giá trị này thu được khi sử dụng áp kế đo lúc chọc dò tủy sống. ICP thay đổi theo từng ngày và bị ảnh hưởng bởi những thay đổi về tư thế, vị trí và dao động áp lực ở các khoang khác (ví dụ: thao tác Valsalva sẽ làm tăng đáng kể ICP khi nghỉ ngơi). ICP tăng có thể được định nghĩa theo nhiều cách, nhưng trong cấp tính, nó thường đề cập đến áp suất lớn hơn 20 - 25mmHg trong hơn 5 phút.

Hộp sọ là cứng cố định chứa 3 thành phần chính - mô não, máu não và dịch não tủy (CSF). Học thuyết Monro-Kellie nói rằng tổng thể tích nội sọ là không đổi và do đó, sự gia tăng trong bất kỳ một trong thành phần này này phải được bù đắp bằng một mức giảm tương đương trong hai phần còn lại.

Trong điều kiện bình thường, áp suất trong không gian sọ ở trạng thái cân bằng. Nếu áp lực từ một thành phần tăng, bù trừ bằng cách giảm khối lượng của một thành phần khác và tăng ICP sau đó. Điều này thường liên quan đến việc dịch chuyển dịch não tủy và máu tĩnh mạch ra khỏi sọ để bù cho khối lượng tăng thêm. Khi không thể bù trừ được nữa sẽ dẫn đến thoát vị não.

Tăng ICP là con đường chung cuối cùng dẫn đến tử vong hoặc tàn tật trong hầu hết các tình trạng tổn thương não cấp tính. Tăng ICP cũng có thể điều trị được. .

Áp lực tưới máu não (CPP) là hiệu số giữa áp lực động mạch trung bình (MAP) và ICP. CPP = MAP - ICP.

CPP là yếu tố chính quyết định lưu lượng máu não (CBF). Thông thường, CBF được kết hợp với nhu cầu trao đổi chất của mô, với lưu lượng bình thường lớn hơn 50 ml / 100g / phút. Dưới 20ml / 100g / phút được coi là ngưỡng thiếu máu cục bộ. Quá trình tự động hóa não duy trì CBF giữa một phạm vi CPP khoảng 50 - 150 mmHg. Ngoài các phạm vi này, CBF trở nên phụ thuộc vào áp suất.

Tăng áp lực nội sọ (ICP) là sự gia tăng áp lực xung quanh não của người bệnh. Nó có thể là do sự gia tăng lượng chất lỏng xung quanh não. Ví dụ, có thể có một lượng dịch não tủy tăng lên tự nhiên làm cho bộ não của người bệnh tăng lên hoặc tăng lượng máu trong não do chấn thương hoặc khối u vỡ.

ICP tăng cũng có thể có nghĩa là mô não của người bệnh bị sưng, do chấn thương hoặc do bệnh như động kinh. ICP tăng có thể là kết quả của chấn thương não, và nó cũng có thể gây chấn thương não.

ICP tăng là một tình trạng đe dọa tính mạng. Một người có triệu chứng tăng ICP phải được trợ giúp y tế khẩn cấp ngay lập tức.

Các dấu hiệu tăng ICP bao gồm:

• Đau đầu
• Buồn nôn
• Nôn
• Tăng huyết áp
• Giảm tri giác
• Nhầm lẫn về thời gian, và sau đó là vị trí, lú lẫn
• Nhìn đôi, nhìn mờ
• Đồng tử không phản ứng với những thay đổi khi chiếu ánh sáng
• Thở yếu
• Co giật
• Mất ý thức
• Hôn mê

Những dấu hiệu này có thể chỉ ra các tình trạng nghiêm trọng khác bên cạnh việc tăng ICP, chẳng hạn như đột quỵ, khối u não hoặc chấn thương đầu gần đây .

Tai biến mạch não là nguyên nhân phổ biến nhất của việc tăng ICP. Các nguyên nhân có thể khác của việc tăng ICP bao gồm:

• Nhiễm trùng
• Khối u
• Chấn thương đầu
• Vỡ phình động mạch
• Động kinh
• Co giật
• Não úng thủy
• Tổn thương não do tăng huyết áp, nhất là khi huyết áp cao không kiểm soát được dẫn đến chảy máu trong não
• Thiếu oxy máu, đó là sự thiếu hụt oxy trong máu
• Viêm màng não

Bác sĩ sẽ cần phải biết một số thông tin quan trọng về lịch sử y tế của người bệnh ngay lập tức. Bác sĩ sẽ hỏi nếu gần đây người bệnh bị có bị tai biến mạch não, hay chấn thương vào đầu hoặc đã được chẩn đoán bị u não. Bác sĩ sau đó khám, có thể kiểm tra huyết áp của người bệnh và xem có tăng HA không. Bác sĩ cũng có thể đo áp lực của dịch não tủy bằng cách sử dụng chọc dò tủy sống, hoặc siêu âm doppler xuyên sọ. Chụp CT scan hoặc MRI sọ não có thể cần thiết để xác định chẩn đoán.

Mục tiêu cấp bách nhất của điều trị là giảm áp lực bên trong hộp sọ của người bệnh. Mục tiêu tiếp theo là giải quyết nguyên nhân. Các phương pháp điều trị hiệu quả để giảm áp lực bao gồm dẫn lưu não thất cấp cứu. Dùng thuốc mannitol và nước muối ưu trương cũng có thể làm giảm áp lực, thuốc an thần chống động kinh, Corticoid trong u não.

Các phương pháp điều trị ít phổ biến hơn để điều trị tăng ICP bao gồm:

• Mở sọ giảm áp
• Gây mê sâu, giãn cơ
• Hạ thân nhiệt chỉ huy

Không thể ngăn tăng ICP, nhưng mỗi người có thể ngăn ngừa chấn thương đầu:

• Luôn đội mũ bảo hiểm khi đạp xe hoặc chơi thể thao tiếp xúc. Đeo dây an toàn khi lái xe và giữ chỗ ngồi càng xa càng tốt từ bảng điều khiển và vô lăng hoặc ghế ngồi trước mặt. Luôn luôn thắt dây an toàn cho trẻ em vào ghế an toàn của trẻ em.
• Ngã ở nhà là một nguyên nhân phổ biến của chấn thương đầu, đặc biệt là ở người lớn tuổi. Tránh té ngã ở nhà bằng cách giữ cho sàn nhà khô ráo và không lộn xộn. Nếu cần thiết, cài đặt tay vịn.
• Điều trị các bệnh tăng huyết áp, phình mạch não để không bị đột quỵ xuất huyết não.
• Uống các thuốc chống động kinh đều đặn để không bị các cơn động kinh kéo dài.
• Điều trị các khối u não.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec với hệ thống cơ sở vật chất, trang thiết bị y tế hiện đại cùng đội ngũ chuyên gia, bác sĩ nhiều năm kinh nghiệm trong khám điều trị bệnh lý thần kinh, người bệnh hoàn toàn có thể yên tâm thăm khám và điều trị tại Bệnh viện.

Để đăng ký khám và điều trị tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec, Quý Khách có thể liên hệ Hệ thống Y tế Vinmec trên toàn quốc, hoặc đăng ký khám trực tuyến TẠI ĐÂY.

XEM THÊM

• Tăng áp lực sọ não có nguy hiểm?
• Điều trị tăng áp lực nội sọ ở trẻ em
• Tìm hiểu hội chứng tăng áp lực nội sọ